Bamadaba bamanankan daɲɛgafe / dictionnaire du Corpus bambara de référence
A-Z ɲíni Fr (i) *
ɛ ɔ ɲ ŋ ɲíni!

Ɔ - ɔ

ɔ́→̌→ 174

intj bien sûrbien sûr ànkɛ.…382 ) subagaw bɛ mɔgɔ dun, jinɛw b'i faga, kɔmɔw b'i tɔmɔ. – « Ala de tɛ mɔgɔfagala ye ɔ ? ». 383 ) sutaafɔli bɛ kɛ, su seginfɔli tɛ dɛ ! 384 ) kɔnɔ faralen mago tɛ ɲɔ ka ɲɛ na.…(bailleul-sagesse_bambara_01.dis.html)

ɔ̀→̌→ 434 ɛ̀

prt ainsiainsi, alors, or… ɔ jeliw ye nkɔni teliya ɔ jeliw ko Bakari ma i ni dɔn ka kan Kɔda ani Jɛnɛba mɔden i ni dɔn ka kan …(dumestre-geste_1la_trahison.dis.html)

ɔ̀hɔ→̌→ 249 ɔ̀hɔɔ

intj ohoh, ah oui! wóyìńba (d'étonnement).… muso ko : - i k'a laminɛ sa ! ɔhɔɔ, jiri, mɛrɛn, ɔhɔɔ, jiri, mɛrɛn, ɔhɔɔ , jiri, a jiri, mɛrɛn, Siran tɛ saya sa, mɛrɛn, satuma selen n baden taatuma …(bailleul_dumestre_vydrine-npogotigiw_ni_bilisiw.dis.html)

ɔ̀hɔɔ→̌→ 34 ɔ̀hɔ

intj ohoh, ah oui! wóyìńba (d'étonnement).… ye jɔn mankan ye tan nin nɔ ? a seginna ka dɔnkili da : ɔhɔɔ, jiri, mɛrɛn, ɔhɔɔ, jiri, mɛrɛn, ɔhɔɔ , jiri, a jiri, mɛrɛn, siran tɛ saya sa, mɛrɛn, satuma selen n baden taatuma mɛrɛn ! …(bailleul_dumestre_vydrine-npogotigiw_ni_bilisiw.dis.html)

ɔkisidi→̌→ 3

n oxyde Fura takun tɛ o la, nka a yɔrɔw ka kan ka datugu ni fini ye walima ka tulu mu u la, zɛnki ɔkisidi (oxyde de zinc) bɛ min na tile kana u jeni. (Dɔgɔtɔrɔ tɛ sigida min na, 2018) ETRG.FRA.

ɔkisikodɔni→̌→ 2

n oxycodoneoxycodone, dihydrohydroxycodéinone, dihydro-oxycodéinone (Dɔgɔtɔrɔ tɛ sigida min na, 2018) ETRG.FRA.

ɔkisitetarasikilini→̌→ 2

n oxytétracycline (Dɔgɔtɔrɔ tɛ sigida min na, 2018) ETRG.FRA.

ɔkisitosini→̌→ 6 ɔsitosini

n ocytocine ositosini ɔsitosini Ni basibɔta ka ca den bangenen kɔ nka sani tonso ka bɔ, ɔkisitosini, mizopɔrɔsitɔli ani ɛrigometirini bɛ se ka di. (Dɔgɔtɔrɔ tɛ sigida min na, 2018) ETRG.FRA.

ɔkisizɛni→̌→ 0

n oxygène nígazi, okisizɛni Sogow bɛ balo jolilasukaro la, ani kɛn na waati dɔw, ani fiɲɛ na; kɛrɛnkɛrɛnnenya la fiɲɛ ɲuman yɔrɔ, n'o ye « ɔkisizɛni » ye. (Kibaru 525, 2015) ETRG.FRA.

ɔkizamunikini→̌→ 6

n oxamniquine Ɔkizamunikini (oxamniquine) bɛ jolilantumu suguya dɔw furakɛ. (Dɔgɔtɔrɔ tɛ sigida min na, 2018) ETRG.FRA.

