rabaisser |
kùnmajìgin |
Rabat |
Raba |
rabattre |
jɔ́n, ncɔ́n |
Rabi-al-awwal |
dɔ̀nba |
rabouter |
tùgu |
raccommoder |
bɛ̀tɛrɛ |
raccompagner |
bìlasira |
raccourci |
kàmakɔrɔsɔgɔsira |
raccourcir |
lásùrunya, násùrunya, sùrunya |
race |
kɔ́lɛ, sí, sífa, sífaya, síya |
race de griots exploiteurs |
síjugu |
race de vache |
mère |
race dont on est issu |
fàsiya |
Rachel |
Àrasɛli |
racheter |
kùnmabɔ́ |
rachialgie cervicale |
kánkolodimi |
racine |
díli, gíli, kú |
racine aérienne |
ɲɔ́nɔ, ɲɔ́ɔnɔ |
racine d'un mot |
dáɲɛdili |
racine mère |
bá |
racines aériennes |
tɔ́n |
racines latérales |
jɔ́lɔ |
Racing Club |
Arasingikilɔbu |
racisme |
síyawoloma |
raciste |
síyawolomana |
racler |
lálaga |
raconter |
kùnnakàli, lákàli |
radar |
aradari |
radiateur |
arajatɛri |
radicelles |
tɔ́n |
radio |
àrajo |
Radio Mali |
Àrajomali |
radiothérapie |
àrajo |
Radisson |
Aradisɔni |
radius |
bólokankolo, bólokolo |
Radjab |
àrajaba |
rafler |
fàari, kɔ́rɔfuran, yáalon, yálon |
rafraîchir |
lásuma, lásumaya, násuma, násumaya, súma, súmaya |
rafraîchissement |
súmalenya |
rage |
fà |
rail |
arayi, nɛ̀gɛsira, rayi |
raillerie |
jága, jáka |
rainette |
ntòri |
raisin |
ɛ̀rɛzɛn, tùbabunpegu, tùbabunpeku |
raisinier |
bènbe, bènbeba, npègu, npèku |
raisinier acide |
bènbefin, npèkugɛlɛn |
raisinier velu |
bàkɔrɔnpeku, bènbekuna, bènbemuso, npèkubaŋɛɲɛ |
raison |
càn, cɛ̀n, cìyɛn, dàlilu, dàliluya, dàlu, dàluya, jó, jɔ̀kan, kɛ́ko, kɛ́kun, kùn, lásiri, sábabu, sábu, tìɲɛ, tìyɛn |
raison de la venue |
jɔ̀kun, nàkun |
Rajab |
sɛ̀fancɛkalo |
rajout |
dɔ́farankan |
rak'ah |
áraka |
râle noir |
jírɔsyɛ, kɔ̀syɛ̀nin |
ralentir |
lásumaya, násumaya, sènnasúmaya, súmaya |
ralentissement |
súmaya |
rallonger la sauce |
kɔ́rɔdòn |
rallumer |
kɔ́rɔdòn |
ramadan |
súnkalo |
ramasse-poussière |
bùguricɛlan |
ramasser |
cɛ̀, lácɛ̀, nácɛ̀, sàsa, tɔ̀mɔ |
ramasseur |
cɛ̀likɛla |
ramasseuse du fagot |
dɔ́gɔɲinina |
ramener avec effort |
sàsa |
rameur |
kúrunbolila |
ramolli |
fúluka, nánsaalonansaalo |
ramollir |
lámàgaya, mɔ̀ɔni, námàgaya |
rampe |
kùlujiginda |
ramper |
fòfo, mùlukumalaka, tɛ̀nɛku, tɛ̀rɛku, wòyo |
Ramsès |
Aramusɛsi |
rancoeur |
dími, jìgi-ń-ná, kùru, mɔ́nɛ |
rançon |
kùnmabɔnafolo, kùnmabɔsara |
rancune |
dímidon, jìgi-ń-ná, kɔ́nɔnakuru |
rang |
àran, sáfa, síra, só |
rangée sur une meule de mil |
wòlo |
rangement |
fɛ́nnadila |
ranger |
bìla |
ranimer |
ɲɛ́namaya |
ranitidine |
ranitidini |
rapetisser |
mìsɛnya |
Raphia sudanica |
bàn, nbàn |
rapide |
gòni, gòni, kálaman, kálan, kálanman, sènnagoni, sènnagoni, sènnakalan, sènnakalan, sènnandi, sènnandi, sènnateli, téli, téli, téliman, télin, télin |
rapide des mains |
bólolateli, bólolateli, bólolatelin, bólolatelin |
rapidement |
bógoyi, fúga, mɛ́lɛkɛmɛlɛkɛ, sɛ́lɛkusɛlɛku |
rapidement comme l'éclaire |
yɛ́bɛru |
rapidité |
búrubaburuba, sèndiya, sɛ́lɛkusɛlɛku, téliya |
rapiécer |
bàri, bɛ̀tɛrɛ |
rappel |
dálamaa, dálamaga, hákilijigin, hákililajigin, yíribila |
rappeler |
jìgin |
rappeler un bienfait |
kùnnadá |
rappeur |
arapɛri |
rapport |
láseli, láselisɛbɛn, náseli, náselisɛbɛn, sɔ̀rɔ, tɔ̀nɔ |
rapportage |
fànaya, náafigiya |
rapporter |
kófɔ, kùnnakàli |
rapporter cadeau |
sàma |
rapporter des nouvelles |
sàma |
rapporteur |
fàna, múnaafigi, múnaafigi, múnanfagi, múnanfagi, náafigi, náafigi, nsǒn`-ní-fànà, ŋùnafagi, ŋùnafaki, ŋùnafeku, ŋùnafeku, ŋùnafɛki, ŋùnafɛki, ŋúnanfagi, ŋùnanfaki, sàbaranintigi, sófìlawùlunin, sònnifana, yúru, yúru |
rapports sexuels |
cɛ̀nímùsoya, jɛ̀ɲɔgɔnya |
rapprocher |
màsùrunya |
rare |
dɔ́gɔ |
rareté |
dɔ́gɔya |
ras du cou |
