N - n
pers 1SG
mrph PFV INTR
mrph AG PRM
mrph MNT1
mrph LOC
mrph PRIX
mrph PROG
mrph à
pp à
1 • à, dans, en ce qui concerne. rɔ́, yé, dáfɛ̀, kɔ́nɔ. jí kɛ́ dàga lá
2 • d'entre (connectif de la construction superlative). ù bɛ́ɛ lá jànmanjan
n Oncle (nom.d'honneur placé devant le prénom d'un homme qui a l'âge de votre père, mais ne fait pas partie de la grande famille).
ná-→̌→ 9998 lá-. rɔ́-; lán-; nán-.
mrph CAUS
v venir
1 • vi
2 • vi
3 • vi
4 • vt
pm CERT
1 • CERT. à na sà
2 • INFER, peut-être (marqueur inférentiel ). à ma báara kɛ́ bì, bàna nà kɛ́ à lá
n venue í téri mínnu bɛ́ Bàmakɔ, ní mín yé nà lásɔrɔ, ò bɛ́ nà
n mère bámuso, bá, dénba, lá.
n ventre
1 • ventre, bas-ventre. dɛ́bɛ, kɔ́nɔbara, kɔ́nɔfuru, kɔ́nɔ, bàrakɔrɔla, nàgakɔrɔla.
2 • tronc (sans la tête ni les jambes).cɛ́naga, jù, sún.
náafigi→̌→ 2 náfigi; náanfigi; nánfigi; múnaafigi; múnanfagi; ɲúnanfagi; ŋúnanfagi; ŋúnanfaki; ŋúnafɛki; ŋúnafeku. Ar. muna:fiq 'hypocrite'
adj rapporteur
náafigi→̌→ 28 náfigi; náanfigi; nánfigi; múnaafigi; múnanfagi; ɲúnanfagi; ŋúnanfagi; ŋúnanfaki; ŋúnafɛki; ŋúnafeku. Ar. muna:fiq 'hypocrite'
n rapporteur
náafigiya→̌→ 8( rapporteur *abstractif )
n indiscrétion
nàakɔrɔla→̌→ 0( ventre dessous *nom de lieu ) nàgakɔrɔla.
n bas-ventre
1 • bas-ventre. bàrakɔrɔla, nàga.
2 • parties sexuelles. jùlata, jùrɔfɛn, kɔ́rɔla, kɔ́tigi, ɲɛ́fɛla, ɲɛ́kun, ɲɛ́tigi.
3 • proximité.
nàakɔrɔladimi→̌→ 0( bas-ventre [ ventre dessous *nom de lieu ] souffrance ) nàgakɔrɔladimi.
n douleur pelvienne
n esprit
n saletés
1 • saletés.
2 • suie, dépôt noir laissé par l'eau. nɛ̀ɛnɛ.
3 • toile d'araignée ancienne (mêlée à de la poussière).
4 • endroit brumeux.
n palais (de la bouche) (anat).pàlɛ.
n esprit
n saletés
1 • saletés.
2 • suie, dépôt noir laissé par l'eau. nɛ̀ɛnɛ.
3 • toile d'araignée ancienne (mêlée à de la poussière).
4 • endroit brumeux.
náami→̌→ 0( sauce boire ) námin. náami; námi.
adj gourmand
1 • gourmand. dálamisɛn, nùgumaba, nùguma, nùgutɔ.
2 • pique-assiette, courtisan, béni-oui-oui. ɲɛ́jugu, ɲɛ́najugu.
náami→̌→ 0( sauce boire ) námin. náami; námi.
n gourmand
1 • gourmand. dálamisɛn, dúmuniden, dúmunimɔgɔ, háwulɛba, náminden, nùgumaba.
2 • pique-assiette, courtisan, béni-oui-oui, flatteur, valet. cápùrucá, dún-ń-fɛ̀, fùrawènce, ɲɛ́jugu, ɲɛ́najugu, bàroden, bàrokɛla, bàrolamɔgɔ.
náamiden→̌→ 0( gourmand [ sauce boire ] enfant ) náminden. náamiden.
n gourmand
1 • gourmand. dálamisɛn, dúmuniden, dúmunimɔgɔ, háwulɛba, námin, nùgumaba.
2 • pique-assiette, courtisan, béni-oui-oui. cápùrucá, dún-ń-fɛ̀, fùrawènce, ɲɛ́jugu, ɲɛ́najugu, bàroden, bàrokɛla, bàrolamɔgɔ.
náamu→̌→ 10 námu. Ar. na:mu:s
n institution
1 • institution. sìgibolo.
2 • règle, coutume. làada, mà, sàriya.
v tresser
vt 1 • tresser (grossièrement les cheveux).bɔ́rɔn, dá, dígi, dɛ́bɛn, dɛ́fɛ, fúgan, mɔ́rɔmɔrɔ.
→ • kà à mùsobakɔrɔkunnaamu
2 • se mettre un turban.
→ • k'í kùn náamu
3 • kà kúma náamu
n turban dìsa, jàlamugu, kùnnajala, kùnnamini.
nàamù→̌→ 372 Source : ar: na`am = id.
intj oui (réponse à un appel : marque l'attention — réponse à un conteur : invitation à poursuivre).àwɔ́, íyò, ǹǹń, ùnhun, ɔ̀nhɔ́n, ɔ̀nkɛ̀. à yé nàamù námìnɛ
nàamunaminɛna→̌→ 0( oui maintenir [ *causatif attraper ] *agent permanent )
n répondant du conteur
náanaalèn→̌→ 7 náganagalen. náganagalèn; náanaalen; náanagalen; nánagalen.
n hirondelle
nàanaatɔ→̌→ 0( facilement *statif ) nàganagatɔ.
n idiot dàra, dájibɔn, gàban, nálon, nánatɔ.
náanagalen→̌→ 0 náganagalen. náganagalèn; náanaalèn; náanaalen; náanagalen; nánagalen.
n hirondelle
náanfigi→̌→ 0 náafigi. náfigi; náanfigi; nánfigi; múnaafigi; múnanfagi; ɲúnanfagi; ŋúnanfagi; ŋúnanfaki; ŋúnafɛki; ŋúnafeku. Ar. muna:fiq 'hypocrite'
adj rapporteur
náanfigi→̌→ 2 náafigi. náfigi; náanfigi; nánfigi; múnaafigi; múnanfagi; ɲúnanfagi; ŋúnanfagi; ŋúnanfaki; ŋúnafɛki; ŋúnafeku. Ar. muna:fiq 'hypocrite'
n rapporteur
num quatre tân ni náani
v cajoler
vt
náaninan→̌→ 105( quatre *ordinal ) 4nan.
adj quatrième
náaninin( quatre *diminutif )
n quadruplé
n sans énergie
nàantan→̌→ 0( ventre *privatif )
adj bon à rien
nàare→̌→ 0 nàre. nàarɛ; nàare; nàrɛ.
n beurre bɛri. nàare bìlen
nàarɛ→̌→ 10 nàre. nàare; nàrɛ.
n beurre bɛri. nàare bìlen
n écrit
1 • écrit. násiji, sɛ́bɛnni, sɛ́bɛn.
2 • philtre magique (donné par les marabouts).
nàasi→̌→ 0 nɔ̀gɔsi; nɔ̀ɔsi; nɔ̀nsi.
n cynhyène
nàasi→̌→ 0→n : 0 nàgasi. Source : Ar. naqasa 'décroître, diminuer'. hàlaki.
v ruiner
vt
nàasiwulu→̌→ 2( cynhyène chien ) nɔ̀gɔsiwulu; nɔ̀ɔsiwulu; nɔ̀nsiwulu.
n cynhyène
v faire venir
vt
n idiot (un mot peu connu).dàra, dájibɔn, gàban, nàganagatɔ, nálon.
n Naba (titre royal chez les Mossi).
nábaara→̌→ 0→n : 0( *causatif travailler ) lábaara.
v préparer
vt
nábalan→̌→ 0→n : 0( *causatif s'accrocher ) lábalan.
v retarder
vt
nábàli→̌→ 0→n : 0( *causatif empêcher ) lábàli.
v empêcher
vt
nábalima→̌→ 0→n : 0( *causatif louer ) lábalima.
v louer
vt
nábalo→̌→ 0→n : 0( *causatif vivre ) lábalo.
v nourrir
vt
nában→̌→ 0( *causatif terminer ) lában.
n fin bán, dàn, kùn, sà. à lában ná...
nában→̌→ 1( *causatif terminer ) lában.
adj dernier (qui vient après les autres).kɔ́dan, kɔ́sa. nìn yé à sìɲɛ laban yé
nában→̌→ 0→n : 0( *causatif terminer ) lában.
v finir
vt
→ vt kà lában kà...k'à lában k'à..
nábàna→̌→ 0→n : 0( *causatif tomber.malade ) lábàna.
v rendre malade
vt
nábange→̌→ 0→n : 0( *causatif naître ) lábange.
v faire naître
1 • faire naître.
2 • faire engendrer, rendre féconde. láwolo.
nábanko→̌→ 0( finir [ *causatif terminer ] affaire ) lábanko.
n mort
adj paralysé des jambes
n paralysé des jambes
nàbaraya→̌→ 1→n : 0( paralysé.des.jambes *abstractif )
v devenir perclus
1 • vi
2 • vt
nàbaraya→̌→ 0( paralysé.des.jambes *abstractif ) nàmaraya.
n paralysie
nábàto→̌→ 0→n : 0( *causatif adorer ) lábàto.
v respecter
vt
nábatobaliya→̌→ 0( respecter [ *causatif adorer ] PTCP.NEG *abstractif ) lábatobaliya.
n inobservance ( de la loi, du code de la route, d'une coutume ...) ò yé síraba sàriya lábatobaliya ɲàngili mùsaka dànnatigɛ
nábɛ̀n→̌→ 0→n : 0( *causatif se.rencontrer ) lábɛ̀n. rɔ́bɛ̀n.
v préparer
1 • vt
2 • vt
3 • vr
nàbɛn→̌→ 0( *causatif se.rencontrer NMLZ2 ) làbɛn.
n préparatifs ɲɛ́sigi.
nàbi→̌→ 45 nàbila; nàbilayi. Ar. 'nabi'
n prophète
nábìla→̌→ 0→n : 0( *causatif mettre ) lábìla. rɔ́bìla.
v laisser partir
1 • laisser partir, donner congé, envoyer en commission.
→ • k'í bólo lábila
2 • permettre, libérer. bìla, dàga, dàliluya, dábɔ, jɛ̀n, tó. Ála tɛ́ án lábila ò káma
nàbila→̌→ 27 nàbi. nàbilayi. Ar. 'nabi'
n prophète
Nabilabugu→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0
n prop TOP
nábilali→̌→ 0( laisser.partir [ *causatif mettre ] *nom d'action ) lábilali.
n permission
1 • permission, autorisation de partir. bìlali. lábilali ɲíni màa fɛ̀
2 • acquittement. jùrusara.
nàbilayi→̌→ 0 nàbi. nàbila; nàbilayi. Ar. 'nabi'
n prophète
nábìn→̌→ 0→n : 0( *causatif tomber ) lábìn.
v faire tomber
vt
nàbin→̌→ 0( *causatif tomber NMLZ2 ) làbin.
n faillite
nábiri→̌→ 0→n : 0( *causatif courber ) lábiri.
v abaisser
vt
Nabo→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM CL
nábòli→̌→ 0→n : 0( *causatif courir ) lábòli.
v faire fuir
1 • faire fuir. félefele.
2 • conduire, aller à (un véhicule ...)bòli, ɲɛ́mìnɛ. (cheval ...)
3 • mettre en oeuvre, mettre en vogue.
nábònya→̌→ 0→n : 0( *causatif grossir [ grand *en verbe dynamique ] ) lábònya.
v faire grossir
vt 1 • faire grossir. múguɲari.
2 • exagérer.
3 • honorer. bònya, kùnkɔrɔtà, kùnmayɛ̀lɛn.
nábonyalan→̌→ 0( faire.grossir [ *causatif grossir [ grand *en verbe dynamique ] ] *instrumental ) lábonyalan.
n loupe
nábɔ→̌→ 1→n : 0( *causatif sortir ) lábɔ. rɔ́bɔ.
v faire sortir
1 • vt
2 • vt
3 • vt
4 • vt
5 • vt
6 • vi
nábɔ̀ɔsi→̌→ 0→n : 0( *causatif écorcher ) lábɔ̀ɔsi.
v ravir
vt
nábugun→̌→ 0→n : 0( *causatif gonfler ) lábugun.
v faire augmenter
vt 1 • faire augmenter.
2 • reproduire, multiplier (créer des copies).lácaya, báwolo, cáya, jíidi, sìgiyɔrɔma.
n feuilles pour la sauce
nábùrun→̌→ 0→n : 0( *causatif tomber ) lábùrun.
v perdre
vt 1 • perdre, égarer. bìn, bùrun, bɔ̀nɛ, túnun.
2 • détourner, distraire. láɲɛnajɛ.
nácaya→̌→ 0→n : 0( *causatif multiplier [ nombreux *en verbe dynamique ] ) lácaya.
v multiplier
vt
nácɛ̀→̌→ 0→n : 0( *causatif ramasser ) lácɛ̀. rɔ́cɛ̀.
v ramasser
1 • ramasser. cɛ̀, sàsa, tɔ̀mɔ.
2 • essuyer (larmes ...)jɔ̀ɔsi, màjɔ̀ɔsi, sùsa.
nácɛn→̌→ 0→n : 0( *causatif gâter ) látiɲɛ. nátiɲɛ; látiyɛn; lácɛn; nátiyɛn; nácɛn; rɔ́tiɲɛ; rɔ́tiyɛn.
v gâter
1.1 •
1.2 •
2.1 •
2.2 •
2.3 •
4 •
5 •
nácɛ̀ɲa→̌→ 0→n : 0( *causatif être.beau [ aspect *abstractif ] ) lácɛ̀ɲɛ. lácɛ̀ɲa; nácɛ̀ɲɛ.
v embellir
vt
nácɛ̀ɲɛ→̌→ 0→n : 0( *causatif être.beau [ aspect *abstractif ] ) lácɛ̀ɲɛ. lácɛ̀ɲa; nácɛ̀ɲa.
v embellir
vt
náci→̌→ 0→n : 0( *causatif envoyer ) láci.
v envoyer
vt
nácì→̌→ 0→n : 0( *causatif frapper ) lácì. rɔ́cì.
v dégonfler
vt
náda→̌→ 0→n : 0( *causatif poser ) láda.
v faire coucher
1 • faire coucher, hospitaliser. ní fàrigan yé í dén sɔ̀rɔ, à láda, kà fìni bíri à lá kóɲuman
2 • apaiser. kàmali, lásabali, lásumaya, lásuma, màsúma.
v entretenir
1 • entretenir. mɛ́rɛmɛrɛ, tɔ̀pɔtɔ.
2 • bien éduquer.
n savoir-vivre
nádan→̌→ 0→n : 0( *causatif créer ) ládan.
v créer
vt
nádège→̌→ 0→n : 0( *causatif enseigner ) ládège.
v imiter
vt
nàdege→̌→ 0( *causatif enseigner NMLZ2 ) làdege.
n imitation
nádɛn→̌→ 0→n : 0( *causatif mettre.à.l'écart ) ládɛn.
v mettre à l'écart
vt
nádìbi→̌→ 0→n : 0( *causatif être.obscur ) ládìbi.
v rendre obscur
vt
→ vt kà tìle ɲɛ́ ládìbi í kó sú
nádila→̌→ 0→n : 0( *causatif fabriquer ) ládilan. ládila; nádila; nádilan; ládla; ládlan; nádla.
v arranger
1 • arranger, réparer. dákala, lábaara, lálaga, látìgɛ, màbɛ̀n, mèru.
2 • soigner. básiya, bási, fúrakɛ, mɔ́sɔn. nê yɛ̀rɛ tùn bɛ́ nê ka jóli ládila
nádilan→̌→ 0→n : 0( *causatif fabriquer ) ládilan. ládila; nádila; ládla; ládlan; nádla.
v arranger
1 • arranger, réparer. dákala, lábaara, lálaga, látìgɛ, màbɛ̀n, mèru.
2 • soigner. básiya, bási, fúrakɛ, mɔ́sɔn. nê yɛ̀rɛ tùn bɛ́ nê ka jóli ládila
nádimi→̌→ 0→n : 0( *causatif faire.souffrir ) ládimi. ládimin; nádimin.
v mécontenter
vt
nádimin→̌→ 0→n : 0( *causatif faire.souffrir ) ládimi. nádimi; ládimin; nádimin.
v mécontenter
vt
nádiya→̌→ 0→n : 0( *causatif rendre.agréable [ agréable *en verbe dynamique ] ) ládiya. lája; nája.
v faire plaisir
vt
nádiyafɛn→̌→ 0( sauce bon.goût [ agréable *en verbe dynamique ] chose )
n condiment kɛ́lan, nɛ̀rɛtu, súnbala.
nádiyalan→̌→ 1( sauce rendre.agréable [ agréable *en verbe dynamique ] *instrumental )
n condiments náfɛn.
nádiyalifɛn→̌→ 0( faire.plaisir [ *causatif rendre.agréable [ agréable *en verbe dynamique ] ] *nom d'action chose ) ládiyalifɛn.
n prix
nádla→̌→ 0→n : 0( *causatif fabriquer ) ládilan. ládila; nádila; nádilan; ládla; ládlan; nádla.
v arranger
1 • arranger, réparer. dákala, lábaara, lálaga, látìgɛ, màbɛ̀n, mèru.
2 • soigner. básiya, bási, fúrakɛ, mɔ́sɔn. nê yɛ̀rɛ tùn bɛ́ nê ka jóli ládila
nádògo→̌→ 0→n : 0( *causatif cacher ) ládògo.
v cacher
vt
nádòn→̌→ 1→n : 0( *causatif entrer ) ládòn.
v faire entrer
1 • faire entrer, importer. lánà. bágan ládòn
2 • mettre un ingrédient.
3 • introduire, recevoir. dòn, jàbaaya, sɔ̀rɔ.
4 • bien traiter, bien accueillir, bien élever. mɔ̀gɔlandiya. ń y’à ládon k'à kɛ́ ń dén yé
5 • s'abriter (de ... (la pluie ...)) dònsokɛ táara sán ládon jála kɔ́rɔ
nádɔn→̌→ 0→n : 0( *causatif connaître ) ládɔn.
v apprendre
vt
nádɔ̀n→̌→ 0→n : 0( *causatif danser ) ládɔ̀n.
v faire danser
vt
nádɔnniya→̌→ 0→n : 0( *causatif connaître *nom d'action *abstractif ) ládɔnniya.
v informer
vt
nádɔnniya→̌→ 0( *causatif connaître *nom d'action *abstractif ) ládɔnniya.
n notification
nádumuni→̌→ 0→n : 0( *causatif nourrir [ manger ] ) ládumuni.
v donner à manger
vt
nádumuni→̌→ 0( *causatif nourrir [ manger ] ) ládumuni.
n alimentation
náfa→̌→ 1→n : 0( *causatif remplir ) láfa. rɔ́fa.
v remplir
vt 1 • remplir. dálafa, fá, kúnmɔ.
2 • engraisser. látùlɔ, tùlɔ.
nàfa→̌→ 638 Source : ar: naf` = profit.
n profit
nàfa→̌→ 52→n : 0 Source : ar.
v être utile
vt
náfàamuya→̌→ 0→n : 0( *causatif comprendre [ comprendre *abstractif ] ) láfàamuya.
v faire comprendre
vt 1 • faire comprendre.
2 • ramener à la raison, ramener à de bons sentiments.
nàfalan→̌→ 22( être.utile *instrumental )
n aide
náfalen→̌→ 0→n : 0( *causatif germer ) láfalen.
v faire pousser
vt
Nàfama→̌→ 0( profit *comme de )
n maïs esp
nàfama→̌→ 349( profit *comme de )
adj utile
2 • profitable, rentable.
nàfamaya→̌→ 1→n : 0( utile [ profit *comme de ] *abstractif )
v rendre profitable
vt
nàfantan→̌→ 17( profit *privatif )
adj sans profit
nàfantanya→̌→ 0→n : 0( sans.profit [ profit *privatif ] *abstractif )
v rendre sans profit
vt
náfara→̌→ 0→n : 0( *causatif diviser ) láfara.
v séparer
vt
náfarinya→̌→ 0→n : 0( *causatif rendre.piquant [ ardent *en verbe dynamique ] ) láfarinya.
v rendre courageux
vt
náfàsa→̌→ 0→n : 0( *causatif maigrir ) láfàsa. lápasa; nápasa.
v louer
1 • louer, encourager, approuver. bálima, bón, jàmu, jànsa, làgamu, lábalima, látɔri, luwe, lúwanse, màjàmu, sòfuru, tànu, kìsɛya, kólogɛlɛya, kólokolo, kɔ́kɔrɔmadòn. cíkɛla bɛ́ láfasa cíbaraninfɔla fɛ̀
2 • défendre (contre un adversaire). à tùn b’à fɛ̀ kà ń bùgɔ, nká, ń fà yé ń láfasa
náfasalikɛla→̌→ 0( louer [ *causatif maigrir ] *nom d'action faire *agent permanent ) láfasalikɛla.
n défenseur
nàfasɔrɔsira→̌→ 23( profit obtenir chemin )
n économie (science pratique).
n ingrédient de la sauce
náfɛ̀nsɛn→̌→ 0→n : 0( *causatif étendre ) láfɛ̀nsɛn.
v étendre
vt
náfɛrɛ→̌→ 0→n : 0( *causatif aplatir ) láfɛrɛ.
v élargir
vt
náfifa→̌→ 0→n : 0( *causatif éventer ) láfifa.
v éventer
vt
náfigi→̌→ 0 náafigi. náanfigi; nánfigi; múnaafigi; múnanfagi; ɲúnanfagi; ŋúnanfagi; ŋúnanfaki; ŋúnafɛki; ŋúnafeku. Ar. muna:fiq 'hypocrite'
adj rapporteur
náfigi→̌→ 1 náafigi. náanfigi; nánfigi; múnaafigi; múnanfagi; ɲúnanfagi; ŋúnanfagi; ŋúnanfaki; ŋúnafɛki; ŋúnafeku. Ar. muna:fiq 'hypocrite'
n rapporteur
n prière surérogatoire
1 • prière surérogatoire.
2 • complément, qui ne compte pas.
náfilɛ→̌→ 0→n : 0( *causatif regarder ) láfilɛ. láflɛ; náflɛ.
v examiner
vt
náfili→̌→ 0→n : 0( *causatif jeter ) láfili. láfli; náfli.
v tromper
1 • vt
2 • vt
3.1 • vt
3.2 • vi
náfìli→̌→ 0→n : 0( *causatif jeter ) láfìli.
v abandonner
vt 1 • abandonner, laisser tomber. bàn, bìla, fòlofolo, jɛ̀n, nɔ̀bìla, kɔ́dòn.
2 • jeter (pour se débarraser).bɔ̀n, fìli, kɔ́ngɔrɔn.
nàfili→̌→ 0( *causatif jeter NMLZ2 ) làfili.
n erreur fìlimako, fìliyɔrɔ, fìli, fìɲɛ.
náfilibaatɔ→̌→ 0( tromper [ *causatif jeter ] *agent occasionnel *statif ) láfilibagatɔ. náfilibagatɔ; láfilibaatɔ; láflibagatɔ; láflibaatɔ; náflibagatɔ; náflibaatɔ.
adj triste
náfilibagatɔ→̌→ 0( tromper [ *causatif jeter ] *agent occasionnel *statif ) láfilibagatɔ. láfilibaatɔ; náfilibaatɔ; láflibagatɔ; láflibaatɔ; náflibagatɔ; náflibaatɔ.
adj triste
náfìn→̌→ 0→n : 0( *causatif noircir ) láfìn.
v noircir
vt
vi
Nàfína→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM F
náfiɲɛ→̌→ 0→n : 0( *causatif sécher ) láfiɲɛ. láfiyɛn; náfiyɛn; rɔ́fiyɛn.
v se reposer
1 • vr
2 • vt
nàfiɲɛ→̌→ 0( *causatif sécher NMLZ2 ) làfiɲɛ. làfiyɛn; nàfiyɛn; rɔ́fiyɛn.
n repos fɛ́rɛ, làfiya, sɛ̀gɛnnabɔ́, ɲɛ́suma.
náfiɲɛbɔ́→̌→ 0→n : 0( *causatif sécher sortir ) láfiɲɛbɔ.
v se reposer
vr 1 • se reposer. kɔ́rɔ̀ɲɔ́n, làfiya, láfiɲɛ, sáha, sɛ̀gɛnnabɔ́, sɛ̀gɛnnafíɲɛ, láɲɔn.
2 • se calmer. dúga, màntun, sábali, ɲɛ́majɔ̀.
náfìsaya→̌→ 0→n : 0( *causatif améliorer [ mieux *en verbe dynamique ] ) láfìsaya.
v rendre meilleur
1 • rendre meilleur.
