E - e
pers 2SG EMPH
intj hélas (marque la pitié, la surprise).wí, wúyo, yáa.
n Ebola
Ecopi→̌→ 25→n.prop/n : 0 →n.prop : 25→n : 0 Ecupi; Ɛcopi; Ɛtiyopi; Etiyopi.
n prop TOP
Ecupi→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0 Ecopi. Ɛcopi; Ɛtiyopi; Etiyopi.
n prop TOP
Edeyɛmu→̌→ 2→n.prop/n : 0 →n.prop : 2→n : 0
n prop ABR
n éducation dòkòtòrò sèriwisi, min bè wele edikasòn sanitèri, o ni tigasènè sèriwisi jèra ka sinimanbò mobili fila bila ka taa cikèduguw la, kabini zanwuye kalo tèmènnen. (Kibaru n°2, 1972) ETRG.FRA. jógodon, kólo, kùnma, làmɔ.
Eduwarado→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM ETRG
Eduwari→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM ETRG
intj eh!
n éphédrine Nu gerenni ni nuji bɔli bɛ kɛ sababu ye ka tulodimi walima nukolodimi bila mɔgɔ minnu na, olu ka kan ka u ka nu gerenni ni nuji bɔli furakɛ ni furaji ye min bɛ kɛ nu kɔnɔ ka a dayɛlɛ, feilifirini (phényléphrine) walima efedirini (éphédrine) bɛ min na. (Dɔgɔtɔrɔ tɛ sigida min na, 2018) ETRG.FRA.
n écran Ka sigidalamɔgɔw kalan janw ni ekaranw dilanni, u sucogo fɛnɲɛnamafagalan na, u dacogo, u kɔlɔsicogo an'u ladoncogo la. (Kibaru 495, 2013) ETRG.FRA.
Ekatɛri→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0 Ekuwatɛri.
n prop TOP
adj équatorial
n équipe Muso ntolatan ekipuw ka di n ye, nka, a ma deli ka na n kun na don si, n yɛrɛ ka kɛ ntolatanna ye. (Fasokan, 2010/04) ETRG.FRA.
n échographie Ni muso kɔnɔma kɔnɔbara bɛ lamunumunu dɔgɔtɔrɔw fɛ, u bɛ arajo (ekogarafi) k'a la fɔlɔ ka laban ka den dusukun pan-pancogo jate minɛ fɔlɔ. (Kibaru 495, 2013) ETRG.FRA.
èkɔli→̌→ 0 làkɔli. lèkɔli; èkɔli. Fr. l'école
n école kàlankɛyɔrɔ, kàlanyɔrɔ, làkɔliso.
n écrou A b'a lajè ni sudelida ma wuli, a bè dò bila bulònw ni ekuru tununnenw nò na.(Jɛkabaara n°3, 1986) ETRG.FRA.
n écouteurs (...) n'i ye ekutɛri don i tulo la ka dɔnkililamɛn kɛ sanga 30 kuntaala kɔnɔ (... Kibaru 558, 2018) ETRG.FRA.
Ekuwatɛri→̌→ 2→n.prop/n : 0 →n.prop : 2→n : 0 Ekatɛri.
n prop TOP
Elena→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop Maria Elena
n électronique Mansinmafɛn minnu ye elɛkitoroniki ye, o dɔnbaa ŋana don. (Kibaru 487, 2012) ETRG.FRA.
adj électrogène O miirinan tara ka kɛɲɛ ni gurupu elɛkitorozɛni 48 sɔrɔli hukumu ye, olu minnu bɛna sigi Kati, Kalaban-kɔrɔ, Darisalamu (Bamakɔ) ani Sikaso (Kibaru facebook 7/8/2022) ETRG.FRA.
élikɔputɛri→̌→ 1 hélikɔputɛri. Fr. hélicoptère
n hélicoptère helikɔputɛri.
n noctuelle verdoyante
n émetteur Telewisɔn numeriki turuli daminɛna Mali kɔnɔ; nka a emetɛri (antɛni) ma turu yɔrɔ minnu na fɔlɔ, sateliti dɔ bɛ sigi yen, min b'a to o mɔgɔw ka telewisɔn numerikiw ka se k'a jaw sɔrɔ u sigiyɔrɔw la. (Kibaru 572, 2019) ETRG.FRA.