kántigɛda |
rasage de tête |
kùndi |
raser |
dí, gànan |
ras-le-bol |
nègebɔ |
rasoir |
kùndimuru, lámukala, sìrife |
rassasié |
fábaatɔ, fábagatɔ |
rassasiement |
wàsa |
rassasier |
fá, lábɔ, nábɔ, wàsa |
rassemblement |
làjɛ, nàjɛ |
rassembler |
bámu, gólogolo, kàfo, kàmali, kàmani, kàmari, kólokolo, kólonkolon, kòrondo, kòrono, kòronto, kòronton, lájɛ̀, lájɛ̀rɛ, màkàfo, nájɛ̀, nájɛ̀rɛ |
rassembler sans soin |
múlunkutu |
rasséréner |
làafiya, làfiya |
rassurer |
làafiya, làfiya, látìgɛ, máfanciya, nátìgɛ |
rasta |
àrasa, Arasita |
rat |
ɲínɛ |
rat des roseaux |
kɔ̀ɲinɛ |
rat espèce |
nsóŋe |
rat palmiste |
nkɛ̀lɛn, nkɛ̀lɛnnin |
rat rayé |
ɲínɛkalan |
rat voleur |
tòro, tòto |
ratatiné |
ŋáyi, ŋóɲi, ŋóyi, ŋɔ́yi |
ratatiner |
mɔ́lɔnkɔtɔn |
rate |
nèena, nènaa, nìina, nìnaa, nìnana |
ratel |
dàamɛ |
rater |
fɔ́, fùron, jɛ̀, màjɛ̀, tóntoli, tɔ́ntɔli |
ratisser |
kòoro, sàsa, yàa, yàga |
rattraper |
kún |
Raul |
Arawulu |
RAVEC |
Arawɛki |
ravin |
fòfo |
ravine |
fólon, wólon |
ravir |
bɔ̀ɔsi, bɔ̀si, lábɔ̀ɔsi, nábɔ̀ɔsi, wèleku |
raviver |
láɲaga, náɲaga |
rayer |
kálankalan |
rayon |
ɛrɛyɔn |
rayon de miel |
díɲaga, wàa, wàga |
rayonnant |
nɔ́ɔrɔma |
rayonner |
nɔ́ɔrɔya |
rayons X |
àrajo |
rayure |
wárawàra |
razzia |
cɛ̀minɛ |
Rê |
Erɛ |
réagir violemment en désespoir de #cause |
mɔ́nɛ |
Réal |
Real |
réalisation |
sàhaba |
réaliser |
kɛ́ |
réanimer |
láɲɛnamaya, náɲɛnamaya |
rebelle |
erebeli |
rébellion |
fáɲalenya, túlomagɛlɛya |
rebondi |
tóntoli |
rebondir |
gálon, sóni, sónti, tóntoli |
rebondir sur |
sàwu |
rebondissant |
tántantali |
rebord |
kán, kánnabɔ |
rebouteux |
kólotugu, kólotugula |
rebuter |
ɲɛ́majà |
récalcitrant |
kùnnagɛlɛn, kùnnagɛlɛn |
récemment |
kɔ́sa, tàntan, tàntannin, tɛ̀ntɛn |
Recensement administratif à vocation d’état-civil |
Arawɛki |
recenser |
dán |
récent |
kɔ́sa, kɔ́sa, kúra |
réception |
jíbɔn |
réception officielle |
fàamakunbɛn |
recette |
kɛ́cogo |
recevoir |
jàbaaya, ládòn, nádòn, sɔ̀rɔ |
recevoir un hôte |
jìgin |
recherche |
làɲini, nàɲini, ɲɛ́ɲini |
rechercher |
nɔ̀bɔ́ |
récipient |
bìlalan, kɛ́minɛn, kòlonton, pàlan |
récipient de métier |
kòolo, kòoro |
récipient en bois |
kúnafaa |
récipient percé |
sɛ́gɛbanti, sɛ́gɛbantin |
récipient pour boire |
mìnnifɛn |
réciprocité |
mùnturumantara, mùnuturumantara |
réciproque |
-ma |
récit d'exploits |
másala |
réciter une formule |
fàsani |
réclamer dette |
káni |
recoin |
dógodogoɲɛ |
récolte |
dénko, sùman |
récolter |
tìgɛ |
récolter en creusant |
sèn |
récoltes |
fɛ́nnadila, sɛ̀nɛkɛsuman, sɛ̀nɛmɔ, sɔ̀rɔ |
recommandation instante |
dágɛlɛn |
recommander |
gɛ̀lɛya |
recommander fortement |
màgɛ̀lɛya |
recommencer |
kúraya, máfilan, mánfila |
récompense |
dònnbolo, jànsa, jɔ̀njɔn, ládiyalifɛn, nádiyalifɛn |
récompense divine |
bàraji |
récompenser |
bàraji, jànsa, ládiya, nádiya |
réconcilier |
cɛ́bɛ̀n, kùnbɛ̀n |
reconnaissance |
bàlayi, bárikada, kóɲumandɔn, ɲùmandɔn |
reconnaissant |
ɲùmandɔnbaa, ɲùmandɔnna |
reconnaître |
dìɲɛ, dɔ́n, jɛ̀n, lákodɔn, nákodɔn |
reconnaître comme meilleur |
láfìsaya, náfìsaya |
reconnaître la valeur |
kóɲumandɔn |
reconnaître la véracité |
cɛ̀ntigiya, tìɲɛtigiya, tìyɛntigiya |
recours |
jìgiya, nàfalan, tàyɔrɔ |
recouvrir |
bíli |
récréation |
fíɲɛminɛ, fíɲɛminɛwaati, kɔ́raɲɔ, kɔ́rɔɲɔ |
récriminer à voix sourde |
dúgudugu |
recrue |
làkuru |
recrutement |
cɛ̀ta |
recrutement de militaires |
cɛ̀bɔ |
recrutement occasionnel de journaliers |
dáfilici |
recto-colite |
bòbilenkɛ |
rectum |
bòdingɛ |
reçu |
eresi, séereyasɛbɛn |
recueillir |
cɛ̀ |
reculer |