2 • reconnaître comme meilleur.
náfiyɛn→̌→ 0→n : 0( *causatif sécher ) láfiɲɛ. náfiɲɛ; láfiyɛn; náfiyɛn; rɔ́fiyɛn.
v se reposer
1 • vr
2 • vt
nàfiyɛn→̌→ 0( *causatif sécher NMLZ2 ) làfiɲɛ. nàfiɲɛ; làfiyɛn; nàfiyɛn; rɔ́fiyɛn.
n repos fɛ́rɛ, làfiya, sɛ̀gɛnnabɔ́, ɲɛ́suma.
náflɛ→̌→ 0→n : 0( *causatif regarder ) láfilɛ. náfilɛ; láflɛ; náflɛ.
v examiner
vt
náfli→̌→ 0→n : 0( *causatif jeter ) láfili. náfili; láfli; náfli.
v tromper
1 • vt
2 • vt
3.1 • vt
3.2 • vi
náflibaatɔ→̌→ 0( tromper [ *causatif jeter ] *agent occasionnel *statif ) láfilibagatɔ. náfilibagatɔ; láfilibaatɔ; náfilibaatɔ; láflibagatɔ; láflibaatɔ; náflibagatɔ; náflibaatɔ.
adj triste
náflibagatɔ→̌→ 0( tromper [ *causatif jeter ] *agent occasionnel *statif ) láfilibagatɔ. náfilibagatɔ; láfilibaatɔ; náfilibaatɔ; láflibagatɔ; láflibaatɔ; náflibagatɔ; náflibaatɔ.
adj triste
Nafo→̌→ 18→n.prop/n : 0 →n.prop : 18→n : 0
n prop NOM CL
n biens
nàfololandi→̌→ 0( biens qui.aime )
n qui aime la richesse
nàfolomarayɔrɔ→̌→ 1( biens garder lieu )
n banque bánki, wáribon, wárimaraso, wáriso.
nàfolomugu→̌→ 12( biens poudre )
n grande richesse
nàfolotigi→̌→ 57( biens maître )
n riche
nàfolotigiya→̌→ 8( riche [ biens maître ] *abstractif )
n richesse
nàfolotigiya→̌→ 1→n : 0( riche [ biens maître ] *abstractif )
v rendre riche
vt
náfoni→̌→ 0→n : 0( *causatif détacher ) láfoni.
v délier
1 • délier, déplier (les jambes ...)dáfalen, dáfoni, fálen, fóni. í sèn láfoni
2 • libérer (au sens propre et figuré). nìn kúma yé bɛ́ɛ láfoni
náfɔ→̌→ 0→n : 0( *causatif dire ) láfɔ. rɔ́fɔ.
v dire
1 • vt
2 • vi
náfɔlɔ→̌→ 0→n : 0( *causatif commencer.par ) láfɔlɔ.
v débuter
vi
náfu→̌→ 0→n : 0( *causatif zéro ) láafu. láfu.
v affaiblir
1.1 • vt
1.2 • vi
2 • vr
náfula→̌→ 0 náfila. náfula.
n prière surérogatoire
1 • prière surérogatoire.
2 • complément, qui ne compte pas.
nàfu-táafu→̌→ 0( venir inutilement aller inutilement )
n vaurien bàkɔrɔnku, bátaraden, bátaramɔgɔ, bìlakojugu, dángaden, dénbo, dénsu, dùsukasimɔgɔ, fágonbaatɔ, fùgari, hɔ́rɔnkolon, jíkankooro, kɔ̀nɔku, lágabo, lágasa, nàntan, pànparanba, sárakaden, sárakajugu, sárakamurukuru, sárakamɔgɔ, sɔ̀nkolon, ɲàmankolon.
n grand panier de colas
n ventre
1 • ventre, bas-ventre. dɛ́bɛ, kɔ́nɔbara, kɔ́nɔfuru, kɔ́nɔ, bàrakɔrɔla, nàgakɔrɔla.
2 • tronc (sans la tête ni les jambes).cɛ́naga, jù, sún.
nàgakɔ́rɔ( ventre dessous )
pp à proximité
nàgakɔrɔla→̌→ 2( ventre dessous *nom de lieu ) nàakɔrɔla.
n bas-ventre
1 • bas-ventre. bàrakɔrɔla, nàga.
2 • parties sexuelles. jùlata, jùrɔfɛn, kɔ́rɔla, kɔ́tigi, ɲɛ́fɛla, ɲɛ́kun, ɲɛ́tigi.
3 • proximité.
nàgakɔrɔladimi→̌→ 0( bas-ventre [ ventre dessous *nom de lieu ] souffrance ) nàakɔrɔladimi.
n douleur pelvienne
n palais (de la bouche) (anat).pàlɛ.
adv p facilement nànamasumalen.
náganagalen→̌→ 1 náganagalèn; náanaalèn; náanaalen; náanagalen; nánagalen.
n hirondelle
nàganagatɔ→̌→ 0( facilement *statif ) nàanaatɔ.
n idiot dàra, dájibɔn, gàban, nálon, nánatɔ.
v s'évertuer
vr
nàgasi→̌→ 65→n : 13 nàasi. Ar. naqasa 'décroître, diminuer' hàlaki.
v ruiner
vt
nágɛ̀lɛya→̌→ 0→n : 0( *causatif durcir [ dur *en verbe dynamique ] ) lágɛ̀lɛya. rɔ́gɛ̀lɛya; lágwɛ̀lɛya; nágwɛ̀lɛya; rɔ́gwɛ̀lɛya.
v durcir
vt
nágɛ̀rɛntɛ→̌→ 0→n : 0( *causatif serrer ) lágɛ̀rɛntɛ. lágwɛ̀rɛntɛ; nágwɛ̀rɛntɛ; rɔ́gɛ̀rɛntɛ; rɔ́gwɛ̀rɛntɛ.
v resserrer
vt
náginin→̌→ 0→n : 0( *causatif se.précipiter ) lágirin. nágirin; láginin; náginin.
v faire courir
vt
nágirin→̌→ 0→n : 0( *causatif se.précipiter ) lágirin. láginin; náginin.
v faire courir
vt
nágòsi→̌→ 0→n : 0( *causatif battre ) lágòsi. lágɔ̀si; nágɔ̀si; rɔ́gɔ̀si; rɔ́gòsi.
v mépriser
1 • mépriser, déprécier, ridiculiser. jáasi, jɔ̀n, látiɲɛ, tìgɛ-ń-sɔ̀n-ya, jákabɔ. í yɛ̀rɛ lágɔsi
2 • réprimander.
nàgosi→̌→ 0( *causatif battre NMLZ2 ) làgosi. làgɔsi; nàgɔsi.
n réprimande kùnnagosi, kɔ́rɔfɔ.
nágoya→̌→ 0→n : 0( *causatif rendre.mauvais [ désagréable *en verbe dynamique ] ) lágoya.
v rendre déplaisant
1 • rendre déplaisant.
2 • faire détester. màaneni lágoya dénmisɛnnin ná
nágɔ̀si→̌→ 0→n : 0( *causatif battre ) lágòsi. lágɔ̀si; nágòsi; rɔ́gɔ̀si; rɔ́gòsi.
v mépriser
1 • mépriser, déprécier, ridiculiser. jáasi, jɔ̀n, látiɲɛ, tìgɛ-ń-sɔ̀n-ya, jákabɔ. í yɛ̀rɛ lágɔsi
2 • réprimander.
nàgɔsi→̌→ 0( *causatif battre NMLZ2 ) làgosi. nàgosi; làgɔsi; nàgɔsi.
n réprimande kùnnagosi, kɔ́rɔfɔ.
nágwɛ̀lɛya→̌→ 0→n : 0( *causatif durcir [ dur *en verbe dynamique ] ) lágɛ̀lɛya. nágɛ̀lɛya; rɔ́gɛ̀lɛya; lágwɛ̀lɛya; nágwɛ̀lɛya; rɔ́gwɛ̀lɛya.
v durcir
vt
nágwɛ̀rɛntɛ→̌→ 0→n : 0( *causatif serrer ) lágɛ̀rɛntɛ. nágɛ̀rɛntɛ; lágwɛ̀rɛntɛ; nágwɛ̀rɛntɛ; rɔ́gɛ̀rɛntɛ; rɔ́gwɛ̀rɛntɛ.
v resserrer
vt
náhinɛ→̌→ 0→n : 0( *causatif plaire ) láhinɛ.
v plaire
vt
náhinɛ( *causatif avoir.pitié ) láhinɛ.
v avoir pitié
vt
nája→̌→ 0→n : 0( *causatif rendre.agréable [ agréable *en verbe dynamique ] ) ládiya. nádiya; lája; nája.
v faire plaisir
vt
nájà→̌→ 0→n : 0( *causatif sécher ) lájà.
v faire sécher
1 • vt
2 • vr
nájaabi→̌→ 0→n : 0( *causatif répondre ) lájaabi.
v répondre
vt
nájàmu→̌→ 0→n : 0( *causatif louer ) lájàmu.
v complimenter
1 • complimenter.
2 • interpeller par le nom de famille.
nájànya→̌→ 0→n : 0( *causatif allonger [ long *en verbe dynamique ] ) lájànya. rɔ́jànya.
v allonger
vt
nájarabi→̌→ 0( *causatif se.passionner ) lájarabi.
n tentation (un mot coranique).kɔ́nɔsuli, kɔ́rɔtigɛli.
nájàrabi→̌→ 0→n : 0( *causatif se.passionner ) lájàrabi.
v rendre éperdu d'amour
vt 1 • rendre éperdu d'amour.
2 • éprouver, tenter. kɔ́nɔsuruku.
nájɛ→̌→ 0→n : 0( *causatif blanchir ) lájɛ. rɔ́jɛ.
v regarder
1 • regarder, examiner. jɛ̀ɛrɛ, fílɛ, ɲɛ́najɛ, fíisa, kólajɛ, láfilɛ, lárawe, màfílɛ, wɛ́sɛkɛ. ń ka dɔ̀lɔ lájɛ !
2 • essayer. kɔ́rɔbɔ, sífilɛ, tán. é yɛ̀rɛ k'à lájɛ !
nájɛ̀→̌→ 0→n : 0( *causatif assembler ) lájɛ̀.
v réunir
vt
nàjɛ→̌→ 0( *causatif assembler NMLZ2 ) làjɛ.
n réunion
nájɛli→̌→ 0( réunir [ *causatif assembler ] *nom d'action ) lájɛli.
n réunion
nájɛli→̌→ 0( regarder [ *causatif blanchir ] *nom d'action ) lájɛli.
n acte de regarder
1 • acte de regarder.
2 • consultation divinatoire.
3 • consultation médicale.
nájɛlikɛla→̌→ 0( acte.de.regarder [ regarder [ *causatif blanchir ] *nom d'action ] faire *agent permanent ) lájɛlikɛla.
n observateur
1 • observateur, examinateur. kɔ̀lɔsila.
2 • devin. bùguridala, bɛ̀lɛdala, dóma, dónkibarubɔla, dúfakɛla, dɔ́nnikɛla, fílɛlikɛla, kòlonninfilila, làturudala, ngɔ́nsigila, nkɔ̀dala, nkɔ̀sigila, tùrabudala, yélikɛla.
nájɛ̀ngɛn→̌→ 0→n : 0( *causatif incliner ) lájɛ̀ngɛn.
v faire pencher
vt
nájɛ̀rɛ→̌→ 0→n : 0( *causatif réunir ) lájɛ̀ɛrɛ. lájɛ̀rɛ.
v rassembler
vt
nájɛya→̌→ 0→n : 0( *causatif blanchir [ blanc *en verbe dynamique ] ) lájɛya. rɔ́jɛya.
v rendre propre
1 • rendre propre. bɛ̀sɛya, jɛ́ya. n'í yé ò yɔ́rɔ bɛ́ɛ lájɛya, sòsoko bɛ́ nɔ̀gɔya
2 • justifier. bɛ̀rɛbɛ̀n.
3 • rendre clair (propos ...)
n sauce (de viande ou de poisson).jàkumaji, ná.
nájìgin→̌→ 0→n : 0( *causatif descendre ) lájìgin.
v faire descendre
1 • faire descendre, baisser. bìn, bíri, cún, màsùuli. mɔ̀gɔ hákili lájìgin
→ • kà jíribolo` lájìgin
2 • faire accoucher.
nàjigin→̌→ 0( *causatif descendre NMLZ2 ) làjigin. lájigin.
n abaissement
1 • abaissement (le fait de faire descendre).
2 • accouchement. bánge, mùsokɛlɛ.
nájima→̌→ 0( sauce [ sauce eau ] *comme de )
adj pourvu de sauce
nájinin→̌→ 8( sauce [ sauce eau ] *diminutif )
n cube maggi
nájo→̌→ 0→n : 0( *causatif être.en.pleine.forme ) lájo.
v mettre en pleine forme
nájɔ̀→̌→ 1→n : 0( *causatif dresser ) lájɔ̀.
v mettre debout
1 • mettre debout. jɔ̀.
2 • arrêter.
3 • devenir enceinte (arrêter les règles).
nájuguya→̌→ 0→n : 0( *causatif être.méchant [ méchant *en verbe dynamique ] ) lájuguya.
v faire empirer
vt
nájunjun→̌→ 0→n : 0( *causatif secouer ) lájunjun. rɔ́junjun; lájunyu; nájunyu; rɔ́junyu; lájuɲu; nájuɲu; rɔ́juɲu.
v tapoter
vt
nájunyu→̌→ 0→n : 0( *causatif secouer ) lájunjun. nájunjun; rɔ́junjun; lájunyu; nájunyu; rɔ́junyu; lájuɲu; nájuɲu; rɔ́juɲu.
v tapoter
vt
nájuɲu→̌→ 0→n : 0( *causatif secouer ) lájunjun. nájunjun; rɔ́junjun; lájunyu; nájunyu; rɔ́junyu; lájuɲu; nájuɲu; rɔ́juɲu.
v tapoter
vt
nákala→̌→ 0→n : 0( *causatif coudre ) lákala.
v faire coudre
1 • faire coudre.
2 • habiller, fournir des habits à. fɛ́ɛrɛbɔ.
nákàlan→̌→ 0→n : 0( *causatif lire ) lákàlan.
v instruire
vt
Nákàn→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM F
nàkan→̌→ 10( venue cou ) nànkan.
n destinée (de chaque individu en venant dans le monde).dádonkan, dákan. Ála k'á nàkan díya !
nákana→̌→ 0→n : 0( *causatif protéger ) lákana.
v protéger
1 • protéger, épargner. kána, kɔ̀nɔgɛ́n, látànga, tànga.
2 • élever (un enfant ...) dén lákana ka gɛ̀lɛn wólo yé
nákana( *causatif protéger ) lákana.
n sécurité básigi.
nákanabaliya( protéger [ *causatif protéger ] PTCP.NEG *abstractif ) lákanabaliya.
n insécurité
nàkanma→̌→ 0( destinée [ venue cou ] *comme de )
adj voué à un heureux destin
nàkantigi→̌→ 0( destinée [ venue cou ] maître )
n voué à un heureux destin
nákaran→̌→ 0→n : 0( *causatif veiller ) lákaran.
v veiller sur
1 • veiller sur. dèndegeru, kána, màkáran.
2 • réserver, refuser (pour ... ye,) (qc à ... la).bàn, kùrubukaraba, npú, ɲɛ́majà, ɲɛ́najà. nìn lákaranna kàrisa yé
nákari→̌→ 0→n : 0( *causatif casser ) lákari.
v rendre inefficace
1.1 • vt
1.2 • vt
2 • vt
nákàsi→̌→ 0→n : 0( *causatif pleurer ) lákàsi.
v faire pleurer
1 • faire pleurer.
2 • faire crier (un animal, un fétiche ...)
nákèguya→̌→ 0→n : 0( *causatif rendre.malin [ malin *en verbe dynamique ] ) lákèguya. lákiya; nákiya.
v rendre malin
vt
nákɛnɛ→̌→ 0→n : 0( *causatif sain ) lákɛnɛ.
v élever
1 • élever, éduquer. bàko, kɔ́rɔtà, lábalo, lákana, lámàra, lámɔ̀, màra, màyɛ̀lɛn, yánkan.
2 • veiller à la bonne santé. nìn fúra yé nê lákɛnɛ
nákɛnyɛ→̌→ 0→n : 0( *causatif égaliser ) lákɛɲɛ. nákɛɲɛ; lákɛnyɛ.
v rendre égal
vt
nákɛɲɛ→̌→ 0→n : 0( *causatif égaliser ) lákɛɲɛ. lákɛnyɛ; nákɛnyɛ.
v rendre égal
vt
v se retenir de tomber
nákili→̌→ 0→n : 0( *causatif appeler ) lákili.
v appeler
vt
nákìrin→̌→ 0→n : 0( *causatif s'évanouir ) lákìrin.
v anesthésier
vt
nákìsɛya→̌→ 0→n : 0( *causatif encourager [ actif *en verbe dynamique ] ) lákìsɛya.
v aguerrir
vt
nákisi→̌→ 0→n : 0( *causatif sauver ) lákisi.
v sauver
vt
nákiya→̌→ 0→n : 0( *causatif rendre.malin [ malin *en verbe dynamique ] ) lákèguya. nákèguya; lákiya; nákiya.
v rendre malin
vt
nákodɔn→̌→ 0→n : 0( *causatif entendre.dire [ affaire connaître ] ) lákodɔn.
v avoir des nouvelles
vt 1 • avoir des nouvelles, entendre parler. kómɛn, lákomɛn, mɛ́n.
2 • connaître personnellement.
3 • explorer. kòlonkolon.
4 • identifier, reconnaître. búgunnatigɛ, dɔ́n, jɛ̀n.
nákolo→̌→ 0→n : 0( *causatif éduquer ) lákolo. lákolon; nákolon.
v éduquer
vt
nákolon→̌→ 0→n : 0( *causatif éduquer ) lákolo. lákolon; nákolo.
v éduquer
vt
nákolon→̌→ 0( à vide ) lánkolon. nánkolon; lákolon; nákolon; rɔ́́kolon; rɔ́nkolon.
adj kólon. 1 • vide.
2 • nu. bíɲɛ, fàrilankolon, gélenkete, kúlukùtu. à y'í fàri lankolon bìla
3 • sans valeur, négligeable. ù tɛ́ mɔ̀gɔ lánkolon yé
nákolonya( vide [ à vide ] *abstractif ) lánkolonya. nánkolonya; lákolonya; nákolonya; rɔ́nkolonya.
n nudité
nákolonya→̌→ 0→n : 0( vide [ à vide ] *abstractif ) lánkolonya. nánkolonya; lákolonya; nákolonya; rɔ́nkolonya.
v vider
1 • vider. sɛ́ɛnɛ.
2 • dénuder.
nákomɛ→̌→ 0→n : 0( *causatif affaire entendre ) lákomɛn. nákomɛn; lákomɛ; nákomɛ.
v entendre parler
vt
nákomɛn→̌→ 0→n : 0( *causatif affaire entendre ) lákomɛn. lákomɛ; nákomɛ.
v entendre parler
vt
nákòoli→̌→ 0→n : 0( *causatif encercler ) lákòori. nákòori; lákòoli; nákòoli.
v entourer
vt
nákòori→̌→ 0→n : 0( *causatif encercler ) lákòori. lákòoli; nákòoli.
v entourer
vt
nákoron→̌→ 0→n : 0( *causatif cerner ) lákoron.
v coincer
vt
n jardin (potager, où l'on cultive les plantes pour la sauce).kɔ̀, zaradɛn.
nákɔfɛn→̌→ 58( jardin chose )
n plante potagère
nákɔforo→̌→ 12( jardin champ )
n potager
nákɔ̀lɔsi→̌→ 0→n : 0( *causatif surveiller ) lákɔ̀lɔsi.
v veiller
1 • veiller, surveiller. jàntó, káran, dɔ̀dɔ, kɔ̀lɔsi, lásɔ̀n, sòlogɛn. í lákɔlɔsi, í kànâ fóyì fɔ́ mɔ̀gɔ sí yé !
2 • bien examiner. sɛ́gɛsɛgɛ.
nákɔmayɛ̀lɛma→̌→ 0→n : 0( *causatif se.tourner [ dos changer [ *connecteur changer ] ] ) lákɔmayɛ̀lɛma.
v faire se séparer
vt
nákɔmi→̌→ 0→n : 0( *causatif branler ) lákɔmi. rɔ́kɔmi.
v faire un mouvement de va-et-vient
vt
nákɔngɔ→̌→ 0→n : 0( *causatif affamer ) lákɔngɔ.
v affamer
vt
nákɔ́rɔtà→̌→ 0→n : 0( *causatif soulever [ dessous prendre ] ) lákɔ́rɔtà.
v soulever
vt
nákɔsègin→̌→ 0→n : 0( *causatif revenir [ dos revenir ] ) lákɔsègin.
v faire revenir
vt
nákɔtigi→̌→ 4( jardin maître )
n jardinier (personne qui cultive un jardin). Syn : nákɔsɛnɛna, nákɔbaarala.
nákuma→̌→ 0→n : 0( *causatif parler ) lákuma.
v faire parler
vt
nákùmu→̌→ 0→n : 0( *causatif aigrir ) lákùmu.
v aigrir
vt
n raison de la venue
nákunu→̌→ 0→n : 0( *causatif se.réveiller ) lákunun. nákunun; lákunu.
v réveiller
vt
nákùnu→̌→ 0→n : 0( *causatif avaler ) lákùnun. nákùnun; lákùnu.
v avaler
vt
nákunun→̌→ 0→n : 0( *causatif se.réveiller ) lákunun. lákunu; nákunu.
v réveiller
vt
nákùnun→̌→ 0→n : 0( *causatif avaler ) lákùnun. lákùnu; nákùnu.
v avaler
vt
nákuraya→̌→ 0→n : 0( *causatif renouveler [ nouveau *abstractif ] ) lákuraya. rɔ́kuraya.
v renouveler
vt
nákùru→̌→ 0→n : 0( *causatif plier ) lákùru. rɔ́kùru.
v plier
1 • plier, replier. kári, kùru, kɔ̀ngɔli.
2 • faire revenir. kɔ́lasègin, lákɔsègin.
nákùru→̌→ 6→n : 0( *causatif plier ) lákùru. lákùrun; nákùrun.
v éduquer
vt 1 • éduquer, s'occuper de, prendre soin. kólo, lákolo, lákɛnɛ, lámɔ̀, màra, dɛ́ndɛ.
2 • corriger, frapper. gàraka, látilen, ntìri, tílen, bùgubugu, bùgɔ, cì, cɔ́gɔri, gòro, gòsi, gún, kɔ́nkɔn, màgòsi, sábansaban, sába, wàlon, yálon.
nákùrun→̌→ 0→n : 0( *causatif plier ) lákùru. nákùru; lákùrun; nákùrun.
v éduquer
vt 1 • éduquer, s'occuper de, prendre soin. kólo, lákolo, lákɛnɛ, lámɔ̀, màra, dɛ́ndɛ.
2 • corriger, frapper. gàraka, látilen, ntìri, tílen, bùgubugu, bùgɔ, cì, cɔ́gɔri, gòro, gòsi, gún, kɔ́nkɔn, màgòsi, sábansaban, sába, wàlon, yálon.
náloma→̌→ 0( idiot *comme de ) nálonma. náloma.
adj sot
náloma→̌→ 0( idiot *comme de ) nálonma. náloma.
n sot
vq bête à ka nálon
n idiot
1 • idiot. dàra, dájibɔn, gàban, nàganagatɔ, nánatɔ.
2 • bêtise.
v abrutir
vt
nálonma→̌→ 6( idiot *comme de ) náloma.
adj sot
nálonma→̌→ 44( idiot *comme de ) náloma.
n sot
nálonmaya( sot [ idiot *comme de ] *abstractif )
n imbécillité
n naloxone Ni mɔgɔ tɛ fiɲɛ sama ka a bila siɲɛ 12 miniti kɔnɔ, aw bɛ a tigi dɛmɛ a ka ninakili ka ɲɛ (aw ye sɛbɛn ɲɛ Mɔgɔ dɛmɛcogo ka ninakili sɔrɔ lajɛ). Nalɔkizɔni, Naloxone ye a lakari ye. (Dɔgɔtɔrɔ tɛ sigida min na, 2018) ETRG.FRA.
n tourbillon
mrph STAT
vq visqueux nɔ́gɔ. à ka náma
v devenir gluant
vi
adj pourvu de sauce
n maison paternelle
n hyène
1 • hyène (le nom utilisé surtout dans les contes et dans les contextes rituels).jàturu, kòyo, kɛ́nɛkaraba, nàmakɔrɔ. súruku, sùtanama, súrukudatoli.
2 • Nama (fétiche et sa société d'initiation— spécialité : recherche des sorcières et leur élimination).
3 • grappin (servant à repêcher des objets au fond des puits). súruku.
nàma nɛ́mɛ.
v être harassé
vi
2 • vi
Nàmá→̌→ 2→n.prop/n : 0 →n.prop : 2→n : 0
n prop NOM M
nàmaden→̌→ 0( maison.paternelle enfant )
n femme de la maison
námadòn→̌→ 0→n : 0( *causatif approcher [ *connecteur entrer ] ) lámadòn.
v faire s'approcher
vt
nàmadunan→̌→ 1→n : 0( hyène étranger )
v manger copieusement
vr
námàgaya→̌→ 0→n : 0( *causatif rendre.mou [ mou *en verbe dynamique ] ) lámàgaya. rɔ́màgaya.
v ramollir
vt
Namakɛ→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0
n prop NOM M
nàmakɔrɔ→̌→ 40( hyène mâle.adulte )
n hyène (dans les contes).jàturu, kòyo, kɛ́nɛkaraba, nàma, súruku. Syn : súrukuba.
Nàmakɔ́rɔ→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0
n prop NOM M
nàmakɔrɔba-lá-bálafɔ-npíri→̌→ 0( hyène [ hyène mâle.adulte ] *augmentatif à balafon dire mailloche )
n plante Leucas martinicensis
nàmakɔrɔba-lá-dídaa-kála→̌→ 0( hyène [ hyène mâle.adulte ] *augmentatif à miel canari tige )
n plante Leucas martinicensis
námákùn→̌→ 0→n : 0( *causatif se.taire ) lámákùn.
v faire taire
vt
n masque (du fétiche "nama").masike, masiki, sògo.
námàlo→̌→ 0→n : 0( *causatif faire.honte ) lámàlo.
v faire honte
vt
nàmalo→̌→ 0( *causatif faire.honte NMLZ2 ) làmalo.
n humiliation dɔ́gɔmaya, dɔ́gɔya, fɛ́gɛnya, kùnmasuuli, kùnnasirilenya, làmɔnɛ, lèbu.
námàloya→̌→ 0→n : 0( faire.honte [ *causatif faire.honte ] *abstractif ) lámàloya.
v humilier
vt
Námàn→̌→ 2→n.prop/n : 0 →n.prop : 2→n : 0
n prop NOM M
námana→̌→ 0→n : 0( *causatif allumer ) lámɛnɛ. námɛnɛ; lámana.
v allumer
vt
adv tout moite
námàntɔ→̌→ 0→n : 0( *causatif se.taire [ *connecteur bloquer ] ) lámàntun. námàntun; lámàntɔ.
v faire taire
vt
n scorbut
námàntun→̌→ 0→n : 0( *causatif se.taire [ *connecteur bloquer ] ) lámàntun. lámàntɔ; námàntɔ.
v faire taire
vt
n fraude
v tromper
vt
námàra→̌→ 0→n : 0( *causatif garder ) lámàra.
v garder
1 • garder. gáradi, kɔ̀nɔgɛ́n, lásàgon, màra.