Emira Arabi→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0 Emira Arabu Uni. Emira Arabu; Arabu Emiri.
n prop TOP
Emira Arabu→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0 Emira Arabu Uni. Emira Arabi; Arabu Emiri.
n prop TOP
Emira Arabu Uni→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0 Emira Arabu; Emira Arabi; Arabu Emiri.
n prop TOP
endisiriyɛli→̌→ 2 ɛndisiriyɛli.
adj industriel ɛndisiriyɛli; ɛndisirɛli. jagokɛla don Zoni Endisiriyɛli la Bamakɔ (Kibaru n°527, 12/2015) O sen fɛ, Peresidan Amadu Tumani Ture y'a jira k'a fɔ ko a n'a ka gofɛrɛnaman mɔgɔw bɛna u teliya walasa ka ɛndisirɛlikow don bala kosɛbɛ an ka jamana kɔnɔ. (Fasokan, 2009 08) ETRG.FRA.
Éndu→̌→ 4→n.prop/n : 0 →n.prop : 4→n : 0 Ɛ́ndu. Híndi.
n prop TOP
Enedi→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0
n prop TOP
n énergie Adema tile la, Sɛkina Seyidu Ahamadi Jawara tun ye Enɛrizi ni dugujukɔrɔnafolomafɛnw minisiri ye (Kibaru 500, 2013) ETRG.FRA. bá, kàanagɛlɛya.
Enɛrizidimali→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop Energie du Mali
Enisupu→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop ABR
enzeniyɛri→̌→ 1 ɛnzeniyɛri.
n ɛnzeniyɛri.
n épargne koloni san fila filɛ a bɛ peremiye piri ta epariɲi la Mali bɛɛ. (Traoré, Hinɛ nana, III.13) ETRG.FRA. bìlańkɔ́rɔ, síniɲɛsigi.
n pinari.
n épinéphrine Ni a tigi fari ɲɛ jɛra a kan, ni a dusukun tantanni ka teli, ni ninakili sɔrɔli ka gɛlɛn a bolo, ni a nalo bɛ ta a kan, aw bɛ aw teliya ka epinefirini (épinéphrine) anpulu kelen kɛ a la (aderenalini ,adrénaline) anpulu tilayɔrɔ naaninan,... (Dɔgɔtɔrɔ tɛ sigida min na, 2018) ETRG.FRA.
n heptachlore
n rebelle A ko garidikɛ ma, k'o sirannen bɛ mɔgɔ murutilenw (erebɛliw) ɲɛ kɔrɔn fɛ ka na ale tɔɔrɔ. (Kibaru 515, 2014) ETRG.FRA.bànbaanci. bànbaganci.
n referendum ereferandɔmu, n' o ye forobawote ye jamana kunkanko gɛlɛn dɔ kan, o kɛli yamaruya bɛ di Peresidan de fɛ. (Kibaru 467, p5) ETRG.FRA.
n reggae Azizi Wɔndɛri ye arasita ye. A ye erege kanu kosɛbɛ. (Kibaru bɔko 531, 2016) ETRG.FRA.
v régler n’u fila bè nyògòn bèn, basikili eregilelen don. (Sise, Basikililabaara, 1978) ETRG.FRA. dálabɛ̀n, ɲɛ́bɔ, ɲɛ́nabɔ.
n remorque A y'a seko damajira k'o la, nka mɔbili misɛnnin bolibaga m'a jaabi. Bɛɛ dun b'a dɔn ko kamiyɔnba minnu bɛ wele ko « eremɔriku », olu tɛ sira bila mɔgɔ ye sufɛ. (Kibaru345, 2000) ETRG.FRA. eremɔrɔku.
n camion remorque
éreni→̌→ 0 ɛ́rɛni. éreni; érini; ɛ́reni.
n Républicains parti USA
n république repibiliki. A b'a fɔ : «N bɛ kali jamanadenw ye, ka n seere kɛ Ala ye; n bɛ Erepibilikifanga labalo; n bɛ jamana sariyasunba labato, ka n ka baara kɛ laadiriya la, faso jama ka nafa kama.(Kibaru 466) Bakari Karanbe n'a ka jama ye taama kè irisila repibiliki dò kònò, n'o ye Kazakisitan ye. (Faso kumakan, 1983) ETRG.FRA.