kɔ́ntɔrɔmàbɔ́, kɔ́ntɔrɔnmàbɔ́, kɔ́tɔrɔmabɔ, térun, tɔ̀tɔma |
recycler |
báyɛ̀lɛma |
rédaction |
wàalafili, wàlafili |
rédempteur |
kùnmabɔbaa, kùnmabɔbaga |
redouter |
jɔ̀ɔrɛ, jɔ̀ɔrɔ, jɔ̀rɛ, jɔ̀rɔ, síran |
redresser |
látilen, nátilen, tílen |
réduire à l'état de braise |
kàmi |
réduire à la misère |
kólokoto, kɔ̀li, láɲani, láɲɛni, náɲani, náɲɛni, ɲáni, ɲɛ́ni, sɛ̀gɛn, sókari |
réduire à néant |
cɔ̀ncɔrɔn |
réduire au chômage |
báarantanya |
réduire en cendres les braises |
bùnunbunun |
réduire en miettes |
mɔ́ɲɔmɔɲɔ, mùrumuru |
réduire en poudre |
múgu |
réduire en poussière |
fúguri |
réduit |
bónju |
réduit en poussière |
kɔ́tɛkɔtɛ, kútekute |
rédunca |
kónkɔrɔ, kɔ́ngɔrɔn, kɔ́nkɔ̀rɔ |
Redunca.redunca |
kónkɔrɔ, kɔ́ngɔrɔn, kɔ́nkɔ̀rɔ |
réel |
sɛ̀bɛ |
refaire |
kánnabɔ |
référence |
tàyɔrɔ |
referendum |
ereferandɔmu |
réfléchir |
kɔ́nɔmiiri, kɔ́nɔnamiiri, míiri, tàasi |
réflexion |
hákili, hákilijagabɔ, hákilijakabɔ, míiri, míiriya, tàasi, tàasibila |
réfrigérateur |
firigo, frígo |
réfrigérateur frigidaire |
firizideri |
refroidir |
fíɲɛ, fíyɛn, fyɛ́n, lásuma, násuma |
refroidissement |
múrasɔgɔsɔgɔ |
refuge |
dògotu |
refus |
bàn |
refus catégorique |
kólokoto |
refuser |
bàn, kìribikaraba, kùrubukaraba, lákaran, nákaran, npú, ɲɛ́majà, ɲɛ́najà |
regard |
ɲɛ́, ɲɛ́na |
regard de travers |
ɲɛ́ŋunu |
regard louche |
ɲɛ́kɛrɛn |
regard mauvais |
ɲɛ́ŋunu |
regard réprobateur |
ɲɛ́jɛ |
regarder |
fílɛ, lájɛ, nájɛ, ɲɛ́najɛ |
regarder derrière soi |
kɔ́filɛ |
regarder droit |
ɲɛ́tilen |
regarder en tendant les yeux et en se cachant |
dègedegeli, dègedegelu |
regarder fixement |
ɲɛ́coron |
regarder partout |
ɲɛ́makala, ɲɛ́nakala |
regardez-moi ça! |
màanú |
reggae |
erege |
régime |
dúsu, ntúsu, ntúsun, túsu, túsun, túsuu |
régime transitoire |
fùrancɛfanga, fùrancɛlafanga |
régiment |
ereziman |
région |
dùgu, érezɔn, èrezɔn, fànfɛla, jàmana, kàbila, kàfo, màra, màrayɔrɔ, nɔ̀dugu, nɔ̀kandugu |
région lombaire |
kòngoron, kónkoron |
région orientale |
kɔ́rɔnfɛla |
régisseur |
erezisɛri |
registre |
erezisitiri |
règle |
náamu, tìiricilan |
règlement |
làada, sàriya, táabolo, tɔ́n |
régler |
dábɛ̀n, dálabɛ̀n, ɲɛ́bɔ, ɲɛ́nabɔ |
régler une affaire |
dátara |
règles |
fìniko, kálo, kálolabɔ, kòli, làada, làadajoli, mùsokalo |
règles abondantes |
jòlicayabana |
règles des femmes |
kálolaada, kálolabɔ |
règles douloureuses |
gánkedimi, gánkekɔnɔdimi |
règne |
fànga |
régresser |
kùrumankɔ́, kùrunkɔ́ |
régression |
sèginkɔ́, sèginńkɔ́ |
regret |
kùnnagosi, làmɔnɛ, nàmɔnɛ, nímisa, nímisi, ń-tìn-kà-dɔ́n, ntùnkadɔn, tìn-kà-dɔ́n, tìnkadɔn, tìnnadɔn, tìn-nà-dɔ́n, tùnkadɔn |
regretter |
nímisa, nímisi |
régulariser |
dábɛ̀n, dálabɛ̀n |
régulièrement |
sɔ̀n, sɔ̀n |
rein |
kɔ́mɔkìli |
reine |
màsamuso |
reins |
sòlo |
rejaillissement |
bùre, bùri, bùru |
rejoindre |
lásɔ̀rɔ, màgɛ́n, násɔ̀rɔ, sɛ́gɛrɛ, sɔ̀rɔ |
réjouir |
lánisɔndiya, láɲagali, láɲɛnajɛ, nánisɔndiya, náɲagali, náɲɛnajɛ, nísɔndiya, ɲɛ́najɛ, sáwa, séwa, sɛ́wa |
réjouissance |
jànjo, jànjon, múɲamuɲa, múɲɛmuɲɛ, ɲàa, ɲàga, ɲɛ́najɛ, sàaso, sàasɔ, yàyònbá |
réjouissance des femmes |
bàrosigi |
relâchement |
màsɔrɔ |
relacher |
wàarawaara, wàgarawagara |
relation |
cɛ́sira |
relation diplomatique |
làsigidenyajuru |
relation sexuelle |
cɛ̀ko, mìnɛ |
relations |
cɛ́la |
relations de cousinage croisé |
kàlimɛya, kànɛmɛya, kànimɛya, kànumɛya |
relations de plaisanterie |
nìmaaninya, nìmaaya, nìmɔgɔninya, nìmɔgɔya |
relations entre personnes |
cɛ́ |
relations sexuelles |
jàkumakun, jànaba, kàfoɲɔgɔnya |
relations sociales |
màaya, mɔ̀gɔya |
relaxer |
lásaha, násaha |
relayer |
