L - l
l'an dernier | sálòn |
· | sálǒnkó |
· | sálonwo |
· | sánwo |
l'année dernière | sánkò |
l'après-midi | làansàra |
· | làgansàra |
l'au-delà | àlikiyama |
· | àlkiyama |
· | kíyama |
· | kíyama |
· | láhara |
· | láharaso |
l'autre | tɔ̀ |
l'autre de deux | dɔ́ |
l'autre monde | láhara |
· | síni |
· | sóba |
l'autre vie | síni |
l'aveuglette | fíyentɔbere |
l'ensemble | bákun |
l'essentiel | fànba |
· | kólo |
L'Essor(journal) | Lesɔri |
l'est | kɔ́rɔnfɛla |
l'extérieur | bánakɔla |
l'habillement | fɛ́ɛrɛbɔ |
· | fɛ́ɛrɔbɔ |
· | fɛ́rɛbɔ |
l'intérieur | kɔ́nɔna |
l'un de deux | dɔ́ |
l'un l'autre | ɲɔ́gɔn |
l’important | sɛ̀bɛfɛn |
l’Union Soviétique | Sowiyati |
là | sá |
la craie | làkɛrɛ |
la droite | kínifɛla |
la gauche | númafɛla |
la majorité de | fànba |
La Haye | Lahɛyi |
La Mecque | Máka |
· | Mákan |
la moindre chose | cíncɔ̀kícɔ̀ |
la nouvelle mariée | kɔ́ɲɔmuso |
là-bas | yèn |
· | yènninnɔ̀ |
· | yènnɔ̀ |
Labeo.coubie | bámanbilen |
labour | láburu |
labourer | bùluku |
· | fírifiri |
· | lábure |
· | láburu |
labourer à la va-vite | kùruba |
labourer profondément | tìnba |
lac | bá |
· | bìla |
· | dàla |
· | dlà |
lacet | fóolo |
· | ɲàki |
lâcher | bìla |
lâcher le bout | kùnbìla |
lacté | nɔ́nɔma |
Ladji | Làji |
Lagenaria siceraria / L. vulgaris) | bàra |
Lagonosticta senegala | jèferelen |
Lagonosticta.senegala | kòlonkɔrɔkɔnɔnin |
Lagos | Lagos |
· | Lagɔsi |
· | Legosi |
· | Legɔsi |
laid | mànamajugu |
· | sárantan |
laideron | núnkurun |
laideur | cɛ̀juguya |
· | sárantanya |
lainage | sàgasifini |
laine | sàgasi |
laissé à soi-même | bìlanyɛrɛma |
· | blànyɛrɛma |
laisser | tó |
laisser de côté | ládɛn |
laisser inerte | kìisikaasa |
· | kìrikara |
· | kìrinkaran |
· | kìsikasa |
laisser partir | lábìla |
· | rɔ́bìla |
laisser pendouiller | fòlofala |
laisser remonter | kòlan |
· | kòran |
laisser seul | kélenya |
laisser tomber | kɔ́dòn |
· | láfìli |
laisser-aller | màsɔrɔ |
· | ɲíɲaɲi |
· | yɛ̀rɛmabila |
lait | nɔ́nɔ |
lait en poudre | nɔ́nɔmugu |
lait maternel | sínji |
laiton | dɛ̀ɲɛ |
lamantin | báfàarɔ |
· | mà |
· | mán |
lambin | díyabaatɔ |
· | díyanyɛrɛlamaa |
· | jábaatɔ |
· | jábagatɔ |
· | jányɛrɛlamaa |
lambiner | sìilisáala |
lame | lámu |
lame de balafon | báladen |
· | bálakisɛ |
lame de couteau | mùrukisɛ |
lame de houe | dàbada |
· | dàbakisɛ |
lamentation | kìnikini |
· | màɲumantɔkan |
· | ɲɛ́cɔnkɔ |
lamentation funèbre | sùkasi |
lampe | lànpa |
· | lànpan |
lampe à huile | fìrina |
· | fìrinadaga |
· | fìtinɛ |
· | fìtinɛdaga |