ɔ́kutɔburu→̌→ 12 fr : octobre

n octobre…waati fɔlɔ ye marisi kalo, awirili kalo ani mɛ kalo ye. waati filanan ye sɛtanburu kalo, ɔkutɔburu kalo ani nowanburu kalo ye. nin waati fila ni ɲɔgɔn cɛ, kalandenw b'u lafiya.…(kibaru013_05balikukalan_sinsinna.dis.html)

Ɔminisipɔri→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0

n prop TOPstade omnisports Modibo Keïta…farikoloɲɛnajɛkɛyɔrɔ belebele 2 b'a kɔnɔ, n'o ye Ɔminisipɔri ye ani Wɛnzɛn Kulubali. nka komini 2 sera a danna, a falen don tetewu, a tɛ se ka bonya bilen.…(kibaru531_05konta-bamako_komini.dis.html)

Ɔnbori→̌→ 0

n TOPHombori (commune, cercle de Douentza, région de Mopti).

ɔndilatɛri→̌→ 1

n ondulateur Motɛrɛ 3 minnu fanga bɛ kaweya (KVA) 1325 bɔ, ɔndilatɛri 2 minnu fanga ye kaweya 500 ye, panosolɛri fanga bɛ kilowati (KW) 810 bɔ ani batiriba 2 minnu fanga ye anpɛri 1400 ye lɛrɛ o lɛrɛ, olu y'a minɛnw ye. (Kibaru 500, 2013) ETRG.FRA.

ɔ̀nhɔ́n→̌→ 337

intj oui àwɔ́, íyò, nàamù, ǹǹń, ùnhun, ɔ̀nkɛ̀ (de réponse positive).…nka ku nɛnkun, musalaha kuma tɛ dɛ ! sanu de b'a la. ku nɛnkun. ɔnhɔn ! sanu b'a la ! f'a bɛ mɛnɛ ! han ! u taar'a filɛ.…(baa-fanta_maa_recit.dis.html)

ɔ̀nkɛ̀→̌→ 0

intj ouioui, bien sûr àwɔ́, íyò, nàamù, ǹǹń, ùnhun, ɔ̀nhɔ́n.

ɔ́n-ɔ̀n→̌→ 10 ún-ùn ń-ń.

intj non àyí, únhùn (de refus ou de désapprobation énergique).… sigi ma, ko nin bɛ a fa, nin tɛ a fa, nin bɛ a fa, nin tɛ a fa ! sigi ye i kanto ko mun don ? a ko : ɔn-ɔn ko ni n ye i sin kelen biri nin na, o tɛ ne ka bara fa. a ko i jɔ dɛ ! a ye sin kelen biri. bara fara. a …(gorog_meyer-contes_bambara_12ala_ani_sonsannin.dis.html)

ɔnziyɛmu→̌→ 0

adj onzième Gana jamana sɛbɛkɔrɔ yiriwara san kɛmɛ tan ni kelenna waati la n'o ye ɔnziyɛmu siyɛkili (11ème siècle) ye tubabukan na.(Kibaru 519, 2015) ETRG.FRA.

ɔpɛrashɔn óperasɔn

n operason; operasiyɔn; woperasɔn; óperasɔn opération jàtesigi k'u to cikè yiriwali baaradaw ka hukumu kònò, i n'a fò operasonw. (Kibaru n°52, 1976) - woperasòn bè nyèjalan dimi kògòlen kènèya, k'a ban pewu. Une opération guérit le Trichiasis de façon définitive.(Ɲɛ kɛnɛya, Opération Yeelen, années 1980)mali baarada minw nyèsinnen bè suman sènè ni baganlamò ma n'u bè wele « òpèrashòn », olu bèe lajèlen y'u bolo don balikukalan kòrò, k'a kè u kun doni ye. (Nyètaa n°2, 1977) ETRG.FRA.

ɔpu→̌→ 1

intj hophop, hop! (mise en garde).…ɔpu ! » u nana, u sera bulonba da la waati min na, u y'u cun-cun. u y'u cun-cun.…(jabate-ngenyekoro_ka_tonnkan.dis.html)

ɔputuki→̌→ 0

adj optique O don kelen na, masakɛ fila jɛra, ka cakɛda kura dɔ kurubonkari min ka baaraw ɲɛsinnen bɛ kunnafoni ni kunnafonifalen fɛɛrɛ kura sabatili ma ni « kabulu Fiburu ɔputuki sigili ye, Aseyi demili (ACI 2000) kɔnɔ ».(Kibaru 505, 2014) ETRG.FRA.