láabi, lábi |
relève |
kánnabɔ, kùnmafalen |
relever |
kánnabɔ, kɔ́rɔcɛ̀, láabi, lábi, màyɛ̀lɛn |
relever la tête |
ján |
relever le niveau de |
sánkɔrɔtà |
relever les défauts |
kùnnagòsi |
religieux |
álamadi |
religion |
álasira, díinɛ, síra |
réligion traditionnelle |
bámananya |
remarquer |
kɔ̀lɔsi |
remboursement |
jùrusara |
remède |
bíɲɛ, fúrakɛlan, fúramafɛn, kàla, kùnbɛnnan, lásiri, sáraka |
remède à base de feuilles |
fúra |
remède antivenimeux |
sàfura |
remède astringent |
kɔ́nɔjalan |
remède contre la diarrhée |
kɔ́nɔkarifura |
remède contre le vomissement |
fɔ́ɔnɔbasi, fɔ́ɔnɔfura |
remède contre les serpents |
sàfura |
remède de l'angine |
sònkalanku |
remède en poudre |
fúramugu |
remède magique |
mɔ́sɔ, mɔ́sɔn |
remède traditionnel |
fàrafinfura |
remède traditionnel africain |
fàrafinfura |
remerciement |
bárika, bárikada, fòli |
remercier |
bárikada, fò |
remettre |
lásègin, màsìgi, násègin |
remettre au centre |
kùndòn |
remise |
láseli, náseli |
remords |
ń-tìn-kà-dɔ́n, ntùnkadɔn, tìnkadɔn, tìn-kà-dɔ́n, tìn-nà-dɔ́n, tìnnadɔn, tùnkadɔn |
remorque |
eremɔriku, eremɔrɔku |
rempart |
jìn, tàra, tàta |
remplaçant |
dánkan, fàrankan, kɔ́rɔsigi, kùnfalen, kùnmabɔbaa, kùnmabɔbaga, nɔ̀kanda, nɔ̀kansigi, nɔ̀kanta, nɔ̀nabila |
remplacer |
dálabi, kánnabɔ, kɔ́fàlen, kùnmabɔ́, láabi, láabi, lábi, lábi, lábɔ, nábɔ, nɔ̀nabìla |
remplacer les manquants |
tìiri, tìri |
rempli de confusion |
màlobaatɔ, màlobagatɔ |
rempli de miel |
syɛ̀nma |
remplir |
dálafa, fá, kùnbɔ, kùnmɔ, láfa, náfa |
remplir à moitié |
cɛ̀rɔ |
remplir à plein bord |
tìnko, tìnkon |
remplir abondamment |
wára |
remplir de miel |
shyɛ̀n, syɛ̀n |
remplir en buvant |
mìn |
remuant |
básigibali |
remuer |
fyéku, kòlobokalaba, kùruba, lámàa, lámàga, mìɲigimaɲaga, múguri, múnu, mùnumɛnɛ, mùɲugumaɲaga, mùɲukumaɲaka, mùɲukumɛɲɛkɛ, pàngo, tàngo, tɛ̀ngo, yúguba |
remuer dans l'eau |
cógocogo |
remuer la bouche |
dálamàa, dálamàga |
remuer la bouche comme si on suçait qqch |
dárɔmugan |
remuer la terre |
yúguri |
remuer par le vent |
fálafala |
remuer un liquide |
bùgubugu |
rémunération |
wɔ̀ɔsi, wɔ̀si |
rencontre |
kùnbɛn, kùnbɛnɲɔgɔnya, ɲɔ́gɔnye |
rencontre-accueil |
kùnbɛn |
rencontrer |
kùnbɛ̀n |
rendre |
kɔ́lasègin, kɔ́masègin, lásègin, màsègin, násègin, sègin |
rendre agréable |
díya, kódiya |
rendre amer |
kúnaya |
rendre antipathique |
màngóya |
rendre âpre |
básiya |
rendre arrogant |
yàada, yàda |
rendre aveugle |
fíyen, fíyentɔya, ɲɛ́fiyen |
rendre beau |
cɛ̀ɲa, cɛ̀ɲɛ, dáwulaya, lácɛ̀ɲa, lácɛ̀ɲɛ, nácɛ̀ɲa, nácɛ̀ɲɛ |
rendre bleu |
búlaya |
rendre boueux |
bɔ̀rɔkɔ |
rendre brun |
básiya |
rendre calme |
kùnnasúmaya |
rendre célèbre |
dáwulaya |
rendre chauve |
kùnsigintanya |
rendre chétif |
kùnmadɔ́gɔya, mɔ́ɲɔkɔ, mɔ́ɲɔngɔ, mɔ́ɲɔnkɔ, ɲɔ̀gɛ |
rendre clair |
jɛ́ya, lájɛya, nájɛya |
rendre comme neuf |
ɲɛ́namaya |
rendre consistant |
fàsa, fàsan, pàsa, pàsan |
rendre convexe |
gòngolima, kònkolima |
rendre coriace |
fàsa, fàsan, pàsa, pàsan |
rendre courageux |
fárinya, láfarinya, náfarinya |
rendre courageux au travail |
lákìsɛya, nákìsɛya |
rendre court |
lásùrunya, násùrunya |
rendre déplaisant |
lágoya, nágoya |
rendre désagréable |
góya |
rendre difficile |
bìlen, bù, bùn, gɛ̀lɛya, góya |
rendre dispersé |
wàraba |
rendre dur |
kólogɛlɛya |
rendre efficace |
sɛ́mɛntiya |
rendre égal |
dàmakɛnyɛ, dàmakɛɲɛ, lákɛnyɛ, nákɛnyɛ |
rendre éperdu d'amour |
lájàrabi, nájàrabi |
rendre évident |
jɛ́ya |
rendre exténué |
físiki, fìsiki |
rendre féconde |
lábangen, nábangen |
rendre fier |
kùnkɔrɔtà |
rendre fluide |
sárana |