2 • élever, s'occuper. bìlakoro` mîn tɛ shɛ̀ lámàra kóɲùman...
nàmara→̌→ 0( *causatif garder NMLZ2 ) làmara.
n surveillance
námaranci→̌→ 0( fraude *agent excessif )
n malhonnête ɛsikoro, námaratɔ, nánbarakɛla, ncòna.
námaratɔ→̌→ 2( fraude *statif )
adj malhonnête
námaratɔ→̌→ 12( fraude *statif )
n malhonnête
nàmaraya→̌→ 0( paralysé.des.jambes *abstractif ) nàbaraya.
n paralysie
n banane
Namasen→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM M
nàmasira→̌→ 0( maison.paternelle chemin )
n alliés
→ kà nàmasira wéle.
Namasɔn→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM MF
Namatɛnɛ→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM F
námaya→̌→ 6→n : 0( visqueux *en verbe dynamique )
v rendre visqueux
vt
námaya( visqueux *en verbe dynamique )
n viscosité nɔ́gɔya.
nàmaya→̌→ 4( maison.paternelle *abstractif )
n parenté côté mère
1 • parenté côté mère, parents maternels.
2 • sentiments d'affection. bálimaya.
Namayiri→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM M
Nambugare→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM M
námɛ→̌→ 0→n : 0( *causatif durer ) lámɛɛn. námɛɛn; lámɛn; námɛn; lámɛ; námɛ.
v faire durer
vt
námɛ→̌→ 0→n : 0( *causatif entendre ) lámɛn. námɛn; lámɛ; námɛ.
v écouter
1 • écouter. mɛ́n, túlomajɔ̀.
2 • exaucer. mìnɛ.
námɛɛn→̌→ 0→n : 0( *causatif durer ) lámɛɛn. lámɛn; námɛn; lámɛ; námɛ.
v faire durer
vt
námɛn→̌→ 0→n : 0( *causatif durer ) lámɛɛn. námɛɛn; lámɛn; lámɛ; námɛ.
v faire durer
vt
námɛn→̌→ 0→n : 0( *causatif entendre ) lámɛn. lámɛ; námɛ.
v écouter
1 • écouter. mɛ́n, túlomajɔ̀.
2 • exaucer. mìnɛ.
námɛnbaa→̌→ 0( écouter [ *causatif entendre ] *agent occasionnel ) lámɛnbaga. námɛnbaga; lámɛnbaa; lámɛbaa; lámɛbaga.
n auditeur
námɛnbaga→̌→ 1( écouter [ *causatif entendre ] *agent occasionnel ) lámɛnbaga. lámɛnbaa; námɛnbaa; lámɛbaa; lámɛbaga.
n auditeur
námɛnɛ→̌→ 0→n : 0( *causatif allumer ) lámɛnɛ. lámana; námana.
v allumer
vt
námi→̌→ 0( sauce boire ) námin. náami; námi.
adj gourmand
1 • gourmand. dálamisɛn, nùgumaba, nùguma, nùgutɔ.
2 • pique-assiette, courtisan, béni-oui-oui. ɲɛ́jugu, ɲɛ́najugu.
námi→̌→ 0( sauce boire ) námin. náami; námi.
n gourmand
1 • gourmand. dálamisɛn, dúmuniden, dúmunimɔgɔ, háwulɛba, náminden, nùgumaba.
2 • pique-assiette, courtisan, béni-oui-oui, flatteur, valet. cápùrucá, dún-ń-fɛ̀, fùrawènce, ɲɛ́jugu, ɲɛ́najugu, bàroden, bàrokɛla, bàrolamɔgɔ.
Namibi→̌→ 2→n.prop/n : 0 →n.prop : 2→n : 0
n prop TOP
námin→̌→ 0( sauce boire ) náami; námi.
adj gourmand
1 • gourmand. dálamisɛn, nùgumaba, nùguma, nùgutɔ.
2 • pique-assiette, courtisan, béni-oui-oui. ɲɛ́jugu, ɲɛ́najugu.
námin→̌→ 0( sauce boire ) náami; námi.
n gourmand
1 • gourmand. dálamisɛn, dúmuniden, dúmunimɔgɔ, háwulɛba, náminden, nùgumaba.
2 • pique-assiette, courtisan, béni-oui-oui, flatteur, valet. cápùrucá, dún-ń-fɛ̀, fùrawènce, ɲɛ́jugu, ɲɛ́najugu, bàroden, bàrokɛla, bàrolamɔgɔ.
námìn→̌→ 0→n : 0( *causatif boire ) lámìn.
v faire boire
1 • faire boire, abreuver, donner à boire. kábi, mìn. à yé wùlu lámìn
2 • tremper (fer, coeur).sú.
3 • empoisonner (flèche).pɔ́sɔni.
4 • évaporer. ɲɔ̀ ɲɛ́ bɔ́len, nká, à jí má lámìn
nàmin→̌→ 0( *causatif boire NMLZ2 ) làmin.
n abreuvement
námìna→̌→ 0→n : 0( *causatif attraper ) lámìnɛ. námìnɛ; lámìna; námìna; rɔ́mìnɛ; lɔ́mìnɛ; rɔ́mìna.
v maintenir
1 • vt
2 • vt
→ vt kà sánji lámìnɛ
3 • vt
4 • vt
5 • vr
Námìnata→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM
náminden→̌→ 1( gourmand [ sauce boire ] enfant ) náamiden.
n gourmand
1 • gourmand. dálamisɛn, dúmuniden, dúmunimɔgɔ, háwulɛba, námin, nùgumaba.
2 • pique-assiette, courtisan, béni-oui-oui. cápùrucá, dún-ń-fɛ̀, fùrawènce, ɲɛ́jugu, ɲɛ́najugu, bàroden, bàrokɛla, bàrolamɔgɔ.
námìnɛ→̌→ 0→n : 0( *causatif attraper ) lámìnɛ. lámìna; námìna; rɔ́mìnɛ; lɔ́mìnɛ; rɔ́mìna.
v maintenir
1 • vt
2 • vt
→ vt kà sánji lámìnɛ
3 • vt
4 • vt
5 • vr
námini→̌→ 0( *causatif enrouler ) lámini.
n alentours
námini→̌→ 0→n : 0( *causatif enrouler ) lámini.
v entourer
vt
náminimini→̌→ 0→n : 0( *causatif tourner ) láminimini.
v entourer
vt
náminɔ̀rɔ́→̌→ 0 Source : ar: nuhas ahmar = airain.
n torsade (de fils métalliques (de couleurs différentes)).
n herbes pour la sauce
námɔ̀→̌→ 0→n : 0( *causatif mûrir ) lámɔ̀.
v faire mûrir
1 • faire mûrir. tìle bɛ́ ɲɔ̀ lámɔ
2 • élever, éduquer. ntòmoden bɛ́ ɲɔ́gɔn námɔ ò cógo lá
nàmɔ→̌→ 0( *causatif mûrir NMLZ2 ) làmɔ.
n éducation edikasɔn, jógodon, kólo, kùnma.
námɔba→̌→ 0( faire.mûrir [ *causatif mûrir ] mère ) lámɔba.
n épouse de l'oncle paternel
1 • épouse de l'oncle paternel (chargée de l'éducation de tel neveu ou de telle nièce et des coutumes les concernant).
2 • mère adoptive.
námɔbaliya→̌→ 0( faire.mûrir [ *causatif mûrir ] PTCP.NEG *abstractif ) lámɔbaliya.
n mauvaise éducation
→ K'í jɔ̀ ka kúma lámɛn dá lá, ò yé lámɔlibaliyaba yé
námɔden→̌→ 0( faire.mûrir [ *causatif mûrir ] enfant ) lámɔden.
n neveu
1 • neveu, nièce. bálimamusoden, bɛ́nninkɛ, bɛ́nnin, bɛ́ɛnninkɛ, dénkɛ.
2 • enfant adopté, pupille (dont on a charge de l'éducation).màramɔgɔ, ɲɛ́fin, ɲɛ́mɔ̀gɔnin.
námɔfa→̌→ 0( faire.mûrir [ *causatif mûrir ] père ) lámɔfa.
n oncle paternel
1 • oncle paternel (chargé de l'éducation de tel neveu et des coutumes le concernant).bènɔgɔkɛ, bìnaa, dénfa, fà.
2 • tuteur, père adoptif. kùnnasigibaa, kɔ́kɔrɔ, lámɔmasa, màramɔgɔ, tɛ̀n.
Nàmɔgɔ→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM CL
námɔmasa→̌→ 0( faire.mûrir [ *causatif mûrir ] roi ) lámɔmasa.
n tuteur kùnnasigibaa, kɔ́kɔrɔ, lámɔfa, màramɔgɔ, tɛ̀n.
námɔnɛ→̌→ 0→n : 0( *causatif se.défouler ) lámɔnɛ.
v humilier
vt 1 • humilier, faire honte. dɔ́gɔya, fɛ́gɛnya, jɔ́nnasìgi, jɛ́bɛn, káana, kùnmadɔ́gɔya, kùnmajìgin, kùnmasùuli, kùnnadá, kùnnagòsi, kùnnasùuli, lámàloya, lámàlo, lèbu, màdɔ́gɔya, màjìgin, màlo, tɔ̀nsibɔ̀, kùnnasìri.
2 • faire regretter.
nàmɔnɛ→̌→ 0( *causatif se.défouler NMLZ2 ) làmɔnɛ.
n ressentiment
1 • ressentiment, regret, vexation. dímiya, jìgin-ń-ná, mɔ́nɛ, kùnnagosi, nímisa, ń-tùn-k'à-dɔ́n, ń-tùn-y'à-dɔ́n, tìnnadɔn.
2 • humiliation. dɔ́gɔmaya, dɔ́gɔya, fɛ́gɛnya, kùnmasuuli, kùnnasirilenya, làmalo, lèbu.
námu→̌→ 0 náamu. námu. Ar. na:mu:s
n institution
1 • institution. sìgibolo.
2 • règle, coutume. làada, mà, sàriya.
námu→̌→ 0→n : 0 náamu. námu.
v tresser
vt 1 • tresser (grossièrement les cheveux).bɔ́rɔn, dá, dígi, dɛ́bɛn, dɛ́fɛ, fúgan, mɔ́rɔmɔrɔ.
→ • kà à mùsobakɔrɔkunnaamu
2 • se mettre un turban.
→ • k'í kùn náamu
3 • kà kúma náamu
n turban dìsa, jàlamugu, kùnnajala, kùnnamini.
n poudre (pour la sauce (toute plante qui a du mucilage en particulier : feuilles de baobab ....))múgu, pudurumugu, puduru.
námugulama→̌→ 0( poudre [ sauce poudre ] *en tant que )
adj vert bínkɛnɛlama, bínma, gèren, kɛ́nɛ, ɲùgujilama.
námugulasa→̌→ 0( poudre [ sauce poudre ] à serpent )
n serpent vert
1 • Philothamnus.nitidus (moeurs arboricoles, inoffensifs).
2 • Philothamnus.semivariegatus.
3 • Chlorophis.sp. nɔ́gɔlansa, nɔ́gɔlanjuru, nwánanjuru, ɲùgujisa.
námugulasogo→̌→ 0( poudre [ sauce poudre ] à viande )
n personne sans caractère
1 • personne sans caractère, personne trop condescendante.
2 • personne d'humeur égale.
námuguri→̌→ 0→n : 0( *causatif remuer ) lámuguri.
v faire danser
1 • faire danser. ládɔ̀n, dɔ̀n.
2 • gâter qqn.
námurti→̌→ 0→n : 0( *causatif se.révolter ) lámuruti. námuruti; lámurti.
v inciter à la révolte
vt
námuruti→̌→ 0→n : 0( *causatif se.révolter ) lámuruti. lámurti; námurti.
v inciter à la révolte
vt
num ORD
mrph INSTR
mrph ORD
mrph à
nán-→̌→ 9998 lá-. ná-; rɔ́-; lán-.
mrph CAUS
Nàna→̌→ 68→n.prop/n : 0 →n.prop : 125→n : 0
n prop NOM F
nàna
n poisson mormoridé
n don gratuit
1 • don gratuit.
2 • qui ne cause pas de problèmes, facile. sɔ̀nkómà.
nánàani→̌→ 0→n : 0( *causatif cajoler ) lánàani.
v consoler
vt
nànafinmannin→̌→ 0( poisson.mormoridé noir *adjectivateur *diminutif )
n poisson Marcusenius petricolus
1 • poisson Marcusenius petricolus.
2 • poisson Marcusenius senegalensis ?, poisson Marcusenius cyprinoides (---> 33 cm, ---> 450 gr).
nánagalen→̌→ 0 náganagalen. náganagalèn; náanaalèn; náanaalen; náanagalen; nánagalen.
n hirondelle
nánalon→̌→ 0→n : 0( *causatif abrutir ) lánalon.
v rendre stupide
vt
adv p tranquillement
nànamasumalen→̌→ 2( don.gratuit *connecteur rafraîchir *participe résultatif ) nànasumalen.
adv p sans effort
1 • sans effort, facilement, pour rien. nàganaga, mànamana.
2 • sans raison.
Nanamisa→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM F
nànasumalen→̌→ 0( don.gratuit rafraîchir *participe résultatif ) nànamasumalen.
adv p sans effort
1 • sans effort, facilement, pour rien. nàganaga, mànamana.
2 • sans raison.
nánàti→̌→ 0→n : 0( *causatif faire.venir ) lánàti.
v faire venir
vt
n idiot (un mot peu connu).dàra, dájibɔn, gàban, nàganagatɔ, nálon.
nànaye→̌→ 1 Source : ar: na`na` = id.
n menthe
n fraude
v tromper
vt
nánbarakɛla→̌→ 0( fraude faire *agent permanent ) námarakɛla.
n malhonnête
nàńbìla→̌→ 0( venir *je mettre )
n plante Monechma ciliatum
adj qui aime
nánɛgɛn→̌→ 0→n : 0( *causatif leurrer ) lánɛgɛn.
v duper
vt
nánɛnɛ→̌→ 0→n : 0( *causatif goûter ) lánɛnɛ.
v éprouver
vt
nánɛ̀rɛmugu→̌→ 0→n : 0( *causatif nèrè.de.Gambie réduire.en.poudre ) lánɛ̀rɛmugu.
v rendre jaune
vt
nánfigi→̌→ 0 náafigi. náfigi; náanfigi; nánfigi; múnaafigi; múnanfagi; ɲúnanfagi; ŋúnanfagi; ŋúnanfaki; ŋúnafɛki; ŋúnafeku. Ar. muna:fiq 'hypocrite'
adj rapporteur
nánfigi→̌→ 0 náafigi. náfigi; náanfigi; nánfigi; múnaafigi; múnanfagi; ɲúnanfagi; ŋúnanfagi; ŋúnanfaki; ŋúnafɛki; ŋúnafeku. Ar. muna:fiq 'hypocrite'
n rapporteur
nàngina→̌→ 0 nànginɛ. nàngina. Fr. La Guinée
n cretonne
nànginɛ→̌→ 0 nàngina. Fr. La Guinée
n cretonne
Nango→̌→ 23→n.prop/n : 0 →n.prop : 23→n : 0
n prop NOM M
Nangola→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0
n prop TOP
Nangolo→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0
n prop TOP (une commune).
n fétiche Nangoloko
Nangɔ→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0
n prop TOP
nánisɔndiya→̌→ 0→n : 0( *causatif réjouir [ humeur [ âme coeur ] rendre.agréable [ agréable *en verbe dynamique ] ] ) lánisɔndiya.
v réjouir
vt
nànkama( venir *je pour [ cou *à ] )
n prédestiné wólonkama.
nànkan→̌→ 0( venue *je cou ) nàkan.
n destinée (de chaque individu en venant dans le monde).dádonkan, dákan. Ála k'á nàkan díya !
nàńkáraba( venir *je forcer )
adj effronté
1 • effronté (qui ne recule devant rien).dálagɛlɛn, ɲɛ́nagɛlɛn, ɲɛ́nakuna.
2 • qui a du succès.
nàńkáraba( venir *je forcer )
n effronté
1 • effronté (qui ne recule devant rien).dálagɛlɛn, kùnnatìgɛlen, ɲɛ́nagɛlɛn.
2 • qui a du succès.
nànkarabaya→̌→ 2( effronté [ venir *je forcer ] *abstractif )
n condition d'aventurier
nà-ń-kɛ́→̌→ 0( venir *je faire ) nà-ń-k'í-kɛ́.
n putain (vg).cáka, súngurunbamuso, súngurun.
Nankɛɲɛ→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM F
nánkolon→̌→ 0( à vide ) lánkolon. lákolon; nákolon; rɔ́́kolon; rɔ́nkolon.
adj kólon. 1 • vide.
2 • nu. bíɲɛ, fàrilankolon, gélenkete, kúlukùtu. à y'í fàri lankolon bìla
3 • sans valeur, négligeable. ù tɛ́ mɔ̀gɔ lánkolon yé
nánkolonya( vide [ à vide ] *abstractif ) lánkolonya. lákolonya; nákolonya; rɔ́nkolonya.
n nudité
nánkolonya→̌→ 0→n : 0( vide [ à vide ] *abstractif ) lánkolonya. lákolonya; nákolonya; rɔ́nkolonya.
v vider
1 • vider. sɛ́ɛnɛ.
2 • dénuder.
nànkɔraden→̌→ 0( venir *je dos dans enfant ) nà-ń-kɔ̀rɔ-dén. nàńkɔ̀rɔdén; nànkɔraden.
n bâtard (enfant naturel qu'une femme amène dans son mariage, integré par la famille).cɛ̀tigɛden, jákalimɛ, kànuden, túlonkɛden, wóloso, ɲàmɔgɔden.
nà-ń-kɔ́-rɔ́→̌→ 0( venir *je dos dans )
n assitent
nàńkɔ̀rɔdén→̌→ 0( venir *je dos dans enfant ) nà-ń-kɔ̀rɔ-dén. nàńkɔ̀rɔdén; nànkɔraden.
n bâtard (enfant naturel qu'une femme amène dans son mariage, integré par la famille).cɛ̀tigɛden, jákalimɛ, kànuden, túlonkɛden, wóloso, ɲàmɔgɔden.
nà-ń-kɔ̀rɔ-dén→̌→ 0( venir *je dos dans enfant ) nàńkɔ̀rɔdén; nànkɔraden.
n bâtard (enfant naturel qu'une femme amène dans son mariage, integré par la famille).cɛ̀tigɛden, jákalimɛ, kànuden, túlonkɛden, wóloso, ɲàmɔgɔden.
Nánkuman→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM M
nà-ń-k'í-kɛ́→̌→ 0( venir *je *subjonctif *tu faire ) nà-ń-kɛ́.
n putain (vg).cáka, súngurunbamuso, súngurun.
nà-ń-k'í-ɲìninka→̌→ 0( venir *je *subjonctif *tu interroger )
n broussaille Acacia macrostachya
nánɔ→̌→ 0→n : 0( *causatif lécher ) lánɔn. lánɔ; nánɔn; nánɔ.
v lécher
vt
nánɔgɔ→̌→ 0→n : 0( *causatif salir ) lánɔgɔ. rɔ́nɔgɔ.
v salir
1 • salir. díridara, fòlokoto, fúsuku, gèse, mànɔ́gɔ, nɔ́gɔ, nɔ́rɔkɔ, ɲɔ̀gɔri, ɲɛ́manɔgɔsi, ɲɛ́manɔgɔ.
2 • tourmenter, bafouer. lájàba, tɔ̀ɲɔ, ɲànkata.
nànɔgɔ→̌→ 0( *causatif salir NMLZ2 ) lànɔgɔ.
n dénigrement fɛ́gɛnya, jáka, tɔ́gɔtiɲɛ.
nánɔgɔlan→̌→ 0( sauce salir *instrumental )
n herbe pour la sauce
nánɔn→̌→ 0→n : 0( *causatif lécher ) lánɔn. lánɔ; nánɔ.
v lécher
vt
Nanpala→̌→ 17→n.prop/n : 0 →n.prop : 17→n : 0
n prop TOP
n européen (terme admiratif : ils font des choses étonnantes!)nànsara, ɲɛ́bilen.
adv ramolli
v traîner
nànsara→̌→ 44 nàsara; nànzara; nàzara. Ar. na:ṣiriyy 'chrétien'
n européen
1 • européen, blanc, français. nànpe, ɲɛ́bilen, jɛ́manyɔrɔ, wòlojɛ.
2 • chrétien.
nànsaradɔn→̌→ 2( européen danse )
n bal
nànsarala→̌→ 19( européen *nom de lieu ) nànzarala.
n pays des blancs
nànsaraya→̌→ 0( européen *abstractif )
n manière d'agir des blancs
n plante Gynandropsis gynandra
adj vaurien
n vaurien
Nantɛnɛn→̌→ 65→n.prop/n : 0 →n.prop : 65→n : 0
n prop NOM F
nánùgu→̌→ 0→n : 0( *causatif bourgeonner ) lánùgu.
v faire pousser
vt
nànzara→̌→ 0 nànsara. nàsara; nànzara; nàzara. Ar. na:ṣiriyy 'chrétien'
n européen
1 • européen, blanc, français. nànpe, ɲɛ́bilen, jɛ́manyɔrɔ, wòlojɛ.
2 • chrétien.
nànzarala→̌→ 0( européen *nom de lieu ) nànsarala. nànzarala.
n pays des blancs
náɲà→̌→ 0→n : 0( *causatif réussir ) láɲɛ̀. náɲɛ̀; láɲà; náɲà.
v faire réussir
vt
náɲàa→̌→ 0→n : 0( *causatif se.réjouir ) láɲàga. láɲàa; náɲàga.
v divertir
vt
náɲabaga→̌→ 0( faire.réussir [ *causatif réussir ] *agent occasionnel ) láɲɛbaga. náɲɛbaga; láɲabaga; náɲabaga.
n bienfaiteur ɲùmankɛla. Óniyasi mîn tùn yé dùgu láɲɛbaga yé
náɲaga→̌→ 0→n : 0( *causatif activer ) láɲaga.
v activer
vt
náɲàga→̌→ 0→n : 0( *causatif se.réjouir ) láɲàga. láɲàa; náɲàa.
v divertir
vt
náɲagali→̌→ 0→n : 0( *causatif être.content ) láɲagali.
v réjouir
vt
náɲani→̌→ 0→n : 0( *causatif souffrir ) láɲani. láɲɛni; náɲɛni.
v réduire à la misère
vt
náɲɛ̀→̌→ 0→n : 0( *causatif réussir ) láɲɛ̀. láɲà; náɲà.
v faire réussir
vt
náɲɛbaga→̌→ 0( faire.réussir [ *causatif réussir ] *agent occasionnel ) láɲɛbaga. láɲabaga; náɲabaga.
n bienfaiteur ɲùmankɛla. Óniyasi mîn tùn yé dùgu láɲɛbaga yé
náɲɛ̀gɛn→̌→ 0→n : 0( *causatif dessiner ) láɲɛ̀gɛn.
v peindre
vt
náɲɛnajɛ→̌→ 0→n : 0( *causatif réjouir [ oeil *causatif blanchir ] ) láɲɛnajɛ.
v réjouir
vt
náɲɛnamaliya→̌→ 0( *causatif vivant [ oeil *en tant que ] *nom d'action *abstractif ) láɲɛnamaliya.
n dynamisation
náɲɛnamaya→̌→ 0→n : 0( *causatif ranimer [ vivant [ oeil *en tant que ] *abstractif ] ) láɲɛnamaya.
v rénover
vt
náɲɛni→̌→ 0→n : 0( *causatif souffrir ) láɲani. láɲɛni; náɲani.
v réduire à la misère
vt
náɲìnɛ→̌→ 0→n : 0( *causatif oublier ) láɲìnɛ.
v faire oublier
vt
náɲini→̌→ 0→n : 0( *causatif chercher ) láɲini.
v chercher
vt 1 • chercher, provoquer qqch. ɲíni.
2 • provoquer qqn, embêter.
nàɲini→̌→ 0( *causatif chercher NMLZ2 ) làɲini.
n recherche
1 • recherche. ɲɛ́ɲini.
2 • objectif, but recherché. kùntilenna, ɲɛ́tilenna. làɲini ka kɔ̀rɔ làtigɛ yé
náɲìninka→̌→ 0→n : 0( *causatif interroger ) láɲìninka.
v interroger
vt
náɲɔ→̌→ 0→n : 0( *causatif respirer ) láɲɔn. náɲɔn; láɲɔ; náɲɔ; rɔ́ɲɔ.
v respirer
1 • respirer. nínakili, ɲɔ́n.
2 • se reposer. kɔ́rɔ̀ɲɔ́n, làfiya, láfiɲɛbɔ, láfiɲɛ, sáha, sɛ̀gɛnnabɔ́, sɛ̀gɛnnafíɲɛ.
náɲɔn→̌→ 0→n : 0( *causatif respirer ) láɲɔn. láɲɔ; náɲɔ; rɔ́ɲɔ.
v respirer
1 • respirer. nínakili, ɲɔ́n.