Lamprocolius.caudatus | kɔ̀nɔjanfin |
lance | gàwali |
· | tàma |
· | tàman |
lance-pierre | mánakala |
lance-pierres | mánabɛlɛ |
lancer | bón |
· | bɔ̀n |
· | bùgubugu |
· | gén |
· | gwén |
· | kèlun |
· | kèrun |
· | kɔ́ngɔrɔn |
lancer à grande vitesse | fúnu |
lancer en tournoyant | bùgubuguma |
Landolphia.heudelotii | gɛ̀yin |
· | ngòyin |
langage | kúmakan |
langage secret | nkósoro |
· | nkósorokan |
langue | nɛ̀ |
· | nɛ̀kisɛ |
· | nɛ̀n |
langue arabe | làrabukan |
langue bambara | bámanakan |
· | bámanankan |
langue collée | nɛ̀nɔrɔ |
langue commune | kánjɛ |
langue difficile | kángɛlɛn |
langue dioula | jùlakan |
langue espagnole | ɛsipaɲikan |
langue française | tùbabukan |
langue germanique | jɛrimanikan |
langue italienne | italikan |
langue malinké | màninkakan |
langue maternelle | tòdunkan |
langue nationale | bárakan |
· | fàsokan |
langue parlée | kán |
langue peule | fúlakan |
langue russe | irisikan |
langue secrète | wárakan |
langue soninké | màrakakan |
Laniarius.barbarus | kòbákò |
lanière d'écorce fibreuse | fù |
Lannea acida | bènbefin |
Lannea microcarpa | bènbeba |
Lannea sp. | bènbe |
Lannéa velouté | bàkɔrɔnpeku |
Lannea velutina | bènbekuna |
· | bènbemuso |
Lannea.acida | npèkugɛlɛn |
Lannea.microcarpa | npèkuba |
Lannea.velutina | npèkubaŋɛɲɛ |
laper | lánɔ |
· | nɔ́ |
lapsus | dáfili |
· | dáfli |
lard | nùgulakɛn |
large | wòlonwalan |
large et plat | tántara |
largeur | dɔ̀surun |
· | fyɛ̀ |
· | jɔ̀surun |
· | kɔ́nɔ |
largeur du dos | kɔ́fyɛ |
larme | ɲɛ́ji |
Lasi Palimasi | Lasi Palimasi |
Lassa | Lasa |
Lates.niloticus | sáalen |
latex | mána |
· | ncɔ̀n |
latex blanc | ncɛ̀n |
· | ncɔ̀n |
latin | latɛn |
Laurent | Loran |
Laurent Désiré Kabila | Kabila |
lavandière | kòlila |
laver | jɛ́ya |
· | jó |
· | k' |
· | kò |
· | màkò |
laver pour la première fois | kòronbokári |
· | kùrunbokári |
· | kùrunbonkári |
laver rapidement | màlako |
lavette | jɔ̀ɔsilan |
Lawsonia.inermis | jàbi |
le blanc | jɛ́ |
le bon droit | jótigiya |
le contraire | kɔ́ |
le côté droit | kíniyanfan |
le dehors | kɔ́kanna |
le dernier | kɔ́mɔgɔ |
le dessous | jùkɔrɔla |
· | kɔ́rɔla |
le devant | ɲɛ́ |
le devant de | ɲɛ́kɔrɔ |
· | ɲɛ́kun |
le fait de remplir ses fonctions | jɔ̀yɔrɔfa |
le fait de se lever | wúli |
le haut | sánfɛla |
le jeune marié | kɔ́ɲɔcɛ |
· | kɔ́ɲɔkɛ |
le maximum | séko |
le meilleur | ŋàara |
le moindre | álamata |
le moindre bruit | cíncɔ̀kícɔ̀ |
le moindre mot | cíncɔ̀kícɔ̀ |
le petit peu | mínnin |
le plus essentiel | kùnbaba |