rendre fort |
bárikatigiya |
rendre frais |
nɛ́ɛmaya |
rendre glorieux |
dáwula, màsaya |
rendre grand |
yàkubaya |
rendre gros |
kùnbaya |
rendre heureux |
dàamu, láhinɛ, náhinɛ, nɛ́ɛma |
rendre humide |
nɛ́ɛmaya |
rendre impotent |
ládɔn, nàbaraya |
rendre impuissant |
bólokɛɲɛ |
rendre inefficace |
lákari, nákari |
rendre infirme |
cònkoncanka |
rendre insouciant |
wàraba |
rendre intelligent |
hákilitigiya |
rendre jaune |
lánɛ̀rɛmugu, nánɛ̀rɛmugu |
rendre joyeux |
ɲɛ́kɔrɔdiya |
rendre lent |
kùnnasúmaya |
rendre lisse |
mànùgu, mùnaki |
rendre lourd |
gírinya |
rendre maigre |
jà |
rendre malade |
bàna, jànkaroya, lábàna, nábàna |
rendre malin |
kègunya, kèguya, kèngeliya, lákèguya, nákèguya |
rendre malpropre |
dàngaya, ɲɔ̀gɛ |
rendre mauvais |
góya |
rendre méchant |
júguya, kɔ́nɔnajuguya, kɔ́nɔnanjuguya |
rendre meilleur |
láfìsaya, náfìsaya |
rendre mou |
màaya, màganya, màgaya |
rendre muet |
bóboya, dántanya |
rendre obscur |
ládìbi, nádìbi |
rendre obstiné |
ɲɛ́nagɛ̀lɛya |
rendre orgueilleux |
kùncɛbaya |
rendre orphelin |
fálatɔya, fálaya |
rendre paresseux |
kólonya, sàlaya |
rendre pauvre |
bólolankolonya |
rendre perplexe |
kɔ́nɔnafìli |
rendre piquant |
fárinya |
rendre plus consistant |
gɛ̀rɛn-gɛrɛn |
rendre plus rare |
dɔ́gɔya |
rendre poussiéreux |
búnumunu |
rendre profitable |
nàfamaya |
rendre propre |
bɛ̀sɛya, jɛ́ya, lájɛya, nájɛya |
rendre prudent |
lákèguya, nákèguya |
rendre puissant |
fàamaya, sétigiya |
rendre résistant |
kólogirinya |
rendre riche |
nàfolotigiya |
rendre roi |
màsakɛya |
rendre rouge |
bìlenya, jàba |
rendre rugueux |
ŋɛ́ɲɛya |
rendre sans profit |
nàfantanya |
rendre savoureux |
tímiya |
rendre silencieux/triste |
súma |
rendre solide |
bánban, kólogirinya, lágɛ̀lɛya, nágɛ̀lɛya |
rendre stérile |
fágon, fáku |
rendre stupide |
lánalon, nánalon |
rendre sucré |
látimiya, nátimiya |
rendre sympathique |
díya |
rendre tel aliment |
fɔ́ɔnɔ |
rendre terne |
gèse, ngèsen |
rendre touffu |
tú |
rendre trop pâteux |
dádo |
rendre vaurien |
dángadenya, fùgariya |
rendre veuf |
mùsontanya |
rendre veuve |
cɛ̀ntanya |
rendre vieux |
kɔ̀rɔya |
rendre visqueux |
námaya, nɔ́gɔ, nɔ́gɔya |
rêne |
dájuru |
renflement |
kùru |
renfoncer |
bánban |
renforcement |
sɛ́mɛntiyalan, sínsin |
renforcer |
bánban, sínsin, sínsin |
renforcer les bords |
sɔ̀gɔ |
reniement |
dálacɛ |
renne |
sàn-ô-sàn-gére-bɔ́, sàn-ô-sàn-géren-bɔ́ |
renom |
dànbe, dáwula, màkaamà, màkaba, màkama, màkanma, mànkutu, sáwura, tɔ́gɔ |
renommé |
tɔ́gɔma |
renommée |
mànkan |
renoncement |
káari, káarilenya, káarinciya |
renoncer |
káari, yàafa, yàfa |
renoncer à |
dànkaniya, dànkannaya, dànkunnaya, dàŋaniya, dɛ̀ngɛnɛya, dɛ̀nkɛlɛnya, dɛ̀nkɛrɛnya, dìɲɛ, hàramu, hàramuya, jɛ̀n |
renoncer à faire |
kùnbìla |
renoncer à se venger |
dàani |
renouveler |
kúra-kúraya, kúraya, lákuraya, nákuraya, nɔ̀nabìla |
rénover |
láɲɛnamaya, náɲɛnamaya |
renseigner |
kùnnafóni, ládɔnniya, nádɔnniya |
rentable |
nàfama |
rentrée scolaire |
làkɔlita, wàlanta |
renversement |
làbin, nàbin |
renverser |
bíri, dábiri, dáfiri, fíri, lábìn, nábìn, wùruba, wùrubata |
renverser avec violence |
gàfo |
renvoi |
súma |
renvoyer |
gɛ́n, lásègin, násègin |
répandre |
bɔ̀n, dùruntu, dùuru, jɛ́nsɛn, wéleda |
réparer |
dátugu, díla, dílan, lábɛ̀n, ládila, ládilan, lálaga, nábɛ̀n, nádila, nádilan |
repartir |
kɔ́mayɛ̀lɛma |
repas |
dúmuni, fàna, sùman |
repas avant le jeûne |
sùguri |
repas de fête |
sélimakini |
repas de fin de jeûne |
súnnakari |
repas de midi |
tìlela, tìlelafana, tìlerɔfana |
repentir |
nímisa, nímisi |
repère |