2 • se reposer. kɔ́rɔ̀ɲɔ́n, làfiya, láfiɲɛbɔ, láfiɲɛ, sáha, sɛ̀gɛnnabɔ́, sɛ̀gɛnnafíɲɛ.
náɲɔ̀ngiri→̌→ 0→n : 0( *causatif s'agenouiller ) láɲɔ̀ngiri.
v faire agenouiller
vt
náɲugu→̌→ 0→n : 0( *causatif avoir.la.nausée ) láɲugun. náɲugun; láɲugu; náɲugu.
v donner la nausée
vt
náɲugun→̌→ 0→n : 0( *causatif avoir.la.nausée ) láɲugun. láɲugu; náɲugu.
v donner la nausée
vt
Náɲùma→̌→ 4→n.prop/n : 0 →n.prop : 4→n : 0 Náɲùman.
n prop NOM F
Náɲùman→̌→ 12→n.prop/n : 0 →n.prop : 12→n : 0 Náɲùma.
n prop NOM F
nápan→̌→ 0→n : 0( *causatif sauter ) lápan.
v faire voler
nápasa→̌→ 0→n : 0( *causatif maigrir ) láfàsa. náfàsa; lápasa; nápasa.
v louer
1 • louer, encourager, approuver. bálima, bón, jàmu, jànsa, làgamu, lábalima, látɔri, luwe, lúwanse, màjàmu, sòfuru, tànu, kìsɛya, kólogɛlɛya, kólokolo, kɔ́kɔrɔmadòn. cíkɛla bɛ́ láfasa cíbaraninfɔla fɛ̀
2 • défendre (contre un adversaire). à tùn b’à fɛ̀ kà ń bùgɔ, nká, ń fà yé ń láfasa
nápoyi→̌→ 0→n : 0( *causatif jaillir ) lápoyi.
v faire jaillir
vt
Nara→̌→ 37→n.prop/n : 0 →n.prop : 37→n : 0
n prop TOP
n terre sableuse
n chiendent
nárakataba→̌→ 0( *augmentatif )
n chiendent pied de poule
nárawi→̌→ 0→n : 0 lárawe. láriwe; lárawi; nárawi.
v fouiller
1 • fouiller, palper, tâter. láwoloma, mɔ̀, wóloma, wúguba, wɔ́gɔbɛ, mɔ̀mɔ.
2 • déshabiller.
3 • examiner (par un médecin).fíisa, kólajɛ, láfilɛ, lájɛ, màfílɛ, wɛ́sɛkɛ.
4 • réprimander.
nàre→̌→ 4 nàarɛ; nàare; nàrɛ.
n beurre bɛri. nàare bìlen
Narena→̌→ 6→n.prop/n : 0 →n.prop : 6→n : 0
n prop TOP
nàrɛ→̌→ 0 nàre. nàarɛ; nàare; nàrɛ.
n beurre bɛri. nàare bìlen
adv lourde et flasque
n malchance
1 • malchance, malheur. gàrijɛgɛfolofolo, kára, kùnnangoya, kùnnasiri, sèngoya, bɔ̀nɛ, làjaba, màntɔɔrɔya, màntɔɔrɔ, tàna, ɲànkata, ɲáni.
2 • guigne, malédiction, mauvais sort. ní nèri bɛ́ mín fɛ̀, cɛ̀ndala b'ó díla
Náronbà→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM M
násà→̌→ 0→n : 0( *causatif mourir ) lásà. rɔ́sà.
v faire mourir
1 • faire mourir.
2 • éteindre.
3 • empêcher. bàna yé nê nàli lása dɔ́gɔkun fɔ́lɔ lá
násàalo→̌→ 0→n : 0( *causatif masser ) lásàalo.
v consoler
vt
násabali→̌→ 0→n : 0( *causatif être.patient ) lásabali.
v calmer
vt
násàbati→̌→ 0→n : 0( *causatif prospérer ) lásàbati.
v faire prospérer
1 • vt
2 • vi
násago→̌→ 0( *causatif ) lásagon. násagon; lásago.
n conservation
násàgo→̌→ 0→n : 0( *causatif ) lásàgon. násàgon; lásàgo.
v garder
1 • garder. gáradi, kɔ̀nɔgɛ́n, lámàra, màra. ń bɛ́ ɲɔ̀ lásago dón gɛ́lɛn ɲɛ́
2 • se garder, rester chaste (de mauvaises actions).kɛ́rɛnkɛrɛn, lásɔ̀n. npògotigi yé à yɛ̀rɛ lásago
násagon→̌→ 0( *causatif ) lásagon. lásago; násago.
n conservation
násàgon→̌→ 0→n : 0( *causatif ) lásàgon. lásàgo; násàgo.
v garder
1 • garder. gáradi, kɔ̀nɔgɛ́n, lámàra, màra. ń bɛ́ ɲɔ̀ lásago dón gɛ́lɛn ɲɛ́
2 • se garder, rester chaste (de mauvaises actions).kɛ́rɛnkɛrɛn, lásɔ̀n. npògotigi yé à yɛ̀rɛ lásago
násaha→̌→ 0→n : 0( *causatif se.reposer ) lásaha.
v relaxer
1 • vt
2 • vr
násali→̌→ 0→n : 0( *causatif prier ) láseli. náseli; lásali.
v diriger prière
násama→̌→ 0→n : 0( *causatif tirer.vers.soi ) lásama. rɔ́sama.
v étirer
1.1 • vt
1.2 • vr
3 • vi
násaniya→̌→ 0→n : 0( *causatif nettoyer [ propre *en verbe dynamique ] ) lásaniya.
v nettoyer
vt
nàsara→̌→ 0 nànsara. nàsara; nànzara; nàzara. Ar. na:ṣiriyy 'chrétien'
n européen
1 • européen, blanc, français. nànpe, ɲɛ́bilen, jɛ́manyɔrɔ, wòlojɛ.
2 • chrétien.
náse→̌→ 0→n : 0( *causatif arriver ) láse.
v transmettre
1 • transmettre, faire parvenir.
2 • achever. bán, dáfa, dágun, dákala, sènkɔrɔcɛ̀, tɔ̀láse.
násègin→̌→ 0→n : 0( *causatif revenir ) lásègin.
v rendre
náseli→̌→ 0→n : 0( *causatif prier ) láseli. lásali; násali.
v diriger prière
náseli→̌→ 0( *causatif action.d'arriver [ arriver *nom d'action ] ) láseli.
n acheminement
1 • acheminement, remise.
2.1 •
2.2 •
nàseli→̌→ 0( *causatif prier NMLZ2 ) làseli.
n direction de prière
náselisɛbɛn→̌→ 0( transmettre [ *causatif arriver ] *nom d'action écrit ) láselisɛbɛn.
n rapport láseli, sɔ̀rɔ, tɔ̀nɔ.
n écrit
1 • écrit. násiji, sɛ́bɛnni, sɛ́bɛn.
2 • philtre magique (donné par les marabouts).
násìgi→̌→ 0→n : 0( *causatif asseoir ) lásìgi.
v faire asseoir
vt 1 • faire asseoir, convoquer, poster. sìgi, wéle.
2 • installer, fonder. jùjɔ̀n, sínti.
3 • faire venir, convoquer. lákili, lánàti, lánà, nàti, nà, wéle.
4 • envoyer comme messager, poster.
nàsigi→̌→ 0( *causatif asseoir NMLZ2 ) làsigi.
n fondation
n écrit (eau passée sur un texte du Coran).nási, sɛ́bɛnni, sɛ́bɛn.
násìnɔgɔ→̌→ 0→n : 0( *causatif dormir ) lásùnɔgɔ. násùnɔgɔ; lásùnaa; lásìnɔgɔ; násùnaa; násìnɔgɔ.
v endormir
vt
n manière
1 • manière, moyen. bólo, cógoya, cógo, sèn, síra, súgu, táabolo, dàbali, fɛ̀ɛrɛ, hákɛlama, mánkan, mìnɛbolo. ò yé kóloli nàsira yé
2 • chemin par lequel on vient.
násiran→̌→ 0→n : 0( *causatif craindre ) lásiran.
v effrayer
nàsiran→̌→ 0( *causatif craindre NMLZ2 ) làsiran.
n crainte
násiri→̌→ 0 násuru. násiri.
n pouvoir secret
Nasiyonali→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop National (Badema National groupe musical fondé en 1969 sous le nom La Maravillas del Mali, prend le nom de Badema National en 1976).
násiyonali→̌→ 0 násɔnali. násiyɔnali; násiyonali. Fr. national
adj national
adj násɔnali; násiyɔnali.
n nation Bɛnkan in bɛ se ka sɛmɛntiya, wa a sɛmɛntiyakunw bɛɛ bɛ mara Nasiyɔn Zuni bolokɔrɔ. (Dibifara n°3, 2001) ETRG.FRA. dùnge, mànton, síya.
násiyɔnali→̌→ 0 násɔnali. násiyɔnali; násiyonali. Fr. national
adj national
adj násiyonali; násɔnali.
násòmi→̌→ 0→n : 0( *causatif soupçonner ) lásɔ̀mi. násɔ̀mi; lásòmi; násòmi.
v avertir
vt
násɔ̀mi→̌→ 0→n : 0( *causatif soupçonner ) lásɔ̀mi. lásòmi; násòmi.
v avertir
vt
n espèce
v conserver
1 • vt
2 • vt
3 • vr
násɔnali→̌→ 2 násiyɔnali; násiyonali. Fr. national
adj national
adj násiyonali; násiyɔnali.
n prix des condiments
násɔnnenya→̌→ 0( conserver *participe résultatif *abstractif ) lásɔnnenya.
n continence
násɔnya→̌→ 0( espèce *abstractif )
n espèce
násɔ̀rɔ→̌→ 0→n : 0( *causatif obtenir ) lásɔ̀rɔ.
v avoir le temps de
1 • avoir le temps de.
3 • joindre, rejoindre. gún, kùntùgu, màgɛ́n, sɛ́gɛrɛ.
4 • comprendre, comporter. dɔ́n, fàamuya, fàamu, fáranfasi, kɔnpran, mɛ́n, sídɔn.
násɔ̀sɔ→̌→ 0→n : 0( *causatif contredire ) lásɔ̀sɔ.
v critiquer búruja, kɔ́rɔfɔ, kɔ́rɔmatìgɛ, kɛ̀rɛmatìgɛ, lákari, látiɲɛ, màfɔ́, tìgɛlima.
násu→̌→ 0→n : 0( *causatif tremper ) lásu. rɔ́su.
v inciter
vt
n sorte
násuguya→̌→ 0( espèce *abstractif )
n sorte
násuma→̌→ 0→n : 0( *causatif rafraîchir ) lásuma. rɔ́suma.
v rafraîchir
vt 1 • rafraîchir, refroidir. lásumaya, súmaya, súma, fíɲɛ.
2 • reposer.
3 • apaiser (une querelle).kàmali, láda, lásabali, màsúma.
4 • digérer.
násumaya→̌→ 0→n : 0( *causatif rafraîchir [ frais *en verbe dynamique ] ) lásumaya.
v rafraîchir
vt 1 • rafraîchir. lásuma, súmaya, súma.
2 • ralentir. sènnasúmaya.
3 • apaiser. kàmali, láda, lásabali, màsúma.
násùnaa→̌→ 0→n : 0( *causatif dormir ) lásùnɔgɔ. násùnɔgɔ; lásùnaa; lásìnɔgɔ; násùnaa; násìnɔgɔ.
v endormir
vt
násùnɔgɔ→̌→ 0→n : 0( *causatif dormir ) lásùnɔgɔ. lásùnaa; lásìnɔgɔ; násùnaa; násìnɔgɔ.
v endormir
vt
n pouvoir secret
násùrunya→̌→ 0→n : 0( *causatif raccourcir [ court *en verbe dynamique ] ) lásùrunya.
v rendre court
vt
mrph MNT2
nátà→̌→ 0→n : 0( *causatif prendre ) látà.
v passer par dessus
1 • passer par dessus. kùnnadá.
2 • enjamber (en sautant un peu).kùnnasàgon, kùnnatà, kɔ́sàgon, sàgon.
nàta
n cupidité nàtabaya. kàrisa nàta ka bòn
v désirer
1 • vi
2 • vt
nàta→̌→ 87( venir *participe potentiel )
ptcp prochain
nátaa→̌→ 0→n : 0( *causatif aller ) látaa. látaga; nátaga.
v faire partir
vt
nátaama→̌→ 0→n : 0( *causatif marcher ) látaama. látagama; nátagama.
v faire marcher
vt
nátaama-táama→̌→ 0→n : 0( *causatif marcher marcher ) látaama-táama. látagama-tágama; nátagama-tágama.
v faire marcher
vt
nàtaba→̌→ 0( cupidité *augmentatif )
n personne avide
nàtaba→̌→ 1( cupidité *augmentatif )
adj avide
nàtabaya( personne.avide [ cupidité *augmentatif ] *abstractif )
n cupidité (désir.des.richesses, des honneurs).nàta.
nátaga→̌→ 0→n : 0( *causatif aller ) látaa. nátaa; látaga.
v faire partir
vt
nátagama→̌→ 0→n : 0( *causatif marcher ) látaama. nátaama; látagama.
v faire marcher
vt
nátagama-tágama→̌→ 0→n : 0( *causatif marcher marcher ) látaama-táama. nátaama-táama; látagama-tágama.
v faire marcher
vt
n photo
nátànga→̌→ 0→n : 0( *causatif protéger ) látànga.
v protéger
vt
Nataɲawu→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0
n prop NOM ETRG
náteliya→̌→ 0→n : 0( *causatif accélérer [ rapide *en verbe dynamique ] ) láteliya. látɛliya; nátɛliya.
v accélérer
vt
nátɛliya→̌→ 0→n : 0( *causatif accélérer [ rapide *en verbe dynamique ] ) láteliya. náteliya; látɛliya; nátɛliya.
v accélérer
vt
nátɛ̀mɛ→̌→ 0→n : 0( *causatif passer ) látɛ̀mɛ. látɛ̀mɛn; nátɛ̀mɛn.
v faire passer
1 • vt
2 • vt
3 • vt
4 • vr
nátɛ̀mɛn→̌→ 0→n : 0( *causatif passer ) látɛ̀mɛ. látɛ̀mɛn; nátɛ̀mɛ; nátɛ̀mɛn.
v faire passer
1 • vt
2 • vt
3 • vt
4 • vr
v faire venir
vt
nátìbitaba→̌→ 0→n : 0( *causatif être.chancelant ) látìbitaba.
v faire tituber
nátìgɛ→̌→ 0→n : 0( *causatif couper ) látìgɛ. rɔ́tìgɛ; lɔ́tìgɛ.
v faire passer
1 • faire passer, faire traverser. látɛ̀mɛ, tìgɛ. à yé nê látigɛ kúrun ná
2 • distinguer, préciser. dànfára, fáranfasiya, látɔ̀mɔ. í y'í ka mùru látigɛ wà ?
3 • décider. án kɔ̀ni tɛ sé k'à látigɛ, án kà à yɛ̀rɛ wéle kà nà
4 • éventer (faire perdre de sa saveur).
5 • rassurer. làfiya, máfanciya. à hákili látigɛlen dòn
6 • arranger. dákala, lábaara, ládilan, lálaga, màbɛ̀n, mèru.
7 • déflorer (dans les insultes de femmes).
nátiimɛ→̌→ 0→n : 0( *causatif accomplir ) látiimɛ. látimɛ; nátimɛ.
v accomplir
vt
nátila→̌→ 0→n : 0( *causatif diviser ) látila. látla; nátla.
v libérer
vt
nátilen→̌→ 0→n : 0( *causatif redresser ) látilen. látlen; nátlen.
v redresser
1 • redresser, corriger. tílen, gàraka, lákùru, ntìri.
2 • bien suivre (une loi).
nátimɛ→̌→ 0→n : 0( *causatif accomplir ) látiimɛ. nátiimɛ; látimɛ; nátimɛ.
v accomplir
vt
nátimiya( *causatif rendre.savoureux [ savoureux *en verbe dynamique ] ) látimiya.
v rendre sucré
vt
nátiɲɛ→̌→ 0→n : 0( *causatif gâter ) látiɲɛ. látiyɛn; lácɛn; nátiyɛn; nácɛn; rɔ́tiɲɛ; rɔ́tiyɛn.
v gâter
1.1 •
1.2 •
2.1 •
2.2 •
2.3 •
4 •
5 •
nàtiɲɛ→̌→ 0( *causatif gâter NMLZ2 ) làtiɲɛ. làtiyɛn; nàtiyɛn.
n gaspillage
nátìso→̌→ 0→n : 0( *causatif éternuer ) látìso. látìson; nátìson.
v faire éternuer
vt
nátìson→̌→ 0→n : 0( *causatif éternuer ) látìso. nátìso; látìson; nátìson.
v faire éternuer
vt
nátiyɛn→̌→ 0→n : 0( *causatif gâter ) látiɲɛ. nátiɲɛ; látiyɛn; lácɛn; nátiyɛn; nácɛn; rɔ́tiɲɛ; rɔ́tiyɛn.
v gâter
1.1 •
1.2 •
2.1 •
2.2 •
2.3 •
4 •
5 •
nàtiyɛn→̌→ 0( *causatif gâter NMLZ2 ) làtiɲɛ. nàtiɲɛ; làtiyɛn; nàtiyɛn.
n gaspillage
natiyɔnalite
n nationalité a ka Malidenya sɛmɛntiyasɛbɛn (sɛritifikade natiyɔnalite); a bɛ sɛbɛn wɛrɛ kɛ k'a sɛmɛntiya o kɔnɔ ... (Kibaru 521, 2015) ETRG.FRA. jàmanadenya.
nátla→̌→ 0→n : 0( *causatif diviser ) látila. nátila; látla; nátla.
v libérer
vt
nátlen→̌→ 0→n : 0( *causatif redresser ) látilen. nátilen; látlen; nátlen.
v redresser
1 • redresser, corriger. tílen, gàraka, lákùru, ntìri.
2 • bien suivre (une loi).
nátlon→̌→ 0→n : 0( *causatif jouer ) látulon. nátulon; látlon; nátlon.
v amuser
vt
nátlɔ̀→̌→ 0→n : 0( *causatif engraisser ) látùlɔ. látɔ̀lɔ; nátùlɔ; nátɔ̀lɔ; látlɔ̀; nátlɔ̀.
v engraisser
vt
náto→̌→ 0→n : 0( *causatif rester ) láto.
v causer la mort
1 • causer la mort.
2 • assassiner (en simulant un accident).
v être visqueux
vi
n grade de Kɔmɔ
nátɔ̀lɔ→̌→ 0→n : 0( *causatif engraisser ) látùlɔ. látɔ̀lɔ; nátùlɔ; nátɔ̀lɔ; látlɔ̀; nátlɔ̀.
v engraisser
vt
nátɔ̀mɔ→̌→ 0→n : 0( *causatif ramasser ) látɔ̀mɔ. rɔ́tɔ̀mɔ.
v choisir
vt
nàtɔmɔ→̌→ 0( *causatif ramasser NMLZ2 ) làtɔmɔ.
n sélection
nátɔ̀n→̌→ 0→n : 0( *causatif bloquer ) látɔ̀n.
v bloquer
1 • vt
2 • vt
3 • vr
nátɔrɔ→̌→ 0→n : 0( *causatif éclore ) látɔrɔ.
v faire éclore
vt
nátugu→̌→ 0→n : 0( *causatif faire.exprès ) látugu.
v obliger
nátulon→̌→ 0→n : 0( *causatif jouer ) látulon. látlon; nátlon.
v amuser
vt
nátùlɔ→̌→ 0→n : 0( *causatif engraisser ) látùlɔ. látɔ̀lɔ; nátɔ̀lɔ; látlɔ̀; nátlɔ̀.
v engraisser
vt
nátunu→̌→ 0→n : 0( *causatif perdre ) látunun. nátunun; látunu; nátunu.
v égarer
1 • égarer. lábùrun, láfili, túnun.
2 • faire périr.
nàtunu→̌→ 0( *causatif perdre NMLZ2 ) làtunun. nàtunun; làtunu; nàtunu.
n disparition ntánya.
nátunubali→̌→ 0( égarer [ *causatif perdre ] PTCP.NEG ) látununbali. nátununbali; látunubali; nátunubali.
ptcp immortel
nátunun→̌→ 0→n : 0( *causatif perdre ) látunun. látunu; nátunu.
v égarer
1 • égarer. lábùrun, láfili, túnun.
2 • faire périr.
nàtunun→̌→ 0( *causatif perdre NMLZ2 ) làtunun. làtunu; nàtunu.
n disparition ntánya.
nátununbali→̌→ 0( égarer [ *causatif perdre ] PTCP.NEG ) látununbali. látunubali; nátunubali.
ptcp immortel
nátuubi→̌→ 0→n : 0( *causatif convertir ) látuubi.
v convertir
vt
náwà→̌→ 0→n : 0( *causatif aller ) láwà.
v faire partir
vt
Nawajɛ→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0
n prop TOP
náwàra→̌→ 0→n : 0( *causatif augmenter ) láwàra.
v élargir
vt 1 • élargir, agrandir, augmenter. láfɛrɛ, wàra, bònya, gɛ̀lɛya.
2 • développer.
náwàsa→̌→ 0→n : 0( *causatif satisfaire ) láwàsa.
v combler
vt
náwɛ̀rɛ→̌→ 0→n : 0( *causatif entr'ouvrir ) láwɛ̀rɛ.
v entr'ouvrir
vt
náwili→̌→ 0→n : 0( *causatif se.lever ) láwuli. náwuli; láwili; náwili.
v faire lever
1 • faire lever. wúli.
2 • réveiller, (res)susciter. à y’à láwuli ò káma
3 • faire démarrer.
náwolo→̌→ 0→n : 0( *causatif accoucher ) láwolo.
v faire engendrer
1 • faire engendrer. lábange.
2 • faire grener.
náwoloma→̌→ 0→n : 0( *causatif trier ) láwoloma. rɔ́woloma.
v sélectionner
vt 1 • sélectionner, mettre à part, trier (choisir, faire acception de personne). tɔ̀mɔ, wóloma, ɲɛ́natɔ̀mɔ, ɲɛ́nawoloma.
2 • fouiller. lárawe, mɔ̀, wúguba, wɔ́gɔbɛ.
nàwoloma→̌→ 0( *causatif trier NMLZ2 ) làwoloma.
n tri
náwòyo→̌→ 0→n : 0( *causatif couler ) láwòyo.
v faire couler
vt
→ vt kà ù láwoyo kɔ̀ kɔ́nɔ
náwuli→̌→ 0→n : 0( *causatif se.lever ) láwuli. láwili; náwili.
v faire lever
1 • faire lever. wúli.
2 • réveiller, (res)susciter. à y’à láwuli ò káma
3 • faire démarrer.
náyaala→̌→ 0→n : 0( *causatif errer ) láyaala. rɔ́yaala.
v promener
vt
náyaala→̌→ 0→n : 0( *causatif bailler ) láyaala.
v faire bailler
vt
náyaala→̌→ 0( *causatif bailler ) láyaala.
n fait de faire bailler
náyelenku→̌→ 0→n : 0( *causatif scintiller ) láyelenku.
v faire briller
vt
náyɛlɛ→̌→ 0→n : 0( *causatif rire ) láyɛlɛ.
v faire rire
vt
náyɛ̀lɛn→̌→ 0→n : 0( *causatif monter ) láyɛ̀lɛn.
v hausser
vt
náyɛrɛyɛrɛ→̌→ 0→n : 0( *causatif trembler ) láyɛrɛyɛrɛ.
v faire trembler
vt
náyiriwa→̌→ 0→n : 0( *causatif accroître ) láyiriwa.
v faire prospérer
vt
Nayirobi→̌→ 6→n.prop/n : 0 →n.prop : 6→n : 0
n prop TOP
Náyitɛ→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM CL
nàzara→̌→ 0 nànsara. nàsara; nànzara; nàzara. Ar. na:ṣiriyy 'chrétien'
n européen
1 • européen, blanc, français. nànpe, ɲɛ́bilen, jɛ́manyɔrɔ, wòlojɛ.
2 • chrétien.
nbá→̌→ 44 únba. ar: marhaban = bienvenue
intj salut (réponse masculine à une salutation, du type :)ǹsé, yó, màrahaba. í ní...í ní wúla ! -nbá ! í ní wúla !
Nbáalì→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0 Nbáalù.
n prop NOM F
Nbáalù→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0 Nbáalì.
n prop NOM F
Nbaban→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop TOP
nbàki
n champ non-préparé
v semer à sec
n banc d'école
n Raphia sudanica
nbànji→̌→ 0( Raphia.sudanica eau ) npànji. bànji.
n vin de palme
nbànkalama→̌→ 0 npànkalama. bànkalama; nbànkalama.
n ensouple (du métier à tisser).
n petit carpe
n air joué sur le luth
Nbay→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0 Nbayi.
n prop NOM CL
Nbayi→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0 Nbay.
n prop NOM CL
adv tenue négligée
Nbewani→̌→ 4→n.prop/n : 0 →n.prop : 4→n : 0 NBɛwani.
n prop TOP
n grande rue
adv marche rapide
nbɛ́gɛlɛnbɛgɛlɛ→̌→ 0 pɛ́kɛ̀lɛ. pɛ́kɛlɛ; pɛ́gɛ̀lɛ; pɛ́gɛlɛn; nbɛ́gɛlɛnbɛgɛlɛ. Fr. épingle
n femme maigre
nbɛ́ndiya→̌→ 11( *je *imperfectif affirmatif *je rendre.agréable [ agréable *en verbe dynamique ] ) ń-bɛ́-ń-díya.
n jouissance dàamu.
ń-bɛ́-ń-díya→̌→ 0( *je *imperfectif affirmatif *je rendre.agréable [ agréable *en verbe dynamique ] ) nbɛ́ndiya. ń-bɛ́-ń-díya.
n jouissance dàamu.
nbɛ́ndiyanci→̌→ 0( jouissance [ *je *imperfectif affirmatif *je rendre.agréable [ agréable *en verbe dynamique ] ] *agent excessif )
n fier de lui-même
n poisson Alestes baremoze
Nbɛso→̌→ 3→n.prop/n : 0 →n.prop : 3→n : 0
n prop TOP
NBɛwani→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0 Nbewani.
n prop TOP
n éphémère (petit termite ailé).