le plus gros | kùnbaba |
le plus jeune | kɔ́mɔgɔ |
· | ncínin |
le plus vieux | kɔ̀rɔbalen |
le premier | ɲɛ́ta |
le présent | sísanwaati |
le responsable | ɲɛ́nabɔbaa |
· | ɲɛ́nabɔla |
le reste | tɔ̀ |
le sérieux | sɛ̀bɛfɛn |
· | sɛ̀bɛya |
le suivant | nɔ̀fɛta |
le Tout Puissant Mazembe | Tupisan |
leader | kàlamɛnɛ |
leane chevelue | álâ-ká-ɲɔ̀ |
lécher | lánɔ |
· | lánɔn |
· | málaku |
· | músanmusan |
· | nɛ́ɛmu |
· | nɛ́mu |
· | nɔ́ |
· | nɔ́n |
leçon | kàlansen |
· | wàlanda |
leçon de cuisine | gàdonkalan |
· | gwàdonkalan |
lecteur | kàlanbaa |
· | kàlanbaga |
lecture | kàlan |
léger | fɛ́gɛn |
· | fɛ́ngɛ |
· | fíɲɛ |
· | fíɲɛman |
· | fíyɛn |
· | fíyɛnman |
· | fyɛ́n |
· | fyɛ́nman |
léger agréable | mɛ́ɛnɛnɛnɛ |
légèreté | fíɲɛya |
· | fíyɛnya |
· | fyɛ́nya |
législateur | sàriyatigi |
légitime | hàlala |
· | yɛ̀rɛ |
· | yɛ̀rɛwolo |
légitimité | hàlalaya |
légume | nákɔfɛn |
légumes | legimu |
Lemniscomys | ɲínɛkalan |
lendemain | dùgujɛ |
lendemain matin | dùgujɛ |
· | dùgusɛjɛ |
lent | bólolasuma |
· | sènnasuma |
· | súma |
· | súmaman |
· | tɛ́gɛnasuma |
lent à comprendre | kɔ́nɔnasukòlen |
lentement | dɔ́yi |
· | gɛ́nkɛgɛnkɛ |
· | kíisikaasa |
· | kógoso |
· | yóosoyooso |
lenteur | nìgisinɔgɔsɔ |
· | súma |
· | súmalenya |
lenteur de compréhension | kɔ́nɔnasukolenya |
Leonotis africana | dàga-sìgi-dàga-lá |
Léopold Sédar Senghor | Sɛngɔri |
lèpre | bànaba |
lèpre à pustules | bàgi |
· | bɔ́nkàn |
· | bɔ́nńkàn |
· | bɔ́n-ń-kàn |
lèpre à ses débuts | fàrilafɛn |
· | fàrilɔfɛn |
lèpre amputante | kúna |
lèpre lépromateuse | bàgi |
lèpre/gangrène | tìgɛlibana |
lépreuse | kúnatɔmuso |
lépreux | bàgitɔ |
· | kúnatɔ |
· | kúnatɔkɛ |
Leptailurus.serval | mɔ̀nɔnkɔn |
Leptoptilos.crumeniferus | jùmɛ |
Leptotyphlops.sp. | kàlaci |
Lepus capensis | sònsan |
Lepus whytei | sònsan |
lequel | jɛ̀ɛn |
· | jùman |
· | jùmɛ |
· | jùmɛn |
Léré | Lere |
les abords | kɔ́rɔla |
· | màsurun |
· | màsurunna |
les derniers | kɔ́salamɔgɔ |
les pays arabes | làrabula |
les Pléiades | ɲùguɲùgu |
Les Pléiades | syɛ̀denba |
les plus récents | kɔ́salamɔgɔ |
les reins | sòlo |
lésard esp | cɛ̀-kélen-tɛ́-ń-fàga |
léser | kùnmaniya |
· | tɔ̀ɲɔ |
lésion d'hyperpigmentation | kàbafin |
lessive | fìniko |
lettre | bàtaki |
· | lɛ́tɛrɛ |
· | lɛ́tiri |
· | lɛ́tri |
· | sɛ́bɛn |
Leucas martinicensis | dàga-sìgi-dàga-lá |
leurrer | nɛ́gɛn |
lever | fúnu |
· | láyɛ̀lɛn |
lever du soleil | tìlebɔtuma |
lévirat | cíyɛntamusoko |
lèvre | dáwolo |
lèvre inférieure | dùgumadawolo |
levure | bìri |
· | brì |