tàamashyɛn, tàamasiyɛn |
repérer |
lásàa |
répéter |
kùru |
répétiteur des paroles d'un imam |
fálakɔ, fálanko |
répétition |
sèginkanni, sèginńkànni, sèginnkanni |
repiquage |
bɔ̀-kà-túru |
repiquer |
bɔ̀-kà-túru |
repiquer en série |
ncɔ́ncɔ |
repli |
dáforon |
replier |
lákùru, nákùru |
réplique |
dálaminɛ |
répliquer |
dálamìnɛ |
répondant du conteur |
nàamunaminɛna |
répondre |
dálamìnɛ, jáabi, kánnamìnɛ, kɔ́masègin, lájaabi, lámìnɛ, nájaabi, námìnɛ |
répondre avec insolence |
kámalenyajaabi |
répondre en normand |
bàlamini, bànamini, bànanbiri |
répondre irrévérencieusement |
dálamìnɛ |
réponse |
jáabi, kɔ́jaabi, kɔ́masegin |
réponse irrévérencieuse |
dálaminɛ |
reportage |
erepɔritazi, làkalitaɲini |
repos |
fɛ́rɛ, làafiya, làfiɲɛ, làfiya, nàfiɲɛ, ɲɛ́suma |
reposer |
lásuma, násuma |
repoussant |
sárantan |
repousse |
nùgu |
reprendre |
kɔ́rɔdòn, lámàa, lámàga |
reprendre à haute voix |
dálamìnɛ |
reprendre des forces |
gɛ́lɛkɛ |
reprendre ses sens |
ɲɛ́natìgɛ |
représentant |
cɛ̀bɔ, làsigiden, nɔ̀nabila |
représentation |
bìsigiya, mìsaliya |
représentation factice |
bìsigi |
représenter |
bìsigi, bìsigiya |
réprimande |
kɔ́rɔfɔ, kùnnagosi, làgosi, nàgosi |
réprimander |
jɛ̀ɛmu, jɛ̀mu, kɔ́kari, kɔ́rɔfɔ, lágòsi, lágɔ̀si, lárawe, lárawi, láriwe, nágòsi, nágɔ̀si, nárawi, rɔ́gòsi, rɔ́gɔ̀si, tɛ́ngɛlɛn |
réprimander vertement |
láajaba, lájaaba, lájaba, lájɛbɛ |
reprise des cours |
wàlanta |
reprise scolaire |
kàlanta |
repriser |
kála |
reproche |
hán, jìgi-ń-ná |
reproches |
kɔ́rɔfɔkan |
reptile |
dùgumafɛn, fòfofɛn |
Républicains parti USA |
erepibilikɛn |
république |
erepibiliki, repibiliki |
République centrafricaine |
Santarafiriki, Santarafrikɛn |
République Démocratique du Congo |
Kòngo Demokaratiki |
République Tchèque |
Cɛkijamana |
répudier |
fúrusà |
répugnant |
dàngatɔ |
requête |
ɲɛ́juguya |
réseau |
erezo |
réseau téléphones mobile |
reso |
resemer |
tìiri, tìri |
réserve |
bìlańkɔ́rɔ, màloya |
réserver |
kɛ́rɛnkɛrɛn, lákaran, látɔ̀n, màmìnɛ, nákaran, nátɔ̀n |
réserves |
bólomasigi, mána, màra, ɲɛ́sigi |
résidence |
erezidansi |
résidence d'un chef |
mùɲa |
résidu |
mùrumuru, ɲàga |
résidus |
ɲàgasa |
résignation |
álaminɛ, bìlangalama, mùɲu |
résine odorante employée comme parfum |
hámu |
résistance |
fàsaya, gɛ̀lɛya, kólogirinya, mána, nígɛlɛya |
résistant |
fàsa, fàsa, fàsaman, fàsan, fàsan, kólogɛlɛn, kólogirin, kóloma, kólomagɛlɛn, nígɛlɛn, pàsa, pàsa, pàsaman, pàsan, pàsan |
résister |
físikifasaka, jó |
résister à |
kún |
résolu |
ɲígirɔgɛlɛn, ɲígirɔgɛlɛn |
résolution |
bɛ̀nkan, ɲɛ́ɲini, ŋàniya, tìgɛńkàn |
résonance |
ɲɔ́n |
résonner |
ɲɔ́n |
résonner longtemps |
máɲamaɲa, ŋáɲaŋaɲa |
résonner sourdement |
ŋùnuŋunu |
résoudre |
gánatìgɛ, ɲɛ́ɲini, tɛ̀mɛ, tɛ̀mɛn |
respect |
bònya, kàrama, ɲɛ́masaamɛya, tànga |
respect de la parole donnée |
kánkelentigiya |
respect des accords |
wáleya |
respect humain |
sáamɛya |
respectable |
màabaya, mɔ̀gɔbaya |
respecter |
bàto, bàtu, bònya, dànsìgi, lábàto, nábàto |
respectueux |
ɲɛ́siranbaa, ɲɛ́siranbaga |
respiration |
fíɲɛ, fíɲɛnabɔ, nínakili, ɲɔ́n |
respirer |
láɲɔn, náɲɔn, nínakili, ɲɔ́n |
respirer avec peine |
ŋúna, ŋúnan |
respirer bruyamment |
híhàn |
respirer pleins poumons |
hɛ̀lɛmu |
resplendissant de santé |
pútukuputuku |
responsabilité |
bólokanbila, jàlaki, jù, kótigiya, nìko, tùru, wúli-kà-jɔ̀, wúlikajɔ |
responsabilité des initiés |
syémaya |
responsable |
kótigi, kùnkotigi, tìgi |
responsable de l'association de classe d'âge |
jálatigɛ |
responsable des initiés |
nséma, nsɛ́ɛma, nsɛ́ɛmɛ, nsɛ́mɛ, séma, sɛ́ɛmɛ, sɛ́mɛ, sɛ́mɛn, shyéma, syéma |