Nbo→̌→ 4→n.prop/n : 0 →n.prop : 4→n : 0
n prop NOM CL
n poissons Clarotes macrocephalus
adv très grand et frêle
nbónkun→̌→ 0 bónkun. nbónkun; bóngun.
n cheval noir
v cuire à l'eau
vt
nbɔ̀lɔn→̌→ 0 npɔ̀lɔn. nbɔ̀lɔn; bɔ̀lɔn.
n guitare-harpe (guitare-harpe du Wassoulou — guitare des chasseurs au Bɛlɛdugu).kɔ́ra, nkɔ̀ni.
nbrén→̌→ 0 nbúren. bílen; búren; búlen; nbrén; blén.
n gardénia
nbréncɛ→̌→ 0( gardénia mâle ) nbúrencɛ. búrencɛ; búlencɛ; bléncɛ; nbréncɛ.
n gardénia mâle
nbrénmuso→̌→ 0( gardénia féminin ) nbúrenmuso. búlenmuso; nbrénmuso.
n gardénia femelle
n poisson Synodontis filamentosus
nbúguninka→̌→ 0 búguninka. nbúguninka; búguninkaro.
n tissu
n arbuste Capparis corymbosa
n vache (dont les cornes sont tournées l'une vers l'autre).mìsimuso, mìsi.
adj animal mâle sans corne
1 • animal mâle sans corne (boeuf ou mouton).
2 • homme indolent.
Nbum→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM CL
nbúren→̌→ 7 bílen; búren; búlen; nbrén; blén.
n gardénia
nbúrencɛ→̌→ 0( gardénia mâle ) búrencɛ; búlencɛ; bléncɛ; nbréncɛ.
n gardénia mâle
nbúrenmuso→̌→ 0( gardénia féminin ) búlenmuso; nbrénmuso.
n gardénia femelle
nbúru→̌→ 1 búuru. nbúuru; nbúru; búru.
n pain tákùla.
n gouvernement
nbúuru→̌→ 4 búuru. nbúru; búru.
n pain tákùla.
nbyɛ́lɛ→̌→ 0 bɛ́ɛlɛ. nbyɛ́lɛ; byɛ́lɛ; jɛ́ɛlɛ.
n terrine
1 • terrine. bɛ̀ngɛ.
2 • cassolette.
n air guerrier peul
n terre profonde
n arbre Hexalobus monopetalus
ncáfajɛ→̌→ 0( arbre.Hexalobus.monopetalus blanc )
n arbuste Dombeya multiflora
ncàngàra→̌→ 11 càngàra; cànkàra; càngɛ̀rɛ.
n arbuste chigomier
ncàngàrabilen→̌→ 0( arbuste.chigomier rouge ) càngàrabilen; càngɛrɛblen.
n kinkeliba coriace
ncàngarajɛ→̌→ 0( arbuste.chigomier blanc ) càngɛrɛjɛ.
n arbuste Combretum collinum
1 • Combretum.collinum.geitonophyllum (---> 4 / 6 m, dessus des feuilles glabre, légèrement pubescent).. comb
2 • Combretum.collinum.lamprocarpum. comb.
adv adroitement
v contredire
vt
ncàraki
v être gâté
1 • être gâté (en parlant d'un enfant).
2 • être énervé (ne pas tenir en place (personne, bétail)).
adv pas un mot
n herminette (à manche très court, pour évider mortiers, plats en bois, tambours ...)sɛ̀mɛ.
n petite sauterelle
ncéreketenin→̌→ 0( *diminutif ) ncírikitinin.
adj tout petit
ncéreketenin→̌→ 0 npéreketenin. npɔ́rɔkɔnin; npɔ́rɔkɔtɔlen; ncírikitinin; ncéreketenin.
adj minuscule dédenin, npèreketenin.
n houe (pour faire les grosses buttes de patates douces).dàba, gɔ̀fɛ.
ncɛ̀gɛn→̌→ 0 gɛ̀n. ncɛ̀n; ncɛ̀gɛn; ncɔ̀n; gèn.
n bave de crapaud
1 • bave de crapaud.
2 • latex blanc (de certains végétaux).
n gésier
1 • gésier.
2 • sexe (de l'homme ou de la femme, terme injurieux).bàrakɔrɔla, bòbara, dògoyɔrɔ, kɔ́, lásiri, tàkayɛrɛkɛ. késekele.
n irascibilité
adv stable
v être stable
ncɛ̀n→̌→ 0 gɛ̀n. ncɛ̀gɛn; ncɔ̀n; gèn.
n bave de crapaud
1 • bave de crapaud.
2 • latex blanc (de certains végétaux).
ncɛ̀n→̌→ 0 ncɔ̀n. ncɛ̀n; sɔ̀n.
n dard de l'abeille
1 • dard de l'abeille. díkisɛ bɛ́ wúli ni ncɔ̀n yé
2 • bourbillon (d'un furoncle d'un anthrax).bá. ncóron.
n claquement de langue
adv très doucement
ncɛ́nɛ→̌→ 0 npìyɛnɛn. npyɛ́na; npyɛ́nɛ; míyɛnɛ.
n toile d'araignée
mrph AG EX
Ncí→̌→ 71→n.prop/n : 0 →n.prop : 90→n : 0 Njí; Ncì.
n prop NOM M
ncìbilennin→̌→ 0( rouge *diminutif )
n oiseau ignicolore
1 • oiseau ignicolore, Euplectes.orix (oiseau granivore, rouge écarlate comme le suivant, mais calotte noire).
2 • ignicolore monseigneur, euplecte ignicolore, Euplectes.hordeaceus (calotte rouge).
ncìcàndùgutigi→̌→ 0( village maître )
n musaraigne
Ncidɔri→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0
n prop NOM M
ncìfèrelen→̌→ 0 jèferelen. jèkɔɔnin; jèburunin; jèkurunin; jèfurulen; jìbirilen; njèfurulen; ncìfèrelen; jɔ̀kɔ̀ɔnin; ncìfurunin.
n amarante commun
ncìfurunin→̌→ 0 jèferelen. jèkɔɔnin; jèburunin; jèkurunin; jèfurulen; jìbirilen; njèfurulen; ncìfèrelen; jɔ̀kɔ̀ɔnin; ncìfurunin.
n amarante commun
Ncila→̌→ 7→n.prop/n : 0 →n.prop : 7→n : 0
n prop TOP
adj petit
adj petit
ncíninkùnba→̌→ 0( petit gros )
n têtard ntòrininkùnba.
ncírikitinin→̌→ 0( *diminutif ) ncéreketenin. ncírikitinin.
adj tout petit
ncírikitinin→̌→ 0 npéreketenin. npɔ́rɔkɔnin; npɔ́rɔkɔtɔlen; ncírikitinin; ncéreketenin.
adj minuscule dédenin, npèreketenin.
n mangouste
n noeud coulant
ncóba
adv très mouillé
v brusquer
vi
ncòkújɛ́→̌→ 0( mangouste queue blanc )
n mangouste
adj malhonnête
n risque-tout
1 • risque-tout (qui n'a peur de rien).ntála, tègere, yɛ̀rɛfagasu.
2 • personne censée être capable de se transformer en animal.
3 • champion (personne qui réussit en tout).jígi, npíri, sànpiyɔn, sànpiɲɔn, sòdanso, wáanɛ, ŋàna, ɲɔ̀gɔntɛ.
4 • malhonnête, qui sème la zizanie, brigand. bìnnkannikɛla, síratigɛla.
ncóroki→̌→ 0 ncɔ́rɔki. ncóroki.
adv subitement
n bourbillon (d'un furoncle, d'un anthrax).bá, ncɔ̀n.
n toit de paille
v couvrir de chaume
vt
Ncɔ̀→̌→ 26→n.prop/n : 0 →n.prop : 26→n : 0
n prop NOM M
n maladie des chiens
n irascibilité
n souchet comestible
ncɔ̀gɔntɔ→̌→ 0( irascibilité *statif )
adj irascible
n jabot
v piqueter
vt
ncɔ̀kɔn→̌→ 0 ncɔ̀gɔn. ncɔ̀kɔn.
n souchet comestible
n bâillon des veaux
n pomme d'Adam
v couvrir de chaume
vt
v rabattre
vt
ncɔ̀n→̌→ 0 gɛ̀n. ncɛ̀n; ncɛ̀gɛn; ncɔ̀n; gèn.
n bave de crapaud
1 • bave de crapaud.
2 • latex blanc (de certains végétaux).
n dard de l'abeille
1 • dard de l'abeille. díkisɛ bɛ́ wúli ni ncɔ̀n yé
2 • bourbillon (d'un furoncle d'un anthrax).bá. ncóron.
v piqueter
1 • piqueter (de cicatrices, de trous d'aiguille ...)ncɔ̀ki-ncɔ̀ki.
2 • repiquer en série (mêmes sens pour le verbe simple).
adv trop petit
ncɔ́ɔlɔ→̌→ 0→n : 0 cɔ́ɔlɔ. ncɔ́ɔlɔ.
v affaiblir
1 • vt
2 • vi
3 • vt
n source fúnti, póyida, sínti, sún, súuru.
ncɔ́ɔnɔ→̌→ 14→n : 1 cɔ́ɔnɔ; cɔ́ɔlɔ.
v suinter
vi
adv subitement
n mangouste ichneumon
ncɔ̀rɔnin→̌→ 0 cɔ̀rɔnin. ncɔ̀rɔnin.
n serin du Mozambique
n serin
ncɔ̀rɔntɔ→̌→ 0→n : 0 cɔ̀rɔntɔ. sòrondo; còrondo; jɔ̀rɔntɔ.
v serrer fortement
vt
ncɔ̀rɔntɔ→̌→ 0 cɔ̀rɔntɔ. sòrondo; còrondo; jɔ̀rɔntɔ.
n noeud coulant
ncɔ̀rɔntɔ→̌→ 0→n : 0 cɔ̀rɔntɔ. ncɔ̀rɔntɔ.
v serrer fortement
vt
adv trop petit
n plante aquatique
adv très agréable
Ndaw→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0 Daw.
n prop NOM CL
Ndebugu→̌→ 10→n.prop/n : 0 →n.prop : 10→n : 0
n prop TOP
ndégu→̌→ 0 ntèku. ndégu; ndèku.
n sauce très visqueuse
1 • sauce très visqueuse.
2 • Chrozophora brocchiara, Cerathoteca sesamoides (plante herbacée à sève gluante).
ndèku→̌→ 0 ntèku. ndégu; ndèku.
n sauce très visqueuse
1 • sauce très visqueuse.
2 • Chrozophora brocchiara, Cerathoteca sesamoides (plante herbacée à sève gluante).
adv très (chaud, mûr, rouge ...)hàáli, hálila, kójugu, kɔ́likɔli, lɔ́bɔlɔbɔ, yɛ́gɛbɛ.
ndígǐmá→̌→ 0 sɔ̀ntigǐmɛ́. shɔ̀ntigǐmá; sɔ̀ndigǐmá; ndígǐmá.
n haricot cuit
n plante Cochlospermum tinctorium
ndlékù→̌→ 0 ntílekù. ntílɛkù; ndlékù; ntléku.
n plomb nɛ̀gɛden, nɛ̀gɛkisɛ, pulɔn.
n eau peu profonde
ndògobe
v être enfoncé
1 • être enfoncé, être en creux.
2 • être boudiné.
ndóla→̌→ 0 dóla. ndóla; dɔ́lɛ.
n bobine (pour enrouler le fil).
ndólen→̌→ 0 dóolen. dólen; ndóolen; ndólen; dɔ́len.
n hameçon
n cheval bai-brun
ndóolen→̌→ 0 dóolen. dólen; ndóolen; ndólen; dɔ́len.
n hameçon
v marcher nonchalamment
vr
v manquer de sérieux
vi
adv très acide
ndórogere→̌→ 0 tòrogen. ndórogure; ndórogwere.
n margouillat mâle
ndórogure→̌→ 0 tòrogen. ndórogere; ndórogwere.
n margouillat mâle
ndórogwere→̌→ 0 tòrogen. ndórogere; ndórogure.
n margouillat mâle
ndɔ́gɔndɔgɔ→̌→ 0 nɔ́gɔnɔgɔ. ntɔ́gɔntɔgɔ; ndɔ́gɔndɔgɔ.
n vésicule biliaire
ndúbàlen→̌→ 0 dúbàlen. dúgàlen; dúfàlen; ndúbàlen; ntúfàlen.
n figuier-palabres
ndùgu→̌→ 0 ntùgun. ntùgu; ndùgu.
n butte (de terre, faite à la houe). ù bɛ́ ntùgun wúli
ndùguru→̌→ 0 nùgure. nùgurɛ; ndùguru.
n sangle
pers 1SG EMPH
nèena→̌→ 0 nìnana. nìina; nìnaa; nèena; nènaa.
n rate
adj négatif Ni min joli ye erezisu negatifu ye, o b'a jira k'o fɛn in t'a tigi jolikuru bilenman sanfɛ. (Kibaru 576, 2020) ETRG.FRA.
n désir
n dégoût
nègebɔ→̌→ 39→n : 0( désir sortir )
v dégoûter
vi
nègebɔnci→̌→ 0( dégoûter [ désir sortir ] *agent excessif )
n casse-pied
n sperme làwaji, nɔ́gɔji, séwa, jàrabiji, làwa, cɛ̀yaji.
n poisson-cheval
nègela→̌→ 3( désir *mental1 )
n habitude
nègemafɛn→̌→ 1( désir *comme de chose )
n friandise
négenege→̌→ 0→n : 0 légelege.
v se hausser
1 • vr
2 • vt
Negesama→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM M
Negesɔn→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM M
Negetin→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM M
adj qui a envie
Nekawo→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM ETRG
mrph PTCP RES
nènaa→̌→ 0 nìnana. nìina; nìnaa; nèena; nènaa.
n rate
v insulter
vt
nènili→̌→ 4( insulter *nom d'action )
n insulte
n malchance
1 • malchance, malheur. gàrijɛgɛfolofolo, kára, kùnnangoya, kùnnasiri, sèngoya, bɔ̀nɛ, làjaba, màntɔɔrɔya, màntɔɔrɔ, tàna, ɲànkata, ɲáni.
2 • guigne, malédiction, mauvais sort. ní nèri bɛ́ mín fɛ̀, cɛ̀ndala b'ó díla
nèritɔ→̌→ 0( malchance *statif )
adj malchanceux kùnnango, tèrema.
n névirapine Sidabanakisɛ bɛ mɔgɔ minnu joli la, olu ka fura tataw bɛ kurukuruniw falen fari la, kɛrɛnkɛrɛnnenya la kotirimɔkizazɔli, cotrimoxazole ni newirapini, nevirapine (aw bɛ kunnafonni ɲini dɔgɔtɔrɔsola). (Dɔgɔtɔrɔ tɛ sigida min na, 2018) ETRG.FRA.
n néocolonialisme pariti kominisi « PCUS » sekeretèri Zenerali Mikayili GORIBACEWU delila k'a jira ko kolonyalisimu ni newokolonyalisimu gèlèyaw de ye Afiriki ka nyètaa nagasi, maramafènko bagabagali kèlen don ka min juguya. (Faso kumakan, 1986) ETRG.FRA.
n néomycine
neyosinefirini→̌→ 1 fenilefirini.
n phényléphrine
neyozinefirini→̌→ 0 fenilefirini.
n phényléphrine
n langue
1 • langue. nɛ̀nkisɛ.
→ • k'í nɛ̀n dòn à kɔ́rɔ
2 • bande de tissu. nɛ̀ kélen bɛ́ npògo lá
n pus fúnu yé nɛ̀ dòn
Nɛba→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM
nɛ̀diya→̌→ 0( langue bon.goût [ agréable *en verbe dynamique ] ) nɛ̀ndiya. nɛ̀diya.
n bagout (qualité ou défaut de qui parle facilement).
nɛ̀duman→̌→ 0( langue agréable [ agréable *adjectivateur ] ) nɛ̀nduman. nɛ̀duman.
adj baratineur
nɛ̀duman→̌→ 0( langue agréable [ agréable *adjectivateur ] ) nɛ̀nduman. nɛ̀duman.
n baratineur
nɛ́ɛma→̌→ 60 nɛ́ɛmɛ. Ar. niʕma 'bien-être'
n bonheur
1 • bonheur. dàamu, hɛ́rɛ, káyira.
2 • bien-être, aisance. fɛ́rɛ, ɲɛ́suma.
3 • fraîcheur agréable.
4 • grâce divine (vocabulaire religieux chrétien ...)
nɛ́ɛma→̌→ 7→n : 0 nɛ́ɛmɛ. Ar. niʕma 'bien-être'
v rendre heureux
vt
nɛ́ɛmama→̌→ 1( bonheur *comme de )
adj agréable
nɛ́ɛmantanya→̌→ 2→n : 0( bonheur *privatif *abstractif )
v priver de biens
vt
nɛ́ɛmaya→̌→ 2→n : 0( bonheur *abstractif )
v être dans l'aisance
1 • être dans l'aisance (avoir de quoi se nourrir ...)
2 • rendre frais, rendre humide.
nɛ́ɛmayɔrɔ→̌→ 0( bonheur lieu )
n endroit frais
nɛ́ɛmɛ→̌→ 0 nɛ́ɛma. nɛ́ɛmɛ. Ar. niʕma 'bien-être'
n bonheur
1 • bonheur. dàamu, hɛ́rɛ, káyira.
2 • bien-être, aisance. fɛ́rɛ, ɲɛ́suma.
3 • fraîcheur agréable.
4 • grâce divine (vocabulaire religieux chrétien ...)
nɛ́ɛmɛ→̌→ 0→n : 0 nɛ́ɛma. nɛ́ɛmɛ. Ar. niʕma 'bien-être'
v rendre heureux
vt
v lécher
vt 1 • lécher. lánɔn, málaku, músanmusan, nɔ́n, nɔ́.
2 • user. kólofiyɛnya, pìripara, nɔ́, lánɔ.
nɛ́ɛnɛ→̌→ 0→n : 0 nɛ́nɛ. nɛ́ɛnɛ; nɛ́gɛnɛgɛ.
v goûter
vt
n noir de fumée
n ulcération linguale
Nɛgɛ→̌→ 8→n.prop/n : 0 →n.prop : 8→n : 0
n prop NOM
n fer
1 • fer, métal. fɛri, nɛ̀gɛfin.
2 • objet en métal (fers, entrave, piège, couteau ...) à sìgira nɛ̀gɛ kɔ́rɔ
nɛ̀gɛbɛnnan→̌→ 1( fer se.rencontrer *instrumental )
n bouclier gwɛ́ntɛrɛ.
n scorie
nɛ̀gɛbuguri→̌→ 0( fer poussière )
n limaille de fer
n blessure (d'une arme à feu, d'un couteau (de circoncision ...))jóginda, jóginnida, jólida, tìgɛda. nɛ̀gɛda kélen dè bɛ́ sàma ná, sàma dálen k'à kùn màsuli
n balle
nɛ̀gɛfalafala→̌→ 1( fer plat.et.flexible )
n fer blanc
n fer (opposé aux autres métaux : zinc, alu, or ...)fɛri, nɛ̀gɛ.
nɛ̀gɛgirintala→̌→ 0( fer lourd prendre *agent permanent )
n haltérophile sànkaden.
n incantation contre fer
nɛ̀gɛjɔ→̌→ 0( fer station.debout )
n grillage gíriyasi. ò fɔ̀lɔ dátugulen dòn ni nɛ̀gɛjɔ yé
n fil de fer
1 • fil de fer.
2 • fil téléphonique.
nɛ̀gɛjuruso→̌→ 1( fil.de.fer [ fer corde ] maison )
n bureau de poste
nɛ̀gɛjurusokɛsu→̌→ 0( bureau.de.poste [ fil.de.fer [ fer corde ] maison ] caisse )
n boîte postale
n plomb
1 • plomb (de fusil de chasse).ntílekù, nɛ̀gɛden, pulɔn.
2 • balle (de fusil de guerre).fòfo, kìsɛ, ntòla.
Nɛgɛkɔ→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0
n prop TOP (nom d'un village).
nɛ̀gɛkɔrɔsigi→̌→ 7( fer sous asseoir )
n circoncision
Nɛgɛla→̌→ 9→n.prop/n : 0 →n.prop : 9→n : 0
n prop TOP
nɛ̀gɛlama→̌→ 4( fer *en tant que )
adj métallique
nɛ̀gɛlen→̌→ 0( fer *diminutif )
n gros hameçon
nɛ̀gɛma→̌→ 22( fer *comme de )
adj contenant du fer
1 • contenant du fer.
2 • en fer, métallique. nɛ̀gɛlama, nɛ̀gɛman.
nɛ̀gɛman→̌→ 0( fer *adjectivateur )
adj en fer
v leurrer
1 • leurrer, flatter. bálima, bárabɔ, màbálima, músalaka, sánkɔrɔtà, téreke.
2 • rouler qqn, tromper. dɛ́rɛdɛrɛ, láfili, málasa, nánbara, ŋànamu.
n flatterie
v goûter
vt
nɛ́gɛnɛgɛ→̌→ 0→n : 0 nɛ́nɛ. nɛ́ɛnɛ; nɛ́gɛnɛgɛ.
v goûter
vt
v berner
1 • berner. málasa.
2 • consoler (en faisant miroiter qqch).lánàani, lásàalo, nàani.
nɛ́gɛnni→̌→ 0( leurrer *nom d'action )
n tromperie
n étrier
1 • étrier.
2 • trépied (en métal pour une marmite).
nɛ̀gɛsenjuru→̌→ 0( étrier [ fer jambe ] corde )
n étrivière
n rail
n vélo
nɛ̀gɛsoboli→̌→ 7( vélo [ fer cheval ] course )
n course cycliste
nɛ̀gɛsobolila→̌→ 2( vélo [ fer cheval ] courir *agent permanent )
n coureur cycliste
nɛ̀gɛso-sònsantulo→̌→ 0( vélo [ fer cheval ] lièvre oreille )
n papillon des roues de bicyclette
nɛ̀gɛtanɛgɛ→̌→ 0( fer prendre fer )
n aimant (instrument pour prendre le fer). Syn : nɛ̀gɛtalan.
nɛ̀gɛtigɛbana→̌→ 69( fer couper maladie )
n tétanos bàga, fàsajabana, jàlibana, kánfasajabana, kánjabana, kánpasaja, nɛ̀gɛtigɛdabana, sògoɲama, tetanɔsi.
nɛ̀gɛtigɛdabana→̌→ 1( fer couper plaie maladie )
n tétanos bàga, fàsajabana, jàlibana, kánfasajabana, kánjabana, kánpasaja, nɛ̀gɛtigɛbana, sògoɲama, tetanɔsi.
n minerai de fer fondu
n nègre nɛgiri ye tubabu ka farafin wele cogo kɔrɔ dɔ ye, min bɛ dɔ bɔ farafin ka hadamadenya danbe la. (Kɔnɛ - Bɛlɛdugu Jamana) ETRG.FRA.
nɛ̀jan→̌→ 0( langue long ) nɛ̀njan. nɛ̀jan.
adj bavard (qui a la langue bien pendue).dáduman, dálacaman, dálamisɛn, dálandi. ní mín dá ka dí = nɛ̀jan
nɛ̀juru→̌→ 0( langue corde ) nɛ̀njuru. nɛ̀juru.
n frein (filet de la langue).fɛrɛn.
nɛ̀kɔrɔjuru→̌→ 0( langue sous corde ) nɛ̀nkɔrɔjuru. nɛ̀kɔrɔjuru.
n filet de la langue
nɛ̀kun→̌→ 0( langue tête ) nɛ̀nkun. nɛ̀kun.
n extrémité de la langue
n chance gàrijɛgɛ, kùnnandiya, kùntere, sàbaba, kùnna, tère. à nɛ̀lɛ ka ɲì
nɛ́mɛ nàma.
v être harassé
vi
2 • vi
adv p doucement dɔ́gɔdɔgɔnin, dɔ́ɔnindɔɔnin, nɛ̀mɛnɛmɛnin.
v faire doucement
vt
nɛ̀mɛnɛmɛnin→̌→ 4( doucement *diminutif )
adv p doucement dɔ́gɔdɔgɔnin, dɔ́ɔnindɔɔnin, nɛ̀mɛnɛmɛ.
v lécher
vt 1 • lécher. lánɔn, málaku, músanmusan, nɔ́n, nɔ́.
2 • user. kólofiyɛnya, pìripara, nɔ́, lánɔ.
nɛ̀munɛnpo→̌→ 0 lèminanpo. lèminɛnpo; nɛ̀munɛnpo.
n vulvo-vaginite syphillitique
1 • vulvo-vaginite syphillitique. kandidosi. lèminanpo bɛ́ mùsoya ɲími k'à kìsɛ-kìsɛ, ò fúra yé wáradagan yé
2 • mycose intestinale.
n langue
1 • langue. nɛ̀nkisɛ.