· | kùmunan |
lexique | dáɲɛgafe |
· | dáɲɛsɛbɛn |
· | kúmadengafe |
lézard sp | sàkɛ̀nɛ́ |
liaison | cɛ́sira |
· | sìri |
liane | lɔ́npɔn |
· | nɔ́nfɔn |
liane Acacia ataxacantha | túfin |
liane Acacia ataxandra | túfin |
liane Acacia pennata | kɔ̀ri |
liane caoutchouc | ngòyin |
· | ngɔ̀yin |
liane chevelue | álajɔ |
· | ngálajɔ |
liane Leptadenia hastata | nsɔ̀ɲe |
· | nsɔ̀yen |
liane paulline | kúrunsamanɔnfɔn |
liane Saba senegalensis | nsàban |
liane sp | sàban |
liane-caoutchouc | gɛ̀yin |
· | gwɛ̀yin |
liane-étoile | tú-tɔ̀nɔntan |
liane-fraise | bàro |
Liban | Liban |
libation sacrificielle | jí |
· | jíbɔn |
libellule | màama |
· | máamà |
· | máamanin |
· | súrukubòcɛ̀kálama |
libéral | fónisire |
libéralité | káari |
libérateur | hɔ́rɔnyabaa |
· | hɔ́rɔnyabaga |
· | kùnmabɔbaa |
libération | làfiya |
· | líberasɔn |
· | tílali |
libérer | bìla |
· | hɔ́rɔnya |
· | kánhɔrɔnya |
· | lábìla |
· | láfoni |
· | látila |
· | látla |
· | tíla |
libérer de honte | kùnnatìgɛ |
libérer des soucis | kùnnatìgɛ |
Liberia | Lábiriya |
· | Líberiya |
· | Líbɛriya |
liberté | hɔ́rɔnya |
· | yɛ̀rɛmahɔrɔnya |
liberté sans limite | bàjanbilaya |
libertin | díɲɛden |
· | yɛ̀rɛsagokɛla |
libertinage | díɲɛdenya |
· | díyɛnden |
· | díyɛndenya |
libre | hɔ́rɔn |
Libreville | Liberewili |
· | Liberewuli |
Libye | Libi |
lice | níiri |
· | níri |
lichens composante de l'encens | kulunɔgɔ |
licou | kánnajuru |
lie de la bière de mil | dlɔ̀bo |
· | dɔ̀lɔbo |
lien | sìrilan |
lier | sìri |
lier ensemble | bànsan |
lier une ouverture | dásìri |
lieu | yɔ́rɔ |
lieu caché | sùtura |
lieu d'exécution capitale | gènde |
lieu d'hébergement | jàtigiya |
lieu d'origine | bɔ́yɔrɔ |
lieu d'origine de l'épouse | búranna |
lieu d'origine de la mère | bɛ́ɛnna |
· | bɛ́nna |
lieu de causerie | bàroda |
lieu de culte | jàmafu |
lieu de lessive | kòliyɔrɔ |
lieu de provénance | tàyɔrɔ |
lieu de rassemblement | jù |
lieu de rendez-vous | ɲɔ́gɔnkunbɛnyɔrɔ |
· | ɲwánkunbɛnyɔrɔ |
lieu de sacrifice | pɛ́ri |
lieu de toilette | kòliyɔrɔ |
lieu de travail | báarada |
· | báarakɛda |
· | báarayɔrɔ |
· | cákɛda |
· | cída |
· | cíkɛda |
· | cíyakɛda |
lieu habité | màama |
· | mɔ̀gɔma |
lieu où l'on va | táayɔrɔjɛ |
lieutenant | nɔ̀kanda |
· | nɔ̀kanta |
· | yètenan |
· | yètinan |
lièvre | jaason |
· | nsàn |
· | nsònsan |
· | sònsan |
· | zàn |
lièvre brun commun | sònsan |
lièvre de Whyte | sònsan |
ligature bien serrée | kɔ́likɔli |
lignage | kàbila |
ligne | dólen |
· | dólenjuru |
· | síra |
ligne de chemin de fer | bòlisira |