responsable du travail |
cíboloma |
ressemblant |
sùrunman |
ressentiment |
dímiya, jìgi-ń-ná, làmɔnɛ, mɔ́nɛ, nàmɔnɛ |
resserrer |
lágɛ̀rɛntɛ, nágɛ̀rɛntɛ |
ressource |
sɔ̀rɔda |
ressources |
bólo |
ressusciter |
kúnu, kúnun, lákunun, nákunu, nákunun |
reste d'un repas |
dátɔ |
reste de repas |
tòtɔ |
reste des tiges de mil |
gàn |
reste du souper |
sìra, tòsira |
rester |
tó |
rester appuyé |
sínsin |
rester chaste |
lásàgo, lásàgon, násàgo, násàgon |
rester éveillé |
ɲɛ́jo |
rester petit |
kɔ́sɔn |
rester sur place |
sènnasɔ̀n |
résultat des élections |
jáabi |
résurrection |
kúnunni |
retailler |
tɛ́rɛmɛ, tɛ́rɛndɛ, tɛ́rɛntɛ |
retarder |
bálan, lábalan, nábalan |
retarder la croissance |
gèse, ngèsen |
retenir |
lámìnɛ, látɔ̀n, màmìnɛ, mìnɛ, námìnɛ, nátɔ̀n, sàma, tɔ̀n |
retenir de partir |
sènnasìri |
rétention d'urine |
ɲɛ́gɛnɛkɛbaliya, ɲɛ́gɛnɛkɛbaliyabana |
rétention placentaire |
tònsobibaliya |
retenu |
dálasuma, dálasuma |
retenue |
yɛ̀rɛminɛ |
rétif |
bànkómà |
rétinol |
eretinɔli |
retirer |
bɔ́, cɛ̀, gàfo, sàma |
retirer la parole à qqn |
dágòsi |
retirer vivement |
fòori, fòosi |
rétorquer |
dálamìnɛ |
retour |
kɔ́masegin, kɔ́segin, sègin, sèginkɔ́, sèginńkɔ́ |
retourner |
fíri, kɔ́kùru, kɔ́masègin, kɔ́mayɛ̀lɛma, yɛ̀lɛma |
rétracter |
cɛ̀ |
rétraction de la verge |
cɛ̀yadonbana |
retraite |
dògotu, eretɛrɛti, ɛrɛtɛrɛti, káluwa |
retraité |
ereterete |
retrousser |
fère, fèren, fìro, fòron, gɔ̀ngɔli, kɔ̀ngɔli, kɔ́rɔcɛ̀, ɲàro, yɛ̀lɛn |
retrousser la peau |
bóso |
retrousser les manches |
dáfòron, fòron |
retroussis |
dáforon, fère, fèren, fòron |
retrouver |
tɔ̀mɔ |
rétroviraux |
eretorowiro |
réunion |
jɛ̀ɛrɛ, jɛ̀kasigi, kúmalasigi, lájɛ, làjɛ, lájɛli, nájɛ, nàjɛ, nájɛli, ɲɔ́gɔnye, ɲùgu, tɔ́nsigi |
Réunion |
Reniyɔn |
réunion ordinaire |
làadalalajɛ, làadalatɔnsigi |
réunir |
cɛ́bɛ̀n, jɛ̀ɛrɛ, jɛ̀rɛ, lájɛ̀, nájɛ̀ |
réussir |
bɛ̀n, ɲɛ̀, sɔ̀n, tíimɛ |
réussite |
dá, díya, dòndala, kùnnawolo, ɲɛ̀, sánsɔrɔli |
revanche |
tájurusara |
rêve |
hámi, sùgo |
réveil |
kúnunni |
réveil matinal |
sòli-kà-wúli |
réveiller |
lákunun, láwuli, màkúnu, nákunu, nákunun, náwuli |
révélation |
gùndomajira |
révéler |
bɔ́rɔtɔ |
revenant |
fùre |
revendeur |
táɲinina |
revendeur roué |
tɛ̀fɛ |
revendre |
kɔ́fili |
revenir |
kɔ́kùru, kɔ́sègin, kùrunkɔ́, sègin |
revenir en arrière |
kùrumankɔ́ |
revenir sur le passé |
wɔ̀lɔmabɔ |
revente |
kɔ́fili |
revenu |
sɔ̀rɔ, sɔ̀rɔda |
rêver |
sùgo |
revers |
fère, fèren, fòron |
revers de fortune |
yékofila |
revers de la main |
bólokɔ |
révision |
sèginńkànni |
révolte |
dànsagon, múrutili |
révolution |
erewolisiyɔn, erewolisɔn, rewolisiyɔn, rewolisɔn |
révolutionnaire |
erewolisɔnɛri |
rez-de-chaussée |
dùgumanaso |
Rhamnus purshiana |
séne |
Rharous |
Ararusi, Ararusu, Arawurusi |
rhizomateuse |
ntóolenbaga |
rhizomes et jeunes pousses brûlés de Kyllinga, utilisés comme encens |
géni, génin |
Rhodésie |
Orodesi, Rodezi |
rhumatisme |
dísidimi, kóloci, kólowalawala |
rhumatisme articulaire |
wúlɛbana |
rhumatisme intercostal |
dísirɔbana |
rhume |
múra |
riboflavine |
ribofilawini |
richard |
irisari, sɔ̀rɔbaatɔ, sɔ̀rɔbagatɔ |
riche |
bàana, bólotatigi, fàama, fɛ́ntigi, kòlontigi, nàfolotigi, sétigi, sétigi |
richesse |
bàanaya, fàamaya, fɛ́n, fɛ́ntigiya, nàfolo, nàfolotigiya |
richesses |
sɔ̀rɔfɛn |
ricin |
súbagabana, tómotigi |
Ricinus communis |
súbagabana, tómotigi |
ricocher sur |
sàwu |
ridiculiser |
jákabɔ, lágòsi, lágɔ̀si, nágòsi, nágɔ̀si, rɔ́gòsi, rɔ́gɔ̀si |
rien |
fósì, fóyì, npáyi, npɔ́rɔ |
rien que |
dàmadàma, dàma-dàma |