→ • k'í nɛ̀n dòn à kɔ́rɔ
2 • bande de tissu. nɛ̀ kélen bɛ́ npògo lá
n pus fúnu yé nɛ̀ dòn
nɛ̀ndiya→̌→ 0( langue bon.goût [ agréable *en verbe dynamique ] ) nɛ̀diya.
n bagout (qualité ou défaut de qui parle facilement).
nɛ̀nduman→̌→ 1( langue agréable [ agréable *adjectivateur ] ) nɛ̀duman.
adj baratineur
nɛ̀nduman→̌→ 0( langue agréable [ agréable *adjectivateur ] ) nɛ̀duman.
n baratineur
Nɛ́nɛ→̌→ 22→n.prop/n : 0 →n.prop : 22→n : 0
n prop NOM F
n froid súmaya, súma. nɛ́nɛ kárila à lá
nɛ́nɛ→̌→ 35→n : 3 nɛ́ɛnɛ; nɛ́gɛnɛgɛ.
v goûter
vt
nɛ̀nɛninforoko→̌→ 0( *diminutif sac.en.peau )
n chrysalide
adj frileux
nɛ̀ni→̌→ 0→n : 2 nèni. nɛ̀ni.
v insulter
vt
nɛ̀njan→̌→ 0( langue long ) nɛ̀jan.
adj bavard (qui a la langue bien pendue).dáduman, dálacaman, dálamisɛn, dálandi. ní mín dá ka dí = nɛ̀jan
nɛ̀njuru→̌→ 0( langue corde ) nɛ̀juru.
n frein (filet de la langue).fɛrɛn.
n langue nɛ̀n. náafigi nɛ̀nkisɛ ka jàn n’à yɛ̀rɛkun yé
nɛ̀nkɔrɔji→̌→ 0( langue sous eau )
n salive
1 • salive (à la vue d'un fruit appétissant.dáji, nɔ́gɔji.
2 • formule magique. násuru, kílisi. tùbabufura bɛ́ dɛ́sɛ bàna dɔ́ lá, nɛ̀kɔrɔji b’à fúra kɛ́
nɛ̀nkɔrɔjuru→̌→ 0( langue sous corde ) nɛ̀kɔrɔjuru.
n filet de la langue
nɛ̀nkun→̌→ 11( langue tête ) nɛ̀kun.
n extrémité de la langue
nɛ̀nnɔrɔ→̌→ 0( langue coller )
n langue collée
1 • langue collée.
2 • zézaiement.
3 • personne qui zézaye.
n nèrè de Gambie
1 • nèrè de Gambie, Parkia.biglobosa (arbre ---> 15 m, des gousses on en tire une poudre jaune comestible et des graines qui servent à fabriquer le 'sunbala').. mimo
2 • couleur jaune. nɛ̀rɛmugu.
Nɛrɛkɔrɔ→̌→ 5→n.prop/n : 0 →n.prop : 5→n : 0
n prop TOP
nɛ̀rɛma→̌→ 11( nèrè.de.Gambie *comme de )
adj jaune (couleur de la pulpe du fruit de 'Parkia biglobosa').nɛ̀rɛmugulama, nɛ̀rɛmuguma, sáyi. mimo.
nɛ̀rɛmugu( nèrè.de.Gambie poudre )
n pulpe du fruit de nèrè
1 • pulpe du fruit de nèrè. mimo.
2 • couleur jaune. nɛ̀rɛ.
nɛ̀rɛmugulama→̌→ 2( pulpe.du.fruit.de.nèrè [ nèrè.de.Gambie poudre ] *en tant que )
adj jaune nɛ̀rɛma, nɛ̀rɛmuguma, sáyi.
nɛ̀rɛmugulen( nèrè.de.Gambie réduire.en.poudre *participe résultatif )
n loriot doré
nɛ̀rɛmuguma→̌→ 21( pulpe.du.fruit.de.nèrè [ nèrè.de.Gambie poudre ] *comme de )
adj jaune nɛ̀rɛma, nɛ̀rɛmugulama, sáyi.
nɛ̀rɛnin→̌→ 2( nèrè.de.Gambie *diminutif )
n flamboyant
nɛ̀rɛtu→̌→ 0( nèrè.de.Gambie boulette.de.condiment )
n condiment (à base de graines de 'Parkia biglobosa' fermentées).kɛ́lan, nádiyafɛn, súnbala.
n neige Ale fɔlɔ ye kulu janba in ye (Kilimanjaro), ka nɛzi ye a sanfɛ. (Kibaru n°557, 2018) ETRG.FRA.
Nfaadaman→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM M
Nfáalì→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM M
n poisson Heterotis niloticus
n poisson Heterotis niloticus
Nfaɲanama→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0 Fáɲanama.
n prop NOM M
Nfàɲanama→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0 Fàɲɛnama.
n prop NOM M
n vaseline aw ka kan ka nfazelini (Vaseline) da finimugu fɛgɛman saniyalen kan ka o don jenidaw ni ɲɔgɔn cɛ walasa ka u bali ka nɔrɔ ɲɔgɔn na u kɛnɛyatɔ la. (Dɔgɔtɔrɔ tɛ sigida min na, 2018) ETRG.FRA. wazelini.
n tique
nfɛ́rɛnfɛ̀rɛn→̌→ 0( papillon *diminutif ) nfírinfirinnin. nfírinfirin; fírinfirin; nfɛ́rɛnfɛ̀rɛn; npɛ́rɛnpɛ̀rɛn; npɛ́rɛnpɛrɛnin.
n papillon
1 • papillon, insecte volant (la forme avec suffixe -nin est la plus usitée).
2 • chauve-souris. tònso.
nfírinfirin→̌→ 7 nfírinfirinnin. fírinfirin; nfɛ́rɛnfɛ̀rɛn; npɛ́rɛnpɛ̀rɛn; npɛ́rɛnpɛrɛnin.
n papillon
1 • papillon, insecte volant (la forme avec suffixe -nin est la plus usitée).
2 • chauve-souris. tònso.
nfírinfirinnin→̌→ 8( papillon *diminutif ) nfírinfirin; fírinfirin; nfɛ́rɛnfɛ̀rɛn; npɛ́rɛnpɛ̀rɛn; npɛ́rɛnpɛrɛnin.
n papillon
1 • papillon, insecte volant (la forme avec suffixe -nin est la plus usitée).
2 • chauve-souris. tònso.
nfíye→̌→ 0 npíyen; nfyé; npílen.
n plante Asclepias lineolata
nfíyena→̌→ 0 npíyena; npyéna; nfyéna; npyɛ́nɛ.
n champignon (terme général).
nfógonfogon→̌→ 0 fógofogo. fógonfogon; nfógonfogon.
n arbuste Calotropis procera
n serpent Telescopus
n sangle de tension
nfɔ́sɔnjuru→̌→ 0( sangle.de.tension corde ) npɔ́sɔnjuru; mɔ́sɔnjuru.
n sangle de tension
nfúganìnjɛ́→̌→ 0( *diminutif blanc )
n arbre Hexalobus monopetalus
n taon noir
nfyé→̌→ 0 nfíye. npíyen; nfyé; npílen.
n plante Asclepias lineolata
nfyéna→̌→ 0 nfíyena. npíyena; npyéna; nfyéna; npyɛ́nɛ.
n champignon (terme général).
ngàani→̌→ 0→n : 0 ŋàani. kàani; nkàani; ngàani; nkàari.
v gratter
vt 1 • gratter (superficiellement).kɔ́ri, sáani, síyɛn.
2 • faire des gribouillis sur.
ngáanin→̌→ 0 nkáanin. ngáanin.
n colostrum (premier lait des femelles qui viennent de mettre bas— premier lait d'une femme qui vient d'accoucher).
Ngaara→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0 Ngara.
n prop TOP
ngàara→̌→ 0 ŋàara. ngàra; ngàara.
adj éloquent (se dit surtout des griots).
ngába→̌→ 0 nkába. ntába; nkɔ́bɔn; ngába.
n kobo des savanes
n Dieu
1 • Dieu. Ála, màsataana, màsaŋala, má, máŋala, nímasa, Ála. án bɛ́nà Ngála tára ò kán
2 • ciel, firmament. álakolo, kàbanɔgɔ, kàba, sánfara, sánkolo, sán, tìɲɛso, kàbakolo. mùsokɔrɔnin y'í kɛ́ fúnufunu yé kà ngála mìna
3 • pluie, orage. jí, sánji. ngála bɛ́ nà
ngálabara→̌→ 0( calebasse ) kárabara. nkárabara; ngálabara; nkálabara.
n grande calebasse
ngálajiri→̌→ 0( Dieu arbre ) ŋálajiri. ngálajiri.
n arbuste Pterocarpus lucens
ngálajɔ→̌→ 0( Dieu filet ) ŋálajɔ. ngálajɔ.
n liane chevelue
ngálakolo→̌→ 0( Dieu os ) álakolo. ŋálakolo; ngálakolo.
n ciel
ngálama→̌→ 0→n : 0 nkálǎmá.
v prendre couleur ocre
vi
ngálǎmá→̌→ 19 nkálǎmá.
n ochra
1 • ochra, teinture ocre (tirée de l'arbre du même nom).
→ • kà dòn ngálǎmá ná
2 • arbre Anogeisus leiocarpus (arbre ---> 30 m, les feuilles donnent une teinture jaune ocre).
ngálan→̌→ 0 nkólan; ngálangalan; nkángalan; kánkaran.
onomat son de gong
ngálangalan→̌→ 0 ngálan. nkólan; nkángalan; kánkaran.
onomat son de gong
ngálaɲɔ→̌→ 0( Dieu mil ) álaɲɔ. ŋálaɲɔ; ngálaɲɔ.
n 1/ Uraria picta 2/ Cucurligo pilosa 3/ Dasystachis senegalensis 4/ Chlorophytum senegalense
Ngalingo→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM CL
ngàlon→̌→ 1 nkàlon. ngàlon; gàlon.
n mensonge (en exclamation de ton haut nkalon ! menteur ! ).fàniya, hàramaya, nkàlontigɛ, pòro, wúya. nkàlon tìgɛ
n micocoulie Celtis integrifolia
ngànamini→̌→ 0→n : 0 jànamini. ngànamini.
v vt.
ngánangàna→̌→ 0 ŋánaŋàna. ngánangàna.
n folie
ngànga→̌→ 0 gàngan. gònkan; gànkan; ngànka; ngànga.
n petit tambour cylindrique
ngànga→̌→ 0 nkànga. nkàan; nkàgan; ngànga; ngàngan.
n mille-pattes sombre
ngàngan→̌→ 0 nkànga. nkàan; nkàgan; ngànga; ngàngan.
n mille-pattes sombre
ngáningani→̌→ 0 ŋániŋani. ngáningani; nkáninkani.
n arrogance fáɲa, lɛ̀n, yàadalenya, yàada.
ngáningani→̌→ 0→n : 0 ŋániŋani. ngáningani; nkáninkani.
v être présomptueux
1 • vi
2 • vr
n volonté
1 • volonté, intention, résolution. dùngɔ, nídungɔ, sàgonada, sàgonata, sàgona, sàgo, hákili, kɔ́nɔta, sɔ̀nnɛmɛ, wèse. ŋàniya sìri
2 • bon plaisir, gré. ni ŋàniya yé
ngàniya→̌→ 0→n : 0 ŋàniya. ngàniya.
v vouloir
vt
ngànka→̌→ 0 gàngan. gònkan; gànkan; ngànka; ngànga.
n petit tambour cylindrique
ngánunganu→̌→ 0→n : 0 ŋánuŋanu. ngánunganu.
v faisander
vi
ngáɲangaɲa→̌→ 0 ŋáɲaŋaɲa. ngáɲangaɲa.
adv excellence (cuisine à point, belle voix ...)
ngáɲi→̌→ 0 ŋáni. ngáɲi; ŋáɲi.
adv solidité d'une attache
Ngara→̌→ 11→n.prop/n : 0 →n.prop : 11→n : 0 Ngaara.
n prop TOP
ngára→̌→ 0 ŋáaran. ŋára; ŋáara; ngára.
n échelle (traditionnelle, démontable).yɛ̀lɛnnan, yɛ̀lɛnyɛlɛnnan.
ngàra→̌→ 0 ŋàara. ngàra; ngàara.
adj éloquent (se dit surtout des griots).
ngárabali→̌→ 0 gárabali. ngárabali.
n marché aux bestiaux
ngáran→̌→ 0 gáran. gwáran; gára; ŋára; ŋáran; ngáran.
n entrave
1 • entrave (pour les chevaux— pour les fous furieux).tòro.
2 • cerclage (des greniers, des toits de paille).
ngàri→̌→ 0 gàri. nkàri; ngàri; nkɛ̀ru.
n poisson Schilbe mystus
n plante Cissus populnea
ngàson→̌→ 0→n : 0 nkàson. ngàson.
v coriace
1 • vi
2 • vt
3 • vi
ngàson→̌→ 0 nkàson. ngàson.
n soupçon
ngège→̌→ 0 nkèke. ngège; gège; gwègwe.
n arbuste Maytenus senegalensis
ngèlu→̌→ 0 gèlù. gwèlù; ngèlu.
n petit duc africain
Ngema→̌→ 2→n.prop/n : 0 →n.prop : 2→n : 0
n prop NOM ETRG
ngèrenge→̌→ 0 tèrege. tèregwe; ntèringɛ.
n margouillat mâle
ngèse→̌→ 0→n : 0 gèse. ngèsen; ngèse; kèsen; nkìsin.
v salir
1 • salir, rendre terne, décolorer (de manière indélébile).díridara, fòlokoto, fúsuku, lánɔgɔ, mànɔ́gɔ, nɔ́gɔ, nɔ́rɔkɔ, ɲɔ̀gɔri, ɲɛ́manɔgɔsi, ɲɛ́manɔgɔ. súgunɛkɛ` bɛ fìni` gèse
2 • retarder la croissance. bàna` ye dénmisɛn ìn gèse
ngèsen→̌→ 0→n : 0 gèse. ngèsen; ngèse; kèsen; nkìsin.
v salir
1 • salir, rendre terne, décolorer (de manière indélébile).díridara, fòlokoto, fúsuku, lánɔgɔ, mànɔ́gɔ, nɔ́gɔ, nɔ́rɔkɔ, ɲɔ̀gɔri, ɲɛ́manɔgɔsi, ɲɛ́manɔgɔ. súgunɛkɛ` bɛ fìni` gèse
2 • retarder la croissance. bàna` ye dénmisɛn ìn gèse
Ngesu→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0
n prop NOM ETRG
ngɛ̀nɛngɛnɛ→̌→ 0 gɛ̀nɛngɛnɛn. gɛ̀nɛgɛnɛ; ngɛ̀nɛngɛnɛ; nkɛ̀nɛnkɛnɛn; kɛ̀lɛnkɛlɛn.
n ganglion (du à une plaie).kùru.
ngɛ̀ɲɛ→̌→ 0 kɛ̀rɛɲɛ. kàriɲan; kàriɲa; nkàniya; nkɛ̀rɛɲɛ; ngɛ̀ɲɛ.
n crécelle (instrument rythmique: petites barres de fer que l'on frotte l'une contre l'autre pour accompagner les guitaristes, parfois en bambou évidé en dents de scie ...)kàriɲan, nkɔ́sɔkɔ, nkɔ́sɔnbara, wálamisa, wásanba.
ngɛ́rɛ→̌→ 0 nkɛ̀rɛn. ngɛ̀rɛn; ngɛ́rɛ.
n claquement des doigts
→ kà nkɛ̀rɛn cì
ngɛ̀rɛn→̌→ 0 nkɛ̀rɛn. ngɛ̀rɛn; ngɛ́rɛ.
n claquement des doigts
→ kà nkɛ̀rɛn cì
ngìliki→̌→ 0 nkìliki. kìliki; ngìliki; ntìliki.
n mimosa-clochettes
ngíran→̌→ 0 ngíranngíran.
n échasse blanche
n échasse blanche
ngìrin→̌→ 0 nkìrin. ngìrin.
n saillie
1 • saillie, spirale (saillie hélicoïdale d'une vis — saillie d'une calebasse). (d'une corne d'antilope).
2 • dents de scie. ɲàranɲaran.
ngìrin nkìrin. ngìrin; gìringirin.
v être dentelé
1 • être dentelé. nkìrinma.
2 • être râpeux.
ngìrinma( être.dentelé *action orientée ) nkìrinma. ngìrinma.
v être dentelé
vi
n pâte karité
adv amorphe
adv amorphe
n vétiver
Ngòlo→̌→ 31→n.prop/n : 0 →n.prop : 31→n : 0 Ngɔ̀lɔ. Ŋɔ̀lɔ; Ŋòlo.
n prop NOM M
ngòlo-bòli-kà-bìn→̌→ 0( *prénom masculin courir *infinitif tomber ) ŋòlo-bòli-kà-bìn. ngòlo-bòli-kà-bìn.
n oedicnème du Sénégal
1 • oedicnème du Sénégal, Burhinus senegalensis (oiseau terrestre, tête large et gros yeux, préfère le bord de l'eau).
2 • oedicnème du Cap, Burhinus.capensis (souvent confondu avec le précédent, habitat : plaines arides, 'fuga'). ŋòlokunba.
n galette (pour les chasseurs).fùrumɛ, tákùla. túfilen.
ngólomanaji→̌→ 0( substance.collante eau ) nkólomanaji.
n sauce mal préparée
n cheval alezan
ngólon→̌→ 0 nkólonin. nkólon; ngólon; ngólonin.
n antilope ourébi
1 • antilope ourébi, Ourebia.ourebi (petite antilope de la savane, 12 kg).
2 • cheval rouan, cheval alezan roux à garot blanc.
ngólonin→̌→ 0 nkólonin. nkólon; ngólon; ngólonin.
n antilope ourébi
1 • antilope ourébi, Ourebia.ourebi (petite antilope de la savane, 12 kg).
2 • cheval rouan, cheval alezan roux à garot blanc.
Ngolonina→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0
n prop TOP
Ngom→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM CL
ngómi→̌→ 0 nkómi. ngómi; nkɔ́mi.
n rosée ngómi dára sàgoma ìn ná
Ngonfinba→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM M
Ngoni→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM CL
ngónìnjɛ→̌→ 0( *diminutif blanc )
n poisson Synodontis clarias
n herbe Setaria pallide-fusca
ngóolomantan→̌→ 0 kólonkan. nkólomantan; ngóolomantan.
n entrave autour du cou
n société de culture
n bouton palatal
ngórokingoroki→̌→ 0 nkórokinkoroki. ngórokingoroki; ngúrukinguruki.
adj mi-cuit
ngórokingoroki→̌→ 0→n : 0 nkórokinkoroki. ngórokingoroki; ngúrukinguruki.
v être non-cuit
vi
Ngorongoro→̌→ 4→n.prop/n : 0 →n.prop : 4→n : 0
n prop TOP
ngòyaki kòyaki.
v être décoloré
vi
adv fade
v se décolorer
n liane caoutchouc
n fève
n planche de labour
ngɔ̀dala→̌→ 0( fève poser *agent permanent ) nkɔ̀dala. ngɔ̀dala.
n devin (utilisant les fèves de 'Canavalia ensiformis').bùguridala, bɛ̀lɛdala, dóma, dónkibarubɔla, dúfakɛla, dɔ́nnikɛla, fílɛlikɛla, kòlonninfilila, làturudala, lájɛlikɛla, ngɔ́nsigila, nkɔ̀sigila, tùrabudala, yélikɛla.
v faire des cals
vt
ngɔ̀ki→̌→ 0 ngɔ̀ɔnɔ. ngɔ̀nɔ; ngɔ̀ɔni; nkɔ̀ɔni; ngɔ̀ni; ngɔ̀ki; nkɔ̀ɔki; nkɔ̀ngi; ntnɔ̀ki.
n gorge
Ngɔ̀lɔ→̌→ 42→n.prop/n : 0 →n.prop : 47→n : 0 Ŋɔ̀lɔ; Ngòlo; Ŋòlo.
n prop NOM M
ngɔ̀lɔ→̌→ 0 gɔ̀lɔn. ngɔ̀lɔ; ngɔ̀lɔn.
n canne
1 • canne, baguette. ntòlo.
2 • déformation.
ngɔ̀lɔbɛ→̌→ 0 nkɔ̀lɔbɛ. kɔ̀lɔbɛ; kɛ̀lɛbɛ; ŋɔ̀lɔbɛ; ngɔ̀lɔbɛ; kwɛ̀lɛbɛ; nkwɔ̀lɔbɛ.
n kinkeliba
ngɔ̀lɔn gɔ̀lɔn. ngɔ̀lɔn; nkɔ̀lɔn; wɔ̀lɔn; ngwɔ̀lɔn; gwɔ̀lɔn.
v être déformé
vi
ngɔ̀lɔn→̌→ 0 gɔ̀lɔn. ngɔ̀lɔ; ngɔ̀lɔn.
n canne
1 • canne, baguette. ntòlo.
2 • déformation.
Ngɔmi→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop TOP
n anneau de bras
1 • anneau de bras.
2 • fétiche de devin (en forme d'anneau).
3 • talisman protecteur (au cou des chasseurs ...)
n babouin (grand singe quadrupède, vit en clan).
1 • babouin de Guinée, Papio.cynocephalus.papio.
2 • babouin doguera, Papio.cynocephalus.anubis.
n 5000 francs
ngɔ̀nbolocɛnin→̌→ 0( babouin bras mâle *diminutif ) ngɔ̀nbolonin; gɔ̀nbolonin.
n plante Commelina forskalaei
ngɔ̀nbolonin→̌→ 0( babouin bras *diminutif ) ngɔ̀nbolocɛnin. gɔ̀nbolonin.
n plante Commelina forskalaei
ngɔ̀ni→̌→ 0 ngɔ̀ɔnɔ. ngɔ̀nɔ; ngɔ̀ɔni; nkɔ̀ɔni; ngɔ̀ni; ngɔ̀ki; nkɔ̀ɔki; nkɔ̀ngi; ntnɔ̀ki.
n gorge
ngɔ̀ni→̌→ 1 nkɔ̀ni. ngɔ̀ni; nkɔ̀nin.
n guitare-harpe kɔ́ra, npɔ̀lɔn.
ngɔ̀nifɔ→̌→ 0( guitare-harpe action.de.dire ) nkɔ̀nifɔ. ngɔ̀nifɔ; nkɔ̀ninfɔ.
n jeu de guitare-harpe
1 • jeu de guitare-harpe.
2 • joueur de guitare-harpe. Syn : nkɔ̀nifɔla.
ngɔ̀nɔ→̌→ 12 ngɔ̀ɔnɔ. ngɔ̀ɔni; nkɔ̀ɔni; ngɔ̀ni; ngɔ̀ki; nkɔ̀ɔki; nkɔ̀ngi; ntnɔ̀ki.
n gorge
ngɔ́nsigila→̌→ 0( anneau.de.bras asseoir *agent permanent )
n devin (qui opère au moyen du "ngɔn").bùguridala, bɛ̀lɛdala, dóma, dónkibarubɔla, dúfakɛla, dɔ́nnikɛla, fílɛlikɛla, kòlonninfilila, làturudala, lájɛlikɛla, nkɔ̀dala, nkɔ̀sigila, tùrabudala, yélikɛla.
ngɔ̀ɔni→̌→ 0 ngɔ̀ɔnɔ. ngɔ̀nɔ; ngɔ̀ɔni; nkɔ̀ɔni; ngɔ̀ni; ngɔ̀ki; nkɔ̀ɔki; nkɔ̀ngi; ntnɔ̀ki.
n gorge
ngɔ̀ɔnɔ→̌→ 19 ngɔ̀nɔ; ngɔ̀ɔni; nkɔ̀ɔni; ngɔ̀ni; ngɔ̀ki; nkɔ̀ɔki; nkɔ̀ngi; ntnɔ̀ki.
n gorge
ngɔ̀ɔnɔdimi→̌→ 20( gorge souffrance )
n angine kánnabàganin, mími, sònkalaku, kánnabwanin.
ngɔ̀ɔnɔjuru→̌→ 0( gorge corde )
n cordes vocales
n cerceau
1 • cerceau, anneau, bracelet (de cuir ou de liane).ɲɛ́den, kólonson.
2 • cerceau des ruches.
3 • cercle des toits de paille.
4 • anse. dógodogo.
5 • virgule (néologisme).
ngɔ̀sigila→̌→ 0( fève asseoir *agent permanent ) nkɔ̀sigila. ngɔ̀sigila.
n devin (utilisant les fèves de haricot-sabre, Canavalia ensiformis).bùguridala, bɛ̀lɛdala, dóma, dónkibarubɔla, dúfakɛla, dɔ́nnikɛla, fílɛlikɛla, kòlonninfilila, làturudala, lájɛlikɛla, ngɔ́nsigila, nkɔ̀dala, tùrabudala, yélikɛla.
ngɔ̀so→̌→ 0( fève maison ) nkɔ̀so. ngɔ̀so.
n damier
ngɔ́sɔnbara→̌→ 0( calebasse ) nkɔ́sɔnbara. ngɔ́sɔnbara; nkɔ́sɔkɔ̀.
n crécelle
1 • crécelle, sistre (instrument à percussion des circoncis : morceaux de calebasses, percés, dentelés, enfilés sur un bâtonnet).kàriɲan, kɛ̀rɛɲɛ, nkɔ́sɔkɔ, wálamisa, wásanba. wásanba, wálamisa.
2 • charrue à disques.
3 • calebasse cultivée, Lagenaria siceraria.
n liane caoutchouc
n gombo
n plante Cochlospermum tinctorium
n maladie pulmonaire des bovins
ngúnanìnjɛ́→̌→ 0( blanc ) nkùnanjɛ̀. nkónajɛ; ngúnanìnjɛ́.
n héron garde-boeuf
ngùnyɛ→̌→ 0 kùnjɛ. kɔ̀nyɛ; ŋùnyɛ.
n arbuste Guiera senegalensis
n fourmi rouge
Nguraba→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop TOP
n calebasse
1 • calebasse (de forme allongée).bàra, bólen, jùrufilen, kóro.
2 • instrument rythmique (des jeunes filles en pays malinké).
3 • instrument de musique (société fétichiste du "gwan" f).