ɔridewuru→̌→ 0

n hors d'oeuvrehors d'oeuvre (tigatulu) Naw bɛ tobi n'a ye, jiranniw bɛ kɛ n'a ye, salatiw ni ɔridewuruw bɛ dilan n'a ye, an'olu ɲɔgɔnna caman.(Kibaru 544, 2017) ETRG.FRA.

ɔridinatɛri→̌→ 43

n ordinateur súbaganamansin.… sɔrɔ ɔridinatɛri kan, baarakɛminɛn min b'an dɛmɛ k'an ka filiw latilen sɛbɛnni senfɛ ni ɔridinatɛri ye bamanankan na. ( aw ye ja in lajɛ ). Zan Zaki Meriki cɛsirilen bɛ fana Sikarabulu dɔ …(fasokan2013-10balikukalan_togoladon.dis.html)

ɔrikɛsitiri→̌→ 0

n orchestre Ɲɔgɔndanw kɛra tulon 6 la: Tubabuburufiyɛlaw n'o ye «ɔrikɛsitiri» ye,... (Kibaru 552 2018) ETRG.FRA.

ɔrimɔni→̌→ 19

n hormonehormone, hormones mɔ̀yalan Bangekɔlɔsi furakisɛw dilannen don tubabusɛgɛw ye minnu bɛ wele ko ɔrimɔni (les hormones); (Dɔgɔtɔrɔ tɛ sigida min na, 2018) ETRG.FRA.

ɔrize→̌→ 0

n hors-jeu Hali Senegali ka bi fɔlɔ, o fana donna namara la bawo bidonbaga in tun bɛ bɛɛ kɔfɛ, ɔrize la. (Kibaru 518, 2015) ETRG.FRA.

ɔrizi→̌→ 1

n orge alikaama ni ɔrizi, olu ye tɔni 45.668 ye. (Kibaru 520, 2014) ETRG.FRA.

ɔrɔbinɛ→̌→ 0 orobinɛ worobinɛ; ɔrɔbinɛ.

n robinet

ɔ́rɔbu→̌→ 3 wɔ́rɔbu.

n robe…selimafini bɛ kɛ kamisoli kelen ye ( walima ɔrɔbu kelen ), taafe kelen, musɔrɔ kelen, ani sabaraw, foyi man kan ka fara o kan.…(kibaru017-4tarawele-furu_musakaw.dis.html)


wɔ̀rɔ̀bú ~ ɔ̀rɔ̀bú ‘robe’
consonnes marginales : r jamais à l’initiale 2-51

ɔrɔdonansi→̌→ 1

n ordonnance U bɛna feere sanni yamaruyasɛbɛnko (ɔrɔdonansi) tɛna ye a la. (Kibaru 504, 2014) ETRG.FRA.

ɔrɔku→̌→ 0

n rock Dɔnkilikɔrɔma caman bɛ Tinariwɛri ka kasɛti bɔlen in kɔnɔ. O donkili dɔ ye Arafu ye. Asufu bɛ kelennabila n'a ɲɛnafin kɔfɔ. Ale ye buluzi ni ɔrɔku donnen ye burudaamɛw ka laadala fɔlisen kɔrɔ. (Kibaru 481, 2012) ETRG.FRA.

Ɔrɔmu→̌→ 2→n.prop/n : 0 →n.prop : 2→n : 0

n prop TOPRome (capitale de l'Italie).… sago t'i la jamanadenw ka balo n'u ka saya kan ? o ye masaya taamaseere gansan ye ! Masa Nerɔn Ɔrɔmu dugu tadonbaga 617 san ka kɔn Yisa ɲɛ…(jekabaara145_06u_ko.dis.html)

ɔsipɛni→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0

n prop Ospen (Dɔgɔtɔrɔ tɛ sigida min na, 2018) ETRG.FRA.