rifampicine |
rifanpisini |
rigoler |
màyɛ́lɛ |
rincer |
kúcukucu, kúsukusu, sànanko, sánpa, sùsa |
Rio de Janeiro |
Iriyo |
Río de Oro |
Riyo-Doro |
rire |
yɛ́lɛ, yɛ́lɛ, yɛ́lɛli |
rire à gorge déployée |
kákaka, kwákwakwa |
rire sec |
kétekete |
risque |
fàrati, kára |
risquer |
fàrati |
risquer de |
sɔ̀n |
risque-tout |
ntàla, ntála, tègere, yɛ̀rɛfaasu, yɛ̀rɛfagasu |
ristourne |
kɔ́nɔn |
ristourner |
kɔ́nɔn |
rival |
sángaɲɔgɔn, sángaɲɔgɔnma, sìna |
rivale |
sìnamuso |
rivalité |
fàdenya, sángaɲɔgɔnma, sángaɲɔgɔnmali, sángaɲɔgɔnmani, sìnayasama |
rivalité entre coépouses |
sìnamusoya, sìnaya |
rive |
báda, bákɔnɔ, jídawolo |
rivière |
bánin |
riz |
iri, màlo |
riz au gras |
nsáamɛ, súurutala |
riz blanc |
mɛ́rɛkɛ |
riz cuit |
kíni |
riz pilé |
gɛ́sɛ |
riz sauvage |
díga, kɔ̀nɔninbin |
riziculteur |
màlosɛnɛna |
rizière |
màloforo, màlosɛnɛyɔrɔ |
robe |
ɔ́rɔbu |
robinet |
orobinɛ, orobinɛ, ɔrɔbinɛ, worobinɛ |
robusta |
orobisita |
robuste |
gójogojo |
roc |
fárakolo |
rocailleux |
fárama |
roche |
fára |
roche noire |
màna, mànafin |
rocher |
kábakolo |
rock |
ɔrɔku |
rogner la part de |
bólolasɔn |
roi |
dùgumasa, fàama, jàmanatigi, màsa, màsakɛ |
roi des menteurs |
nkàlonncì |
rôle |
jɔ̀da, jɔ̀yɔrɔ, ɲɛ̀ci |
rollier |
màkan |
rollier à ventre bleu |
màkanbilen |
rollier d'Abyssinie |
màkanbugun, màkan-kújan |
roman |
oroman |
Rome |
Ɔrɔmu |
Romney |
Oromeneyi |
rompre avec |
kɔ́di |
rond |
kúlukutulen |
ronfler |
gɔ̀rɔndɔ, gɔ̀rɔntɔ |
ronger |
ɲími |
rônier |
sèbe |
Roosevelt |
Orosiwɛliti |
roquette |
orokɛti |
rosâtre |
wòrojilama |
rose |
orozi |
rosée |
ngómi, nkómi, nkɔ́mi |
rosette |
mùsokɔrɔnin |
rosser |
dákari, gòro, gòron |
rossignol |
sàfɔlɔ, sòrofe |
roter |
gírindi, gírinti |
rôtir |
jèni |
rôtisserie |
díbida |
rotule |
kúnberefilennin, kúnberekurufilennin |
roublard |
kègun, kègun, kègunman |
roublardise |
kègunya, kèguya, tɛ̀fɛya |
rouble |
wurubulu |
roue |
móbilisen, sèn |
roué arrière |
kɔ́sen |
rouge |
bìlen, bìlen, bìlenman, ruzi, uruzi, wuruzi |
rouge appétissant |
dórodoro |
rouge brun |
básima |
rouge brun foncé |
yórobilen |
rouge et mou |
dórodoro |
rouge vif |
bìlenmannin, búu, córicori, cóyi, ŋánaŋana, ŋáɲaŋaɲa, ŋɛ́ɲɛŋɛɲɛ |
rougeâtre |
ɲɛ́bilen |
rougeole |
mìsɛnmannin, ɲànsànin, ɲɔ̀ni, ɲɔ̀nin, ɲɔ̀ninsà, ɲɔ̀ninsàn, ɲɔ̀nisàn |
rougeur |
bìlenya |
rougir |
bìlen, bìlenya |
rouille |
nsón |
rouleau de tissu |
gèsekolo |
rouler |
tɛ̀fɛya |
rouler qn |
dúmu, dúmun, dún |
rouler qqn |
nɛ́gɛn |
Roumanie |
Urumani |
roussette paillée |
ntònso, tònso |
route |
bòlisira, síraden |
route personnelle |
síra |
rouvrir |
màdígi, màndígi |
royaume |
màra, màsaya |
Royaume-Uni |
Bìritan, m |
royauté |
fàamaya, màsakɛya, màsaya |
ruamine |
ruwamini |
ruche |
dí, ŋúnu |
rue |
bɔ́lɔn |
ruer |
púruti |
rugby |
irigibi, urubi |
rugir |
gɔ̀rɔndɔ, gɔ̀rɔntɔ, kòmo, kònbo, kóoro |
rugosité |
ŋɛ́ɲɛ, ŋɛ́ɲɛya |
rugueux |
ŋɛ́ɲɛ, ŋɛ́ɲɛman |
ruine |
kɔ̀li |
ruiner |
bóloban, bólodun, fíri, jáasi, kɔ̀li, nàasi, nàgasi, sósɔ̀gɔ |
ruines |
tómo, tómon |
ruisseau |
kɔ̀ |
ruisseler |
wòlowolo |
rumeur |
bɔ́lɔnfɛkuma, ŋùnuŋunukuma |
rumeur publique |
wéele, wéle |
rumination |
kɔ́nɔnamiiri |
ruminer |
wùgu |
rural |
irirali |
ruse |
dàbali, kègunya, kèguya, pɛ̀gɛ |
rusé |
cɛ̀wɔlɔnin, kègun, kègun, kègunman, kèngeli |
russe |
ìrisi |
Russie |
Ìrisi, Ìrisila, Rùsí |
rustre |
gàwa |
rut |
gòsituma, mùsoko |
Rwanda |
Ruwanda, Uruwanda |
rythme |
fɔ́lisen |
rythme de danse |
dɔ̀nsen |
rythme de danse bɔ́n jalan |
bɔ́njalan |
rythme de marche |
táamasen |
rythme de tambour |
bɔ́nsen |
rythmer |
kùrusìgi, súnsun |