ligne de cheveux | fàlikama |
ligne de hameçons | nkàridɔlen |
ligne de sarclage | nkála |
ligne électrique | kùranjuru |
lignite | liɲiti |
ligue | lígi |
lilas des savanes | mɔ̀gɔjiri |
· | mɔ̀gɔkolo |
· | sójirinin |
limaille de fer | nɛ̀gɛbuguri |
limbe d'une feuille | fúrakɔnɔ |
lime | kàka |
limer | kàka |
limite | dàma |
· | dàn |
· | dànma |
Limnocorax.flavirostra | jírɔsyɛ |
· | kɔ̀syɛ̀nin |
limpide | yéleyele |
linceul | kásanke |
Lincoln | Linkɔlini |
lingot | lɛngɔ |
lingué | dàgan |
· | lènge |
lion | jàra |
· | wáraba |
lionceau | wárabaden |
lionne | wárabamuso |
Lippia chevalieri | nkáaniba |
Lippia.chevalieri | káaniba |
liqueur d'hydromel | kòrose |
liqueur de prunier | nkùnaji |
· | nkùnanji |
liquide | jí |
· | jílama |
· | jíma |
· | njànkili |
liquide peu concentré | jísalasala |
liquider | fó |
lire | kàlan |
liseré | sàraba |
lisse | nùgu |
liste de noms | tɔ́gɔsɛbɛn |
lit | dálan |
· | dílan |
· | dlán |
· | kálaka |
· | sìdlan |
lit à dossier relevé | tàara |
· | tàra |
lit asséché | kɔ̀jalan |
lit du fleuve | bádingɛ |
litanie | wúrudi |
litre | lítiri |
· | lítri |
littoral | gérenkanna |
Lituanie | Lituyani |
Liverpool | Liwɛripuli |
livre | gáfe |
· | kìtabu |
· | líburu |
livre de lecture | kàlangafe |
· | kàlanjɛgafe |
livre du maître | kàramɔgɔdegesɛbɛn |
livres sterling | niiri |
Loanda | Luwanda |
lobe d'oreille | tlókɔrɔfɛlɛfɛlɛ |
· | túlobu |
· | túlokɔrɔfɛlɛfɛlɛ |
LOC | -la |
· | -na |
local | dùgulen |
localité | sìgida |
· | só |
locataire | lúwanse |
location | lúwanse |
· | lúwanze |
locomotive | tɛ̀rɛnkunkolo |
logement | jàbaala |
· | jàyɔrɔ |
· | sìgida |
loger | jàbaaya |
· | jàbaaya |
loger qn | jà |
logeur | jàbaa |
· | jàbaga |
· | jàtigi |
logiciel | lozisiyɛli |
logomachie | kúmamugu |
logorrhée | kúmamugu |
loi | sàriya |
loi divine | álasira |
loin | póroo |
lois du mariage | fúrubatola |
loisir | làfiya |
lombes | bòkonko |
· | bòtonton |
lombric | dùgurɔsa |
· | dùgurɔsanin |
· | núgu |
Lomé | Lome |
· | Lomɛ |
Lonchocarpus laxiflorus | sójirinin |
Lonchocarpus.laxiflorus | mɔ̀gɔjiri |
· | mɔ̀gɔkolo |
Londre | Lɔnduru |
long | búlubulu |
· | jàn |
· | jànmanjan |
longiligne | bólolo |
· | lìngilanga |
longtemps | dɔ̀gɔman |
· | dɔ̀gɔnɛ |
· | híi |
· | kɔ́sɔkɔsɔ |
longue absence | fàma |
longue durée | mɛ́rɛtɛtɛ |
· | mɔ́rɔtɔtɔ |
longue maladie | bànabasìgilen |
longue période | dɔ̀gɔman |
longue soupir de soulagement | fíyan-an-an |
longue vie | sìjan |
· | sìmaya |
longuement | fúrututu |
· | ŋáraa |
· | wúruu |