4 • air de musique. kɔ̀rɔsen.
n sexe féminin
ngúrukinguruki→̌→ 0 nkórokinkoroki. ngórokingoroki; ngúrukinguruki.
adj mi-cuit
ngúrukinguruki→̌→ 0→n : 0 nkórokinkoroki. ngórokingoroki; ngúrukinguruki.
v être non-cuit
vi
n poisson Tilapia zillii
ngúsun→̌→ 0 nkúsun. ngúsun; nkòson.
n calebasse grelotte
ngùsunbala→̌→ 0( calebasse.grelotte balafon ) nkùsunbala. ngùsunbala.
n accompagnement balafon
ngùsunbara→̌→ 0( calebasse.grelotte calebasse ) nkúsunbara. nkòsonbara; ngùsunbara.
n grelot (fait d'une calebasse, sert de marinba, accompagnant le balafon).wélen.
ngùsunjeli→̌→ 0( calebasse.grelotte griot ) nkùsunjeli. ngùsunjeli.
n chanteuse de Bèlèdugu
ngwɔ̀lɔn gɔ̀lɔn. ngɔ̀lɔn; nkɔ̀lɔn; wɔ̀lɔn; ngwɔ̀lɔn; gwɔ̀lɔn.
v être déformé
vi
conj et
1 • et (fonction de conjonction). à yé màlo ni tìga sàn
2 • avec (fonction de préposition). à ni Nsàn táara
mrph NMLZ
n âme
conj si
1 • si, quand (conjonction introduisant une proposition hypothético-temporelle). n’à nàna...
2 • comme. í ko, í n'à fɔ́, íkomi, kómi. ní í ma nê jànfa, nê bɛ nɛ̀gɛ` sɔ̀rɔ k'à dí í mà
3 • c'est-à-dire (suivi d'une construction équative). ní ò yé...yé
v offrir
vt 1 • offrir. bɔ́, sárakati. fɛ́n nì mɔ̀gɔ lá
2 • partager, distribuer. tíla, wántɛrɛ. à yé wári nì à dén cɛ́
n part nìta, nìyɔrɔ, sára, tíla, ɲìnkini. nì dòn
nídegun→̌→ 0( âme oppression )
n tristesse
nídɔgɔn→̌→ 0( âme désir ) nídungɔ. nídɔngɔ; nídɔgɔn.
n plaisir
1 • plaisir (ce qui plaît personnellement à ...)díya, hínɛ, séwa, ɲàɲa. díyanye. nê nídɔngɔ yé báara yé
2 • inclination, choix. dìngɔ, dùngɔ, sàgonata, ɲɛ́nata, ɲɛ́nawoloma, ɲɛ́na. fúru yé nídɔngɔko dè yé
3 • coeur, volonté, passion. bòdawaa, dùsukun, dùsu, sɔ̀nkun, sɔ̀n, cɛ̀ko, jàrabi, kànuya, làwa, nège.
nídɔngɔ→̌→ 0( âme désir ) nídungɔ. nídɔngɔ; nídɔgɔn.
n plaisir
1 • plaisir (ce qui plaît personnellement à ...)díya, hínɛ, séwa, ɲàɲa. díyanye. nê nídɔngɔ yé báara yé
2 • inclination, choix. dìngɔ, dùngɔ, sàgonata, ɲɛ́nata, ɲɛ́nawoloma, ɲɛ́na. fúru yé nídɔngɔko dè yé
3 • coeur, volonté, passion. bòdawaa, dùsukun, dùsu, sɔ̀nkun, sɔ̀n, cɛ̀ko, jàrabi, kànuya, làwa, nège.
nídungɔ→̌→ 16( âme désir ) nídɔngɔ; nídɔgɔn.
n plaisir
1 • plaisir (ce qui plaît personnellement à ...)díya, hínɛ, séwa, ɲàɲa. díyanye. nê nídɔngɔ yé báara yé
2 • inclination, choix. dìngɔ, dùngɔ, sàgonata, ɲɛ́nata, ɲɛ́nawoloma, ɲɛ́na. fúru yé nídɔngɔko dè yé
3 • coeur, volonté, passion. bòdawaa, dùsukun, dùsu, sɔ̀nkun, sɔ̀n, cɛ̀ko, jàrabi, kànuya, làwa, nège.
n part de repas
n oxygène okisizɛni, ɔkisizɛni. Note : donniya 5/6 p.17
nígɛlɛn→̌→ 1( âme difficile )
n résistant
1 • résistant. kólomagɛlɛn.
2 • cruel, impitoyable. kàanagɛlɛn, kàarɔgɛlɛn, níjugu, ɲígilagɛlɛn. sòlo ní jàkuma ní ka gɛ̀lɛn / fàrafin ní ka gɛ̀lɛn tìle bólo
nígɛlɛya→̌→ 2( âme dureté [ dur *en verbe dynamique ] )
n résistance
1 • résistance. fàsaya, gɛ̀lɛya, kólogirinya, mána.
2 • cruauté, fureur. Í ye nígɛlɛya kɛ́ nê lá,
v étourdir
1 • vt
2 • vr
n étourdissement
n herbe Dactyoctenium aegyptium
v traîner
vi
nìgisinɔgɔsɔ→̌→ 0 nìisinɔɔsɔ; nìisinɔɔsɔnin.
n arthrite
1 • arthrite, arthrose, douleurs musculaires (surtout des jambes).kólotugudadimi, kùrukundimi, nìsinɔsɔnin, wúlɛ.
2 • poliomyélite.
3 • type de marche.
4 • lenteur, paresse. súmalenya, súma, dùsukunntanya, fùgariya, kólonya, sàlabaatɔya, sàlaya.
5 • kwashiorkor (maladie de la malnutrition).sí.
nìina→̌→ 0 nìnana. nìina; nìnaa; nèena; nènaa.
n rate
n livres sterling
n lice
nìisinɔɔsɔ→̌→ 0 nìgisinɔgɔsɔ. nìisinɔɔsɔ; nìisinɔɔsɔnin.
n arthrite
1 • arthrite, arthrose, douleurs musculaires (surtout des jambes).kólotugudadimi, kùrukundimi, nìsinɔsɔnin, wúlɛ.
2 • poliomyélite.
3 • type de marche.
4 • lenteur, paresse. súmalenya, súma, dùsukunntanya, fùgariya, kólonya, sàlabaatɔya, sàlaya.
5 • kwashiorkor (maladie de la malnutrition).sí.
nìisinɔɔsɔnin→̌→ 0 nìgisinɔgɔsɔ. nìisinɔɔsɔ; nìisinɔɔsɔnin.
n arthrite
1 • arthrite, arthrose, douleurs musculaires (surtout des jambes).kólotugudadimi, kùrukundimi, nìsinɔsɔnin, wúlɛ.
2 • poliomyélite.
3 • type de marche.
4 • lenteur, paresse. súmalenya, súma, dùsukunntanya, fùgariya, kólonya, sàlabaatɔya, sàlaya.
5 • kwashiorkor (maladie de la malnutrition).sí.
adj violent
n violent
níjuguya( violent [ âme méchant ] *abstractif )
n cruauté dùsugɛlɛnya, kàanagɛlɛya, nígɛlɛya, ɲígilagɛlɛya.
níkanden→̌→ 1( âme sur enfant )
n enfant chéri
níkanko→̌→ 1( âme sur affaire )
n désir profond
níkanmaa→̌→ 0( âme sur homme ) níkanmɔgɔ.
n ami
níkanmɔgɔ→̌→ 3( âme sur homme ) níkanmaa.
n ami
Nikaraguwa→̌→ 2→n.prop/n : 0 →n.prop : 2→n : 0
n prop TOP
n nickel Sanu bɛ bɔ Morila, Kalana ani Siyama. Aliminiyɔmu, Nikɛli ani Jaman, olu bɔli ma daminɛ fɔlɔ. (Kibaru 521, 2015) ETRG.FRA.
adj nucléaire
adv élastique
n affaire personnel
níkɔnɔta→̌→ 0( âme ventre propriété )
n pensées kɔ́nɔko, kɔ́nɔnafɛn, kɔ́nɔna, kɔ́nɔ.
n niclosamide Parazikantɛli (praziquantel) ni nikulozamidi (niclosamide) fila bɛɛ ka jugu kɔnɔnatumu ma. (Dɔgɔtɔrɔ tɛ sigida min na, 2018) ETRG.FRA.
n sous-entendu (par lequel on désigne qqn ..., parole concernant ...)kɔ́rɔ. màa tɛ́ í nìdumuni dɔ́n, nká, í nìkuma, í b'ó dɔ́n
n âme
nílaban→̌→ 0→n : 0( âme finir [ *causatif terminer ] ) nínaban.
v exténuer
vt
Nili→̌→ 14→n.prop/n : 0 →n.prop : 14→n : 0
n prop TOP
nìlifɛn→̌→ 1( offrir *nom d'action chose ) nìnifɛn. nìlifɛn.
n cadeau
n nylon Nilɔngaari don, n bɛ T'a Kɛ bamɔjɔ ye. (Ni san cyɛnna, jate tɛ kalo la, Mamadu Dukure) ETRG.FRA.
níma( âme *comme de )
adj animé
n beau-parent cadet
nìmaakɛ→̌→ 0( beau-parent.cadet [ homme ] mâle ) nìmɔgɔkɛ.
n frère cadet du mari
1 • frère cadet du mari. í kɔ̀rɔkɛ mùso, ù nìmaakɛ yé í yé
2 • frère cadet de l'épouse.
nìmaamuso→̌→ 2( beau-parent.cadet [ homme ] féminin ) nìmɔgɔmuso.
n cadette de l'époux
1 • cadette de l'époux.
2 • cadette de l'épouse.
3 • femme du frère aîné. í kɔ̀rɔkɛ mùso, ù yé í nìmaamuso yé
nìmaanin→̌→ 7( beau-parent.cadet [ homme ] *diminutif ) nìmɔgɔnin.
n beau-parent cadet
nìmaaninya→̌→ 0( beau-parent.cadet [ beau-parent.cadet [ homme ] *diminutif ] *abstractif ) nìmɔgɔninya.
n relations de plaisanterie
nìmaaya→̌→ 0( beau-parent.cadet [ homme ] *abstractif ) nìmɔgɔya.
n relations de plaisanterie
nímafɛn→̌→ 50( animé [ âme *comme de ] chose )
n être vivant
Nimaga→̌→ 3→n.prop/n : 0 →n.prop : 3→n : 0
n prop NOM CL
nímakaran→̌→ 1( âme défendre [ *connecteur veiller ] )
n agonie síkara.
nímakaran→̌→ 0→n : 0( âme défendre [ *connecteur veiller ] )
v agoniser
1 • agoniser. sɛ́rɛkɛ-sɛrɛkɛ.
2 • veiller sur sa vie. à t’à nímakaran háli dɔ́ɔnin, à b'í yɛ̀rɛ bìla fàrati lá
nímakarantɔ→̌→ 0( agonie [ âme défendre [ *connecteur veiller ] ] *statif )
adj agonisant
nímanɔgɔ→̌→ 1→n : 0( âme salir [ *connecteur salir ] )
v maltraiter
vt
nímanɔgɔsi→̌→ 0→n : 0( âme *connecteur maltraiter )
v maltraiter
vt
n Dieu Ála, màsataana, màsaŋala, má, máŋala, Ŋála.
nímatɔɔrɔ→̌→ 7→n : 0( âme *connecteur faire.souffrir )
v faire souffrir
vt
nímatɔɔrɔ→̌→ 2( âme *connecteur faire.souffrir )
n souffrance dímiya, dími, fùrufara, làjaba, màntɔɔrɔya, màntɔɔrɔ, tɔ́ɔrɔ.
n numérique Minisiriw tun b'a kɛnɛ kan; kɛrɛnkɛrɛnnenya la nimeriki sɔrɔ ni kunnafoniko minisiri Aruna Modibo Ture, politikiɲɛmɔgɔw ni fangaɲɛmɔgɔw ka bɔ Kati sɛrɛkili kɔnɔ, nin bɛɛ tun bɛ kɛnɛ in kan.(Kibaru 559, 2018) ETRG.FRA. numeriki.
n numéro nimɔrɔ. ETRG.FRA.
n regret
v regretter
vi
n bactérie
nímisi→̌→ 2→n : 0 nímisa. nímisi.
v regretter
vi
n humeur
→ kà mɔ̀gɔ` nímisi wàsa
nímisiwasa→̌→ 2( humeur satisfaire )
n satisfaction bólofa, hínɛ, mɔ́nɛbɔ, mɔ́nɛ, sàhaba, séwa, wàsadon, wàsa.
nímisiwàsa→̌→ 9→n : 3( humeur satisfaire )
v satisfaire
n beau-parent cadet
nìmɔgɔkɛ→̌→ 6( beau-parent.cadet [ homme ] mâle ) nìmaakɛ.
n frère cadet du mari
1 • frère cadet du mari. í kɔ̀rɔkɛ mùso, ù nìmaakɛ yé í yé
2 • frère cadet de l'épouse.
nìmɔgɔmuso→̌→ 5( beau-parent.cadet [ homme ] féminin ) nìmaamuso.
n cadette de l'époux
1 • cadette de l'époux.
2 • cadette de l'épouse.
3 • femme du frère aîné. í kɔ̀rɔkɛ mùso, ù yé í nìmaamuso yé
nìmɔgɔnin→̌→ 4( beau-parent.cadet [ homme ] *diminutif ) nìmaanin.
n beau-parent cadet
nìmɔgɔninya→̌→ 1( beau-parent.cadet [ beau-parent.cadet [ homme ] *diminutif ] *abstractif ) nìmaaninya.
n relations de plaisanterie
nìmɔgɔya→̌→ 0( beau-parent.cadet [ homme ] *abstractif ) nìmaaya.
n relations de plaisanterie
mrph DIM
dtm DEM (ce, cet, cette, peut se placer devant ou derrière le mot déterminé.) nìn só
prn ceci
NINA→̌→ 6→n.prop/n : 0 →n.prop : 2→n : 4
n prop ABR
Nina→̌→ 2→n.prop/n : 0 →n.prop : 2→n : 0
n prop NOM ETRG
nìnaa→̌→ 0 nìnana. nìina; nìnaa; nèena; nènaa.
n rate
nínaban→̌→ 0→n : 0( âme finir [ *causatif terminer ] ) nílaban.
v exténuer
vt
nínakili→̌→ 177( âme appeler [ *causatif appeler ] )
n respiration fíɲɛnabɔ, fíɲɛ, ɲɔ́n. à yé nínakili dòn ò núwo kɔ́nɔ ní à dáfiyɛn yé (gn 2, 7)
nínakili→̌→ 37→n : 0( âme appeler [ *causatif appeler ] )
v respirer
vi
nínakilidegun→̌→ 0( respiration [ âme appeler [ *causatif appeler ] ] oppression )
n asthme
nínama→̌→ 0( âme *en tant que )
adj en vie
nìnana→̌→ 1 nìina; nìnaa; nèena; nènaa.
n rate
nínango→̌→ 0( âme à désagréable )
adj insociable mɔ̀gɔlango.
nínango→̌→ 0( âme à désagréable )
n insociable mɔ̀gɔlango.
v onduler
vi
n énorme python
nìnifɛn→̌→ 0( offrir *nom d'action chose ) nìlifɛn.
n cadeau
n paroles inutiles
nìnkini→̌→ 0 ɲìnkini. nìnkini.
n part
1 • part (de la nourriture).nìta, nìyɔrɔ, nì, sára, tíla.
2 • intérêt.
n don dánye, díńmà, dònbolo.
nìnnin→̌→ 0( *ceci *diminutif )
n ce tout petit
nìnnú→̌→ 2351( *ceci *pluriel ancien ) nùnú; nìnw.
dtm DEM PL
nìnnú→̌→ 267( ceci *pluriel ancien ) nùnú; nìnw.
prn ceci PL
níntanfɛn→̌→ 4( âme *privatif chose )
n chose inanimée
nìnw→̌→ 0( *ceci *pluriel ancien ) nìnnú. nùnú; nìnw.
dtm DEM PL
nìnw→̌→ 0( ceci *pluriel ancien ) nìnnú. nùnú; nìnw.
prn ceci PL
n lice
v cailler
vi
nírikiti→̌→ 0 mìlikiti. mílikìti; nírikìti; nírikiti.
n sangsue ntòrimaanà, tɔ̀rɔmanɛ̀.
nírikìti→̌→ 0 mìlikiti. mílikìti; nírikìti; nírikiti.
n sangsue ntòrimaanà, tɔ̀rɔmanɛ̀.
Nisi→̌→ 3→n.prop/n : 0 →n.prop : 3→n : 0
n prop TOP
nìsinɔsɔnin→̌→ 1( *diminutif )
n poliomyélite
n nystatine den min ka nin bana in ka jugu, aw bɛ nisitatini (nystatine) di o ma. (Dɔgɔtɔrɔ tɛ sigida min na, 2018) ETRG.FRA.
n humeur
nísɔndiya→̌→ 63( humeur [ âme coeur ] bon.goût [ agréable *en verbe dynamique ] )
n joie
nísɔndiya→̌→ 75→n : 0( humeur [ âme coeur ] bon.goût [ agréable *en verbe dynamique ] )
v réjouir
1 • vt
2 • vi
nísɔndiyafuranin→̌→ 3( joie [ humeur [ âme coeur ] bon.goût [ agréable *en verbe dynamique ] ] feuille *diminutif )
n drogue dénkelendɛ̀mɛbaa, dɔ́rɔgu, kìribifura.
nísɔnduman→̌→ 0( humeur [ âme coeur ] agréable [ agréable *adjectivateur ] )
adj joyeux
nísɔngo→̌→ 0( humeur [ âme coeur ] désagréable )
adj de mauvaise humeur
nísɔngo→̌→ 0( humeur [ âme coeur ] désagréable )
n de mauvaise humeur
nísɔngoya→̌→ 10( de.mauvaise.humeur [ humeur [ âme coeur ] désagréable ] *abstractif )
n mauvaise humeur
nísɔngoya→̌→ 0→n : 0( de.mauvaise.humeur [ humeur [ âme coeur ] désagréable ] *abstractif )
v attrister
1 • vt
2 • vi
n impôt de capitation
nísɔngɔbɔla→̌→ 0( impôt.de.capitation [ âme prix ] sortir *agent permanent )
n personne imposable
n part nìyɔrɔ, nì, sára, tíla, ɲìnkini.
n nitrate A bɛ se ka furakɛ ni nitarati sojɔmu (nitrate de sodium) ye ka sɔrɔ ka tiyosilifati sojɔmu (thiosulfate de sodium) da o kan... (Dɔgɔtɔrɔ tɛ sigida min na, 2018) ETRG.FRA.
Nitiye→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM M
nìto→̌→ 1( part “tô” ) ɲìto.
n part de 'tô'
n nitroglycérine Ni nitorogiliserinikisɛ, nitroglycérine bɛ aw bolo, aw bɛ o dɔ di a ma ka mugan. (Dɔgɔtɔrɔ tɛ sigida min na, 2018) ETRG.FRA.
n nitrogène Sɛgɛsɛgɛliw y'a jira k'a kɔnɔfɛnw kɛmɛsarada la 98 ye hidorozɛni ye. A tɔ ye gazi mɛnɛta wɛrɛw ye, minnu bɛ wele tubabukan na metani ani nitorozɛni. (Kibaru 487, 2012) ETRG.FRA.
n nivaquine
n niacine
Niyɔriki→̌→ 4→n.prop/n : 0 →n.prop : 3→n : 1 Niyɔrɔki.
n prop TOP
n part nìta, nì, sára, tíla, ɲìnkini. í nìyɔrɔ tà
Niyɔrɔki→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0 Niyɔriki.
n prop TOP
Nizeriya→̌→ 60→n.prop/n : 0 →n.prop : 122→n : 0 Nizɛriya.
n prop TOP
Nizɛri→̌→ 52→n.prop/n : 0 →n.prop : 113→n : 0
n prop TOP
Nizɛriya→̌→ 20→n.prop/n : 0 →n.prop : 20→n : 0 Nizeriya.
n prop TOP
Nja→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM F
Njade→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM CL
v bouger sans cesse
vr 1 • bouger sans cesse.
2 • parler sans cesse (à tort et à travers).
n liquide (qui sort d'un corps vivant par pression).jí.
adv étirement rectiligne
njáɲi→̌→ 0 njányi. njáɲi; njáyin.
adv étirement rectiligne
Njay→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0 Njayi.
n prop NOM CL
Njayi→̌→ 14→n.prop/n : 0 →n.prop : 14→n : 0 Njay.
n prop NOM CL
njáyin→̌→ 0 njányi. njáɲi; njáyin.
adv étirement rectiligne
njèfurulen→̌→ 0 jèferelen. jèkɔɔnin; jèburunin; jèkurunin; jèfurulen; jìbirilen; njèfurulen; ncìfèrelen; jɔ̀kɔ̀ɔnin; ncìfurunin.
n amarante commun
Njela→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0
n prop TOP
Njɛ́→̌→ 2→n.prop/n : 0 →n.prop : 2→n : 0
n prop NOM M
Njí→̌→ 35→n.prop/n : 0 →n.prop : 64→n : 0 Ncí. Ncì.
n prop NOM M
Njim→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0 Jime.
n prop NOM CL
Njim→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0 Voir : Jime.
n prop NOM CL
v bouger sans cesse
vr 1 • bouger sans cesse.
2 • parler sans cesse (à tort et à travers).
intj parfaitement cɔ́, fáasi, kójugu.
njúgunin→̌→ 1( *diminutif ) júgunin.
n hérisson
conj mais
n quenouille jɛ̀nɛkala.
n balle des graminées
nkàan→̌→ 0 nkànga. nkàgan; ngànga; ngàngan.
n mille-pattes sombre
nkáana→̌→ 0 káana. nkáana; kána; nkána.
n iguane d'eau
n petit piquet
nkáani→̌→ 0 nkáanì; káanì; nkáanìn.
n poivre d'Ethiopie
1 • poivre d'Ethiopie, Xylopia.aethiopica (arbre de 8 à 15 m (galeries forestières)).. anno nkáanifin.
2 • arbre Xylopia parviflora (fondé des berges). (arbre de 2 à 6 m au bord des rivières).. anno
nkàani→̌→ 0→n : 0 ŋàani. kàani; nkàani; ngàani; nkàari.
v gratter
vt 1 • gratter (superficiellement).kɔ́ri, sáani, síyɛn.
2 • faire des gribouillis sur.
nkáaniba→̌→ 1( poivre.d'Ethiopie *augmentatif ) káaniba.
n thé de Gambie
nkáanifin→̌→ 1( poivre.d'Ethiopie noir ) nkáaninfin.
n poivre d'Ethiopie
n colostrum (premier lait des femelles qui viennent de mettre bas— premier lait d'une femme qui vient d'accoucher).
nkáanìn→̌→ 0 nkáani. nkáanì; káanì; nkáanìn.
n poivre d'Ethiopie
1 • poivre d'Ethiopie, Xylopia.aethiopica (arbre de 8 à 15 m (galeries forestières)).. anno nkáanifin.
2 • arbre Xylopia parviflora (fondé des berges). (arbre de 2 à 6 m au bord des rivières).. anno
nkáaninfin→̌→ 1( poivre.d'Ethiopie noir ) nkáanifin. nkáaninfin.
n poivre d'Ethiopie
nkáanson→̌→ 0→n : 0 kálanso. kólonso; kálanson; káanso; kánso; nkáanson; nkánso; kólonson; kúlensen; kólensen; káson.
v croiser
vt
2 • vt
nkàari→̌→ 0→n : 0 ŋàani. kàani; nkàani; ngàani; nkàari.
v gratter
vt 1 • gratter (superficiellement).kɔ́ri, sáani, síyɛn.
2 • faire des gribouillis sur.
nkába→̌→ 11 ntába; nkɔ́bɔn; ngába.
n kobo des savanes
n touraco violet
nkàgan→̌→ 0 nkànga. nkàan; nkàgan; ngànga; ngàngan.
n mille-pattes sombre
n grosse fourmi noire
n terre argileuse
1 • terre argileuse (de couleur rouge-brun).
2 • fondrière (de même terrain).
n ligne de sarclage
1 • ligne de sarclage.
2 • sillon (billon formé par le cultivateur (en sarclant à reculons)).dànnisira, wɛ́lɛn.
nkálabara→̌→ 0( calebasse ) kárabara. nkárabara; ngálabara; nkálabara.
n grande calebasse
n piège (pour oiseaux, rat voleur ...)fóolo, jà, ján, nkɔ̀lɛ, pɛ̀gɛ.
n violon ɲáɲaari, sòku. nkálanin sán / nkálanin fɔ́
nkálaninsanna→̌→ 0( violon [ *diminutif ] gratter *agent permanent )
n violoniste
n pagne des excisées
nkàlo→̌→ 0→n : 0 kàron. nkàron; nkàlo; nkàlon; nkàyon; kàlo; nkàson.
v durcir
1 • durcir, devenir fibreux (fruit de certaines plantes : gombo ...)gɛ̀dɛgɛdɛ, gɛ̀lɛya, lágɛ̀lɛya.
2 • être dur à avaler (au propre et au figuré).
nkàlon→̌→ 0→n : 0 kàron. nkàron; nkàlo; nkàlon; nkàyon; kàlo; nkàson.
v durcir
1 • durcir, devenir fibreux (fruit de certaines plantes : gombo ...)gɛ̀dɛgɛdɛ, gɛ̀lɛya, lágɛ̀lɛya.
2 • être dur à avaler (au propre et au figuré).
nkàlon→̌→ 136 ngàlon; gàlon.
n mensonge (en exclamation de ton haut nkalon ! menteur ! ).fàniya, hàramaya, nkàlontigɛ, pòro, wúya. nkàlon tìgɛ
nkàlonncì→̌→ 0( mensonge *agent excessif )
n roi des menteurs
nkàlonnciya→̌→ 0( roi.des.menteurs [ mensonge *agent excessif ] *abstractif )
n habitude de mentir
nkàlontigɛ→̌→ 22( mensonge couper )
n mensonge (action).fàniya, hàramaya, nkàlon, pòro, wúya.
nkàlontigɛla→̌→ 26( mensonge couper *agent permanent )
n menteur fàna, kálabaanci, wúyafɔla.
nkàlontigiya→̌→ 54→n : 0( mensonge maître *abstractif )
v démentir
vt 1 • démentir, reconnaître comme faux.