n reportage Ɛsipaɲi jabaraninso ka kani fɔlɔ kɛr'a bolo sangawuli ye, ale ye jaw bɔli sugubulon yalon ka bɔ caman ɲɛkɔrɔ minnu lakodɔnnen don kosɛbɛ, i n'a fɔ «Faransi Telikɔmu» erepɔritazi ani «Alifakamu TV Afiriki ka» Jabaraninso. ETRG.FRA. làkalitaɲini.
n reçu séereyasɛbɛn.
v prendre sa retraite
ereterete
n retraité o tɔgɔ fɔlen don baarabilabagaw « ereteretew » ka kɛsi ka yuruguyuruguko dɔ la (Kibaru 423, 2007) ETRG.FRA.
n retraite
n rétinol Ni aw tɛ nin dumuniw ninnu sɔrɔ, walima ni den min bɛ surɔfiyen walima ɲɛja taamasiɲɛ dɔw jira, aw bɛ witamini A 200.000 furakisɛ di a ma (eretinɔli miligaramu 60, furakisɛ walima a furaji (siro) di a tigi ma, siɲɛ 1 kalo 6 o kalo 6 (Dɔgɔtɔrɔ tɛ sigida min na, 2018) ETRG.FRA.
adj rétroviraux O fura ninnu bɛ wele ko anti eretorowiro (antirétroviraux), wa o fura ninnu bɛ kɛ sababu ye sidatɔ kɛnɛman ka to ani ka mɛn si la ka bana to a la (Dɔgɔtɔrɔ tɛ sigida min na, 2018) ETRG.FRA.
erewolisiyɔn→̌→ 0 erewolisɔn.
n erewolisɔn; rewolisiyɔn; rewolisɔn.
erewolisɔn→̌→ 2 rewolisiyɔn.
n révolution
n révolutionnaire Ɛrinɛsito Ce Gewara Bolivi jamana fasokanunci yɛrɛ ka hɛrɛ kɔnbaga (erewolisɔnɛri) (Jɛkabaara 329) ETRG.FRA. Syn : kɔ́nbaga.
Ereyali→̌→ 18→n.prop/n : 0 →n.prop : 18→n : 0
n prop NOM ETRG
n résidence sɛbɛn min b'o sɛmɛntiya k'a lakodɔnnen don a ka marayɔrɔ sɛnɛkɛso fɛ; a sigiyɔrɔ sɛmɛntiyali sɛbɛn (sɛritifikade erezidansi);... (Kibaru 521, 2015) ETRG.FRA.
n régiment U tun bɛ komandoparaw ka ereziman 33nan na, dɔw b'a fɔ u ma fana ko «Bereruziw», n'o ye sɔrɔdasi fugula bilenmantigiw ye. (Kibaru 539, 2016) ETRG.FRA.
n régisseur Fɛn min ye Gofɛrɛnaman ka dilen ye, an ye baaraw kɛ n'o ye k'a tɔ kɛ ka mɛri sekeretɛri zenerali ni erezisɛriw ka sarako ɲɛnabɔ. (Dibifara n°3, 2001) ETRG.FRA.
n registre San 2012 yiriwali sɔrɔda bolodalen minnu jate minɛna dutigisɛbɛnw ni meri erezisitiriw kɔnɔ, o katimu. (Kibaru 479 2011) ETRG.FRA.
n rhésus A bɛ fɔ joli suguya ma tubabukan na « erezusi » (
n réseau O jɛkuluba 5 fana bolo donna ɲɔgɔn bolo ka jɛkulu kelen sigi u komini 5 tɔgɔ la. O welela erezo. (Kibaru 542, 2017) ETRG.FRA.
n région bamakò dugu tè erezònw na belen, a tè sèrikiliw la belen, a kèra yòrò kèrènkèrènnen ye, min bè mara a dan na. (Kibaru n°65, 1977) ETRG.FRA.
èrezonali→̌→ 0 èrezɔnali.
adj èrezɔnali.
n région dùgu, fànfɛla, jàmana, kàbila, kàfo, màrayɔrɔ, nɔ̀dugu, nɔ̀kandugu.
adj èrezonali.