longueur | dɔ̀jan |
· | jànya |
· | jɔ̀ |
· | jɔ̀jan |
· | kùntaala |
· | sɔ́ɔrɔ |
loqueteux | fɛ́ɛrɛbaatɔ |
· | fɛ́ɛrɛbagatɔ |
· | fɛ́rɛbaatɔ |
· | fyɛ́rɛbaatɔ |
Loranthus bangwensis | dɔ́n |
Loranthus.bangwensis | ládɔn |
loriot doré | nɛ̀rɛmugulen |
lorsque | mînkɛ́ |
· | mînkɛ́ni |
lorsque on est plus vieux | kɔ̀rɔbalen |
lot | sára |
loterie | bónni |
loterie(jeux) | loteri |
louange | fàsa |
· | pàsa |
· | tànu |
· | tànun |
louange de Dieu | álatanu |
louanger | bón |
louche | jísolilan |
louchée | gàlamaɲa |
· | gàlamaɲɛ |
louer | bálima |
· | bárama |
· | bón |
· | jàmu |
· | jànsa |
· | lábalima |
· | láfàsa |
· | lágabu |
· | làgamu |
· | lágamu |
· | lápasa |
· | látɔri |
· | lúwanse |
· | màjàmu |
· | sòfuru |
· | tànto |
· | tànu |
· | tànun |
Louis Gustave Binger | Bɛnzɛri |
loupe | fɛ́nnabonyalan |
· | lábonyalan |
lourd | gírin |
· | gírinman |
· | grín |
lourde et flasque | nári |
lourdement | yóosoyooso |
Lourenço Marques | Lorenso-Marikɛs |
Loutana | Lutana |
loutre | jírɔwùlu |
· | kɔ̀wùlu |
loutre à cou tacheté | kɔ̀wùlu |
loutre à joues blanches | kɔ̀wùlu |
Loxodonta africana | sògoba |
Loxondonta africana africana | sàma |
loyal | jɛ́ |
· | kɔ́nɔnajɛ |
· | làadirima |
loyauté | hɔ́rɔnya |
· | jɛ́lenya |
· | kùnkelenya |
loyer | lúwanse |
· | sósara |
lubrifier | námaya |
lubrique | díyabaatɔ |
lucarne | fɔ̀lɔn |
luciole | mà |
ludo | lìdo |
lueur blafarde | fílinfalan |
Luffa.cylindrica | kòlanfu |
luisant | nùguman |
Lulus.ligufer | sáankùrú |
lumbago | kɔ́dimi |
lumière | yéelen |
lumière du jour | kɛ́nɛ |
lundi | ntɛ̀nɛ |
· | ntɛ̀nɛn |
lune | kálo |
lunettes | lùnɛti |
· | nùnɛti |
Lusaka | Lusaka |
Luscinia meagrynchos | sòrofe |
Luscinia megarhynchos | sàfɔlɔ |
lustrer | nùguya |
luth à archet | dàn |
lutin | gɔ̀ɔtɛ |
· | gɔ̀ɔtɔ |
· | gɔ̀tɛ |
· | gɔ̀tɔ |
· | wɔ̀fulɔ |
· | wɔ̀klɔ |
· | wɔ̀kɔlɔ |
· | wɔ̀kulɔ |
Lutra.maculicollis | jírɔwùlu |
· | kɔ̀wùlu |
lutte | báari |
· | shyɛ̀n |
· | shyɛ̀nbɔ |
· | shyɛ̀nta |
· | sìɲɛ |
· | sìɲɛbɔ |
· | sìɲɛta |
· | syɛ̀n |
· | syɛ̀nbɔ |
· | syɛ̀nta |
lutte difficile | kírikasa |
lutter | báari |
· | físiki |
· | fìsiki |
lutter contre | tɛ̀nɛ |
lutteur | báaritala |
· | shyɛ̀ntala |
· | sìɲɛtala |
· | syɛ̀ntala |
luxation | mùgu |
luxer | mùgu |
· | ŋàɲaki |
· | wùlukutu |
· | wùrukutu |
· | wùrunkutu |
luxure | kàkalaya |
Ly | Li |
Lybius vieilloti | kónkànkon |
Lybius.dubius | lɛ̀kɔnɔ |
Lybius.vieilloti | kónkànko |
Lycaon.pictus | nɔ̀gɔsi |
· | nɔ̀gɔsiwulu |
lycée | lise |
lymphe | básiji |
· | jísalasala |