ɔsishɛni→̌→ 0 okisizɛni

n okisizɛni oxygène nígazi, ɔkisizɛni Gazi min don, n'a ye ninakilifiɲɛ (okisizɛni) sama, u bɛ yɛlɛma ka kɛ ji ye. (Kibaru 487, 2012) òsishèni bè an joli saniya. (Nyètaa n°2, 1977) ETRG.FRA.

Ɔsitarali→̌→ 4→n.prop/n : 0 →n.prop : 4→n : 0 Ositarali

n prop TOPAustralie (pays).… bayɛlɛmanen bɛ ka sanga sɔrɔ farajɛla kosɛbɛ, i n'a fɔ Siniwajamana, Lamerikɛnjamana, Ɔsitarali ani Ɛndujamana na. olu y'a sɛnɛbaga ŋanaw ye. Berezili donna a la san 2006. Afiriki kɔnɔ, …(kibaru543_07konta-koori_ye_falenfen.dis.html)

ɔsitosini→̌→ 0

n ocytocine ositosini ɔkisitosini Ni basibɔta ka ca den bangenen kɔ nka sani tonso ka bɔ, ɔkisitosini, mizopɔrɔsitɔli ani ɛrigometirini bɛ se ka di. (Dɔgɔtɔrɔ tɛ sigida min na, 2018) ETRG.FRA.

Ɔtiwale→̌→ 0 Ɔtuwale

n Opération Haute Vallée du NigerOpération Haute Vallée du Niger, Office de developpement de la Haute Vallée du Niger, OHVH

Ɔtiwɔlita→̌→ 16→n.prop/n : 0 →n.prop : 16→n : 0 Otiwolita; Ɔtiwɔluta; Hotu Wolita; Walita Sandɔ

n prop TOPHaute-Volta (ancien nom de pays - Burkina Faso).… ye min ye : Kayi bɛ jago kɛ Senegali ni Moritani fɛ, Sikaso ni Segu b'a kɛ Kɔnɔwari ni Ɔtiwɔlita fɛ, Gawo b'a kɛ Nizɛri fɛ, Moti jɛgɛ bɛ taa fo Gana…(kibaru004_04farafin_jamana.dis.html)

Ɔtiwɔluta→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0 Ɔtiwɔlita Otiwolita; Hotu Wolita; Walita Sandɔ

n prop TOPHaute-Volta (ancien nom de pays - Burkina Faso).

Ɔtuwale→̌→ 55 Ɔtiwale

n Opération Haute Vallée du NigerOpération Haute Vallée du Niger, Office de developpement de la Haute Vallée du Niger, OHVH… ka hakili ɲumanya kan ka bɛn Kɔlɔkani cikɛlaw ka baara galabu kan, Kɔlɔkani dira ɔtuwale ma kɔɔrisɛnɛ donni na an bara yan…(jekabaara290_3sidibe_koorisene.dis.html)

ɔ̀wé→̌→ 0 àwɔ́ ɔ̀wɔ́; àwá; àwɛ; ɔ̀wé; òwé.

intj oui íyò, nàamù, ǹǹń, ùnhun, ɔ̀nhɔ́n, ɔ̀nkɛ̀.

ɔ̀wɔ́→̌→ 219 àwɔ́ àwá; àwɛ; ɔ̀wé; òwé.

intj oui íyò, nàamù, ǹǹń, ùnhun, ɔ̀nhɔ́n, ɔ̀nkɛ̀.… fini - taafe ayi daraja - dawula ɔwɔ gɔngɔn - fɔlɔkɔ ɔwɔ kungo - wula ɔwɔ kɔnɔ - ntugannin ayi banfula - faranfila ayi fɔlɔ - gale ɔwɔ kabakolo - …(bamanankan_maben-114koronyogonmaw.dis.html)

Ɔyɛmu→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0

n prop TOPOyem (une ville au nord du Gabon).…tiɲɛ don wa tiɲɛ tɛ ? a ko kɔni ma jalatigɛ fɔlɔ. Mali ka ntolatan 3nan ka kan kɛ Ɔyɛmu . an ni Uganda de bɛ bɛn.…(kibaru540_07tunkara_konta-samatasegew.dis.html)