Erɛ
n Rê (dieu de soleil de l'Égypte antique).
n ergotrate
érini→̌→ 0 ɛ́rɛni. éreni; érini; ɛ́reni.
n ɛ́reni.
Eritere→̌→ 2→n.prop/n : 0 →n.prop : 2→n : 0
n prop TOP
n érythromycine ETRG.FRA.
n euro (monnaie de l'Union Européenne).
erowari→̌→ 10( euro argent ) ero.
n euro (monnaie de l'Union Européenne).
n héroïne
Èrɔpu→̌→ 35→n.prop/n : 0 →n.prop : 102→n : 0 Ɛ̀ropu; Ɛ̀ropi.
n prop TOP
ésansi→̌→ 8 ésanzi. Fr. essence
n essence (carburant).táji.
ésanzi→̌→ 0 ésansi. ésanzi. Fr. essence
n essence (carburant).táji.
n écharpe ɔwɔ, nin funteni in na, n’ye mɔgɔ fila ye esaripu b’u la! (Fasokan, 2009 04 Mɛkisiki) ETRG.FRA.
n échecs Damubɔ suguya min bɛ wele Esɛki, o ɲɔgɔndanba daminɛna: jumadon, sɛtanburukalo tile 11 san 2015, a kuncɛra kalo tile 21 Hamudalayi Aseyi farikoloɲɛnajɛsoba kɔnɔ Bamakɔ.(Kibaru 524, 2015) ETRG.FRA.
Esɔri→̌→ 4→n.prop/n : 0 →n.prop : 4→n : 0
n prop Essor (le quotidien gouvernemental au Mali).
Esuki→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0
n prop TOP
Esuku→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0
n prop TOP
n ABR
n état d'urgence
n état-major Defili daminɛna ni sɔrɔdasi jalabatigiw ye, Etamazɔri jalabatigibaw, denmisɛnw ka sɔrɔdasiyakalanso (Pritane/Prytanée) tugura olu la (Kibaru 552, 2018) ETRG.FRA.
n éthambutol (Dɔgɔtɔrɔ tɛ sigida min na, 2018) ETRG.FRA. etanbutɔli.
n éthambutol Etanbutɔli, éthambutol ni sitɛrɛpitɔmisini, stréptomycine fana bɛ to ka kɛ ka sɔgɔsɔgɔninjɛ furakɛ. (Dɔgɔtɔrɔ tɛ sigida min na, 2018) ETRG.FRA. etanbutoli.
n éthanol Walima aw bɛ u bila jawɛliji la miniti 20 ɲɔgɔn (ni aw ye jawɛliji suman ni minɛn min ye, aw bɛ o minɛn kelen ɲɛ 7 ji ta) walima aw bɛ u bila alikɔli etanɔli (éthanol) 70% ji la. (Dɔgɔtɔrɔ tɛ sigida min na, 2018) ETRG.FRA.
Etazini→̌→ 10→n.prop/n : 0 →n.prop : 10→n : 0
n prop TOP
n TOP
Etiyopi→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0 Ecopi. Ecupi; Ɛcopi; Ɛtiyopi.
n prop TOP
n évaluation N'u bɛ mɔgɔ ta ka taga « ewaliyasiyɔnw » na, u bɛ mɔgɔ wɛrɛw de ta, « dɔnk » an bɛ mɛn kasɔrɔ an m'an ka baarakɛminɛnw sɔrɔ. (Jama n°11, 2002) ETRG.FRA.
intj ça alors!
n évêque Mari ja dilanna bɔgɔ la Kita. Mali ewɛkiw de y'o latigɛ. 'Saheli n°10, 1995) ETRG.FRA.
n évier Ni ewiye fana kɔnɔna kasa ka go, i bɛ kɔgɔ k'a jibɔda fɛ. (Kibaru 508, 2014) ETRG.FRA.
adj éolien Fiɲɛ bɛ mansin min munumunu ka ji saman kɔlɔn kɔnɔ (pɔnpu ewoliyɛni) (Jɛkabaara n°42, 1989) ETRG.FRA.
Ezipiti→̌→ 3→n.prop/n : 0 →n.prop : 3→n : 0 Eziputi.
n prop TOP
Eziputi→̌→ 115→n.prop/n : 0 →n.prop : 114→n : 1 Ezipiti.
n prop TOP