2 • accuser de mensonge.
3 • convaincre de mensonge. séereyasɛbɛn ìn y'ò nkàlontigiya
Nkamandugu→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0
n prop TOP
n plante Chrysanthellum americanum
n pollen dínkamo. díkisɛ dɔ́ bɛ táa nkàmo tà
n iule
nkána→̌→ 0 káana. nkáana; kána; nkána.
n iguane d'eau
nkànbafin→̌→ 0( iule *augmentatif noir )
n iule (gros, noir (-bn)).nkàn. Syn : nkànbaŋele, nkàbaŋele.
nkàncáraki→̌→ 0→n : 0 mɔ̀njáraki. mànjáraki; nkànjáraki; nkàncáraki; bànjáraki.
v être presque mûr
vi
nkàncáraki→̌→ 0 mɔ̀njáraki. mànjáraki; nkànjáraki; nkàncáraki; bànjáraki.
n fruit semi-mûr
nkànfɛlɛ→̌→ 0 nkànfyɛ̀lɛ.
n dermatose
nkànfɛlɛ→̌→ 0 nsànfala. nsànfɛlɛ; zànfala; gànfɛlɛ; nkànfɛlɛ; nsànfalanfalan.
n maladie cutanée
n écart
n dermatose
nkánga→̌→ 0 nkákan. nkánga.
n grosse fourmi noire
nkànga→̌→ 0 nkàan; nkàgan; ngànga; ngàngan.
n mille-pattes sombre
nkángalan→̌→ 0 ngálan. nkólan; ngálangalan; kánkaran.
onomat son de gong
nkáninkani→̌→ 0 ŋániŋani. ngáningani; nkáninkani.
n arrogance fáɲa, lɛ̀n, yàadalenya, yàada.
nkáninkani→̌→ 0→n : 0 ŋániŋani. ngáningani; nkáninkani.
v être présomptueux
1 • vi
2 • vr
nkàniya→̌→ 0 kɛ̀rɛɲɛ. kàriɲan; kàriɲa; nkàniya; nkɛ̀rɛɲɛ; ngɛ̀ɲɛ.
n crécelle (instrument rythmique: petites barres de fer que l'on frotte l'une contre l'autre pour accompagner les guitaristes, parfois en bambou évidé en dents de scie ...)kàriɲan, nkɔ́sɔkɔ, nkɔ́sɔnbara, wálamisa, wásanba.
nkànjáraki→̌→ 0→n : 0 mɔ̀njáraki. mànjáraki; nkànjáraki; nkàncáraki; bànjáraki.
v être presque mûr
vi
nkànjáraki→̌→ 0 mɔ̀njáraki. mànjáraki; nkànjáraki; nkàncáraki; bànjáraki.
n fruit semi-mûr
nkànkolo→̌→ 0 nkànkoro. nkànkòro; nkàntoro; nkànkoolo; nkànkoroba; nkàntoroba; gàndùgura.
n arbre Strychnos spinosa
nkànkoolo→̌→ 0 nkànkoro. nkànkòro; nkàntoro; nkànkolo; nkànkoroba; nkàntoroba; gàndùgura.
n arbre Strychnos spinosa
nkànkoro→̌→ 3 nkànkòro; nkàntoro; nkànkoolo; nkànkolo; nkànkoroba; nkàntoroba; gàndùgura.
n arbre Strychnos spinosa
nkànkoroba→̌→ 0( *augmentatif ) nkànkoro. nkànkòro; nkàntoro; nkànkoolo; nkànkolo; nkàntoroba; gàndùgura.
n arbre Strychnos spinosa
nkànkoromuso→̌→ 0( féminin ) nkàntoromuso.
n arbre Strychnos spinosa
nkànkoronin→̌→ 0( arbre.Strychnos.spinosa *diminutif ) nkàntoronin.
n oranger de brousse
nkánso→̌→ 0→n : 0 kálanso. kólonso; kálanson; káanso; kánso; nkáanson; nkánso; kólonson; kúlensen; kólensen; káson.
v croiser
vt
2 • vt
nkánsòle→̌→ 0 kánsòle; kánsòli.
n aulacode
nkàntìgɛ→̌→ 0( arachide ) kàntìgɛ. kɔ́ntiga; kɔ́ntigɛ; kàntiga.
nkàntoro→̌→ 0 nkànkoro. nkànkòro; nkànkoolo; nkànkolo; nkànkoroba; nkàntoroba; gàndùgura.
n arbre Strychnos spinosa
nkàntoroba→̌→ 0( *augmentatif ) nkànkoro. nkànkòro; nkàntoro; nkànkoolo; nkànkolo; nkànkoroba; gàndùgura.
n arbre Strychnos spinosa
nkàntoromuso→̌→ 0( féminin ) nkànkoromuso.
n arbre Strychnos spinosa
nkàntoronin→̌→ 0( *diminutif ) nkànkoronin.
n oranger de brousse
n mamba
n enflure (enflure des jambes (maladie)).fúnubana.
nkárabara→̌→ 0( calebasse ) kárabara. ngálabara; nkálabara.
n grande calebasse
nkàraki→̌→ 0→n : 0 ntàraki. ntàragi; nkàraki.
v écorcher
1 • écorcher, égratigner, érafler. bàasi, bɔ̀si, fòroki, wóloki, wúlan.
2 • arracher. bɔ̀bɔ, bɔ̀gɔti, bɔ̀, gàfo, pàron, pùruti, sɔ́gɔbɛ, ŋúnan.
3 • soutirer.
nkàranfunu→̌→ 0( gonflement )
n phlegmon (sorte de phlegmon (en forme de fuseau)).
n pou de corps
nkàrangatɔ→̌→ 0( pou.de.corps *statif )
adj pouilleux
nkàri→̌→ 0 gàri. nkàri; ngàri; nkɛ̀ru.
n poisson Schilbe mystus
nkàridolen→̌→ 0( poisson.Schilbe.mystus hameçon ) nkàridoolen. nkàridɔlen.
n ligne de hameçons
nkàridoolen→̌→ 0( poisson.Schilbe.mystus hameçon ) nkàridolen; nkàridɔlen.
n ligne de hameçons
nkàridɔlen→̌→ 0( poisson.Schilbe.mystus hameçon ) nkàridoolen. nkàridolen; nkàridɔlen.
n ligne de hameçons
nkàrifin→̌→ 0( poisson.Schilbe.mystus noir )
n poisson Schilbe mystus
nkàrijɛ→̌→ 0( poisson.Schilbe.mystus blanc )
n poisson Eutropius niloticus
nkàrinya→̌→ 0 kàriɲan. kàriɲa; nkɛ̀rɛnyɛ; nkìrinyɛ.
n crécelle (instrument de musique: un tuyau métallique avec une fente qu'on frappe avec une batonnet métallique, les deux objets sont dans une main).kɛ̀rɛɲɛ, nkɔ́sɔkɔ, nkɔ́sɔnbara, wálamisa, wásanba.
n plante Cissus populnea
n bouton palatal
nkàron→̌→ 0→n : 0 kàron. nkàlo; nkàlon; nkàyon; kàlo; nkàson.
v durcir
1 • durcir, devenir fibreux (fruit de certaines plantes : gombo ...)gɛ̀dɛgɛdɛ, gɛ̀lɛya, lágɛ̀lɛya.
2 • être dur à avaler (au propre et au figuré).
n vétiver
1 • b, Vetiveria nigritana.
2 • plante hervacée volubile, Ipomoea muricata.
nkàsa→̌→ 0 gàsan. nkàsan; nkàsa.
n herbe Ipomoea muricata
adv dur
nkásaki→̌→ 0 gásaki; kásaki.
adv proéminent
v abonder
1 • vi
2 • vr
v bâcler
1 • vt
2 • vi
nkàsaki→̌→ 1→n : 0 gàsaki; kàsaki.
v montrer dents
vt 1 • montrer les dents (animaux, hommes— type de grimace).
2 • ouvrir grand les yeux. ɲɛ́fwàn.
n herbe Ipomoea muricata
n vétiver
1 • b, Vetiveria nigritana.
2 • plante hervacée volubile, Ipomoea muricata.
nkàson→̌→ 0→n : 0 kàron. nkàron; nkàlo; nkàlon; nkàyon; kàlo.
v durcir
1 • durcir, devenir fibreux (fruit de certaines plantes : gombo ...)gɛ̀dɛgɛdɛ, gɛ̀lɛya, lágɛ̀lɛya.
2 • être dur à avaler (au propre et au figuré).
v coriace
1 • vi
2 • vt
3 • vi
n soupçon
nkàyon→̌→ 0→n : 0 kàron. nkàron; nkàlo; nkàlon; nkàyon; kàlo; nkàson.
v durcir
1 • durcir, devenir fibreux (fruit de certaines plantes : gombo ...)gɛ̀dɛgɛdɛ, gɛ̀lɛya, lágɛ̀lɛya.
2 • être dur à avaler (au propre et au figuré).
nkèke→̌→ 0 ngège; gège; gwègwe.
n arbuste Maytenus senegalensis
nkèkenin→̌→ 0( arbuste.Maytenus.senegalensis ) gègenin; gwègwenin.
n arbuste Maytenus senegalensis
nkèle→̌→ 0 kènde. nkène; nkèle.
n sorgho
nkélenkelenbanin→̌→ 0( *augmentatif *diminutif )
n tambour (petit tambour d'entre-jambes).bàraden, bàra, bàwolo, bɔ́nkolo, bɔ́n, dùnun, jánbɛrɛ.
nkèlennin→̌→ 0( *diminutif ) kèlennin.
n as
1 • as (au jeu de cartes).jígi, wáanɛ.
2 • un seul.
nkèn→̌→ 0 kènken. kèen; kànko.
n corbeille d'apiculteur
nkèn→̌→ 0 kònko. kànko; kènken; kèn; kòngo.
n calebasse sphérique
nkène→̌→ 0 kènde. nkène; nkèle.
n sorgho
nkènken→̌→ 0 kènken. nkènken.
n joue intérieur
nkènkenfuru→̌→ 0( joue.intérieur pulpe.des.fruits ) kènkenfuru. nkènkenfuru.
n joue
nkénninji→̌→ 0( *diminutif eau )
n sauce sp
nkèrenkɛ̀ɲɛ→̌→ 0 ntìgiɲɛ. ntèenkɛ̀ɲɛ; nkèrenkɛ̀ɲɛ.
n fourmi noire
n grillon (gros, (recherché et mangé par les enfants)).nkɛ́ɛrɛnnín.
nkɛ́ɛrɛn-da-cɛ̀mannin→̌→ 0( grillon chanvre mâle *adjectivateur *diminutif )
n plante Hibiscus panduriformis
nkɛ́ɛrɛnjeli→̌→ 0( grillon griot )
n grillon chanteur
nkɛ́ɛrɛn-ná-dà→̌→ 0( grillon à chanvre )
n herbe Hibiscus panduriformis
1 • herbe Hibiscus panduriformis (---> 1 / 2,50 m (fleur jaune soufre)).. malv
2 • plante Borreria ramispassa. rubi.
3 • plante Borreria verticillata (sous-arbrisseau buissonnant ---> 1 m. Tige anguleuse, petites fleurs blanches).básaku. rubi
4 • plante Borreria scaber (---> 30 cm, tiges quadrangulaires à bords + ou - arrondis, aux poils rigides).. rubi
nkɛ́ɛrɛnnín→̌→ 7( grillon *diminutif )
n grillon (recherché et mangé par les enfants).nkɛ́ɛrɛn.
nkɛ́ɛrɛnworo→̌→ 0( grillon cuisse )
n herbe Commelina diffusa
n testicules bɛ̀lɛkili, dóro, fìlabara, kíliɲɔrɔn, kɔ́, yɛ́rɛ, ɲáka. nkɛ̀lɛnkaliya
n rat palmiste
nkɛ̀lɛnkaliya→̌→ 0( testicules douleur.aigüe )
n hernie inguino-scrotale
nkɛ̀lɛnkaya→̌→ 22( testicules bourses ) nkɛ̀lɛnkɛyɛ.
n hernie inguino-scrotale
nkɛ̀lɛnkɛlɛn→̌→ 0( testicules testicules ) gɛ̀nɛngɛnɛn. nkɛ̀lɛnnkɛ̀lɛn; nkɛ̀lɛnkɛlɛn; kɛ̀lɛnkɛ̀lɛn.
n adénopathie
nkɛ̀lɛnkɛyɛ→̌→ 0( testicules bourses ) nkɛ̀lɛnkaya. nkɛ̀lɛnkɛyɛ.
n hernie inguino-scrotale
nkɛ̀lɛnnin→̌→ 10( rat.palmiste *diminutif )
n rat palmiste
nkɛ̀lɛnnintiga→̌→ 0( rat.palmiste *diminutif arachide )
n glaïeul
nkɛ̀lɛnnkɛ̀lɛn→̌→ 0( testicules testicules ) gɛ̀nɛngɛnɛn. nkɛ̀lɛnkɛlɛn; kɛ̀lɛnkɛ̀lɛn.
n adénopathie
nkɛ̀lɛnso→̌→ 7( testicules cheval )
n jambes croisées
nkɛ̀nɛnkɛnɛ→̌→ 0→n : 0 ŋɛ̀nɛŋɛnɛ. nkɛ̀nɛnkɛnɛ.
v amincir
1 • vt
2 • vi
nkɛ̀nɛnkɛnɛn→̌→ 0 gɛ̀nɛngɛnɛn. gɛ̀nɛgɛnɛ; ngɛ̀nɛngɛnɛ; nkɛ̀nɛnkɛnɛn; kɛ̀lɛnkɛlɛn.
n ganglion (du à une plaie).kùru.
n sauce sp
n prise de lutte
n claquement des doigts
→ kà nkɛ̀rɛn cì
nkɛ̀rɛnin→̌→ 0( prise.de.lutte *diminutif ) kɛ̀rɛnin. nkɛ̀rɛnin.
n prise de lutte
nkɛ̀rɛnyɛ→̌→ 0 kàriɲan. kàriɲa; nkàrinya; nkìrinyɛ.
n crécelle (instrument de musique: un tuyau métallique avec une fente qu'on frappe avec une batonnet métallique, les deux objets sont dans une main).kɛ̀rɛɲɛ, nkɔ́sɔkɔ, nkɔ́sɔnbara, wálamisa, wásanba.
nkɛ̀rɛɲɛ→̌→ 0 kɛ̀rɛɲɛ. kàriɲan; kàriɲa; nkàniya; nkɛ̀rɛɲɛ; ngɛ̀ɲɛ.
n crécelle (instrument rythmique: petites barres de fer que l'on frotte l'une contre l'autre pour accompagner les guitaristes, parfois en bambou évidé en dents de scie ...)kàriɲan, nkɔ́sɔkɔ, nkɔ́sɔnbara, wálamisa, wásanba.
nkɛ̀ru→̌→ 1 gàri. nkàri; ngàri; nkɛ̀ru.
n poisson Schilbe mystus
n poisson Schilbe mystus
n calebasse grelotte
nkɛ̀yɛ→̌→ 0 nkɔ̀yɔ. nkɛ̀yɛ; nkwɔ̀yɔ; nkwɛ̀yɛ.
n aubergine africaine
nkìliki→̌→ 4 kìliki; ngìliki; ntìliki.
n mimosa-clochettes
v marcher de travers
vi
n poisson Synodontis schall
n saillie
1 • saillie, spirale (saillie hélicoïdale d'une vis — saillie d'une calebasse). (d'une corne d'antilope).
2 • dents de scie. ɲàranɲaran.
nkìrin ngìrin; gìringirin.
v être dentelé
1 • être dentelé. nkìrinma.
2 • être râpeux.
nkìrinma( être.dentelé *action orientée ) ngìrinma.
v être dentelé
vi
nkìrinyɛ→̌→ 0 kàriɲan. kàriɲa; nkàrinya; nkɛ̀rɛnyɛ.
n crécelle (instrument de musique: un tuyau métallique avec une fente qu'on frappe avec une batonnet métallique, les deux objets sont dans une main).kɛ̀rɛɲɛ, nkɔ́sɔkɔ, nkɔ́sɔnbara, wálamisa, wásanba.
nkìsin→̌→ 0→n : 0 gèse. ngèsen; ngèse; kèsen; nkìsin.
v salir
1 • salir, rendre terne, décolorer (de manière indélébile).díridara, fòlokoto, fúsuku, lánɔgɔ, mànɔ́gɔ, nɔ́gɔ, nɔ́rɔkɔ, ɲɔ̀gɔri, ɲɛ́manɔgɔsi, ɲɛ́manɔgɔ. súgunɛkɛ` bɛ fìni` gèse
2 • retarder la croissance. bàna` ye dénmisɛn ìn gèse
nkìsin ngìsin.
n pâte karité
nkísinkàsa→̌→ 0 késenkàsan. kísinkàsa; gísingàsan.
n fleur mâle du maïs
v fleurir
vi
n criquet cɛ̀baɲɛbilen.
n Nko (écriture alphabétique mandingue).
n vervet
nkòbanin→̌→ 0( vervet *diminutif )
n vervet
n tortue aquatique
1 • Pelusios.adansonii, Pelusios.niger, Pelusios.subniger (---> 18 cm). (---> 29 cm).
2 • Pelomedusa.subrufa (---> 33 cm).
nkógonin→̌→ 1( tortue.aquatique *diminutif )
n tortue aquatique
1 • Pelusios.adansonii, Pelusios.niger, Pelusios.subniger (---> 18 cm). (---> 29 cm).
2 • Pelomedusa.subrufa (---> 33 cm).
adj crapule
n crapule
n herbe à perruque
n vétiver
nkòkodili→̌→ 0 gɔ̀ngɔndili.
n racines de vétiver
n sauterelle
1 • sauterelle, criquet migrateur. ntɔ̀n.
2 • dévastateur (personne qui fait des dégâts).
3 • caustaud, invulnérable (difficile à surmonter, même par des procédés magiques).
nkólan→̌→ 5 ngálan. ngálangalan; nkángalan; kánkaran.
onomat son de gong
nkólǒki→̌→ 0 ngólǒkí.
n galette (pour les chasseurs).fùrumɛ, tákùla. túfilen.
nkólomanaji→̌→ 0( substance.collante eau ) ngólomanaji.
n sauce mal préparée
nkólomantan→̌→ 0 kólonkan. ngóolomantan.
n entrave autour du cou
n cheval alezan
nkólon→̌→ 4 nkólonin. ngólon; ngólonin.
n antilope ourébi
1 • antilope ourébi, Ourebia.ourebi (petite antilope de la savane, 12 kg).
2 • cheval rouan, cheval alezan roux à garot blanc.
nkólonin→̌→ 16 nkólon; ngólon; ngólonin.
n antilope ourébi
1 • antilope ourébi, Ourebia.ourebi (petite antilope de la savane, 12 kg).
2 • cheval rouan, cheval alezan roux à garot blanc.
n balan des savanes
nkólonkalan→̌→ 0 kólonkalan.
adv très grand
nkólonkari( casser ) kólonkari. kólokari; nkólonkari.
n chat ganté
1 • chat ganté, Felis.felis.sylvestris. ɲàariwara, shɛ̀minɛwara.
2 • chat des sables, Felis.Otocolobus.margarita (depuis la sécheresse, sa zone est moins désertique). jàkumawara, syɛ̀minawara, ɲàriwara.
n bousier bàkolonkolonmusa, bòkolonkolon, bòlakolonkolon, bòlankɔbɔ, nkólonkolonba.
nkólonkolonba→̌→ 0( bousier *augmentatif )
n bousier
1 • bousier. bàkolonkolonmusa, bòkolonkolon, bòlakolonkolon, bòlankɔbɔ, nkólonkolon.
2 • vieux camion benne.
3 • dameur de route.
n fourmi de grande taille
nkólonso→̌→ 0( antilope.ourébi cheval )
n cheval roux
n rosée ngómi dára sàgoma ìn ná
n herbe à perruque
n cible
nkónajɛ→̌→ 0( blanc ) nkùnanjɛ̀. nkónajɛ; ngúnanìnjɛ́.
n héron garde-boeuf
n pangolin géant
nkóoro→̌→ 0 kóoro. kóro; nkóro.
n varan de terre
n algue Spirogyra
nkóro→̌→ 0 kóoro. kóro; nkóoro.
n varan de terre
nkórokinkoroki→̌→ 0 ngórokingoroki; ngúrukinguruki.
adj mi-cuit
nkórokinkoroki→̌→ 0→n : 0 ngórokingoroki; ngúrukinguruki.
v être non-cuit
vi
n naja (serpent cracheur— se dressent en gonflant plus ou moins le cou, et 'soufflent' leur venin).
nkòrongoba→̌→ 0( naja *augmentatif )
n serpent Naja melanoleuca
nkòrongobilen→̌→ 0( naja rouge )
n serpent Naja haje
nkòrongofin→̌→ 2( naja noir )
n serpent Naja melanoleuca
nkòrongofiyen→̌→ 0( naja aveugle )
n serpent Naja nigricollis
nkòrongoninkanfin→̌→ 0( naja *diminutif cou noir )
n serpent Naja katiensis
adv très sale
n crasse dàra.
v être crasseux
vi
nkóronkoronbakasa→̌→ 0( crasse *augmentatif odeur )
n puanteur kásagoya, nkóronkoronkasa.
nkóronkoronkasa→̌→ 0( crasse odeur )
n puanteur (odeur désagréable (de ceux qui ne se lavent pas)).kásagoya, nkóronkoronbakasa.
nkòronshyɛn→̌→ 0 nkɔ̀rɔsiyɛn. nkòrosiyɛn; nkòroshyɛn; nkòronshyɛn; nkɔ̀rɔsyɛn; nkɔ̀rɔsɛn; nkɔ̀rɔsyɛn.
n bilharziose
nkòroshyɛn→̌→ 0 nkɔ̀rɔsiyɛn. nkòrosiyɛn; nkòroshyɛn; nkòronshyɛn; nkɔ̀rɔsyɛn; nkɔ̀rɔsɛn; nkɔ̀rɔsyɛn.
n bilharziose
nkòrosiyɛn→̌→ 0 nkɔ̀rɔsiyɛn. nkòroshyɛn; nkòronshyɛn; nkɔ̀rɔsyɛn; nkɔ̀rɔsɛn; nkɔ̀rɔsyɛn.
n bilharziose
nkòson→̌→ 0 nkúsun. ngúsun; nkòson.
n calebasse grelotte
nkòsonbara→̌→ 0( calebasse.grelotte calebasse ) nkúsunbara. nkòsonbara; ngùsunbara.
n grelot (fait d'une calebasse, sert de marinba, accompagnant le balafon).wélen.
n langage secret
nkósorokan→̌→ 1( langage.secret cou )
n langage secret
n fève
n planche de labour
nkɔ́bɔ→̌→ 9 nkɔ́bɔnin; nkɔ́mɔ.
n coléoptère (coléoptères divers, surtout : charançon).jàŋɔyi.
nkɔ́bɔn→̌→ 0 nkába. ntába; nkɔ́bɔn; ngába.
n kobo des savanes
nkɔ́bɔnin→̌→ 10 nkɔ́bɔ. nkɔ́mɔ.
n coléoptère (coléoptères divers, surtout : charançon).jàŋɔyi.
nkɔ̀dala→̌→ 0( fève poser *agent permanent ) ngɔ̀dala.
n devin (utilisant les fèves de 'Canavalia ensiformis').bùguridala, bɛ̀lɛdala, dóma, dónkibarubɔla, dúfakɛla, dɔ́nnikɛla, fílɛlikɛla, kòlonninfilila, làturudala, lájɛlikɛla, ngɔ́nsigila, nkɔ̀sigila, tùrabudala, yélikɛla.
nkɔ̀kɔɲɔ→̌→ 0→n : 0 nkɔ̀rɔɲɔ. nkɔ̀ɲɔ; nkɔ̀kɔɲɔ.
v torsader
vt
n nénuphar
1 • Nymphea.lotus (fleur blanche).. nymp
2 • Nymphaea.micrantha (fleur blanche, bleue ou rose vif).. nymp
nkɔ̀kukankɔnɔ→̌→ 0( nénuphar sur oiseau )
n jacana
n céphalophe de Maxwell
n piège fóolo, jà, ján, nkálangɛ, pɛ̀gɛ.
nkɔ̀li→̌→ 0 kɔ̀li. gɔ̀li; nkɔ̀li; kɔ̀yi.
n ergot
1 • ergot (des gallinacées— de la queue des pythons). wɔ̀lɔkɔrɔ dòn, kɔ̀li sàba b'à lá
2 • grandes pattes (des sauterelles, grillons ...)
3 • éperon (de certains oiseaux (oie de Gambie ...))
nkɔ̀lɔbɛ→̌→ 0 kɔ̀lɔbɛ; kɛ̀lɛbɛ; ŋɔ̀lɔbɛ; ngɔ̀lɔbɛ; kwɛ̀lɛbɛ; nkwɔ̀lɔbɛ.
n kinkeliba
nkɔ̀lɔn gɔ̀lɔn. ngɔ̀lɔn; nkɔ̀lɔn; wɔ̀lɔn; ngwɔ̀lɔn; gwɔ̀lɔn.
v être déformé
vi
nkɔ́mi→̌→ 0 nkómi. ngómi; nkɔ́mi.
n rosée ngómi dára sàgoma ìn ná
nkɔ́mɔ→̌→ 0 nkɔ́bɔ. nkɔ́bɔnin; nkɔ́mɔ.
n coléoptère (coléoptères divers, surtout : charançon).jàŋɔyi.
n tisserin gendarme
n cible
n tisserin gendarme
nkɔ̀ngi→̌→ 0 ngɔ̀ɔnɔ. ngɔ̀nɔ; ngɔ̀ɔni; nkɔ̀ɔni; ngɔ̀ni; ngɔ̀ki; nkɔ̀ɔki; nkɔ̀ngi; ntnɔ̀ki.
n gorge
n doigt
n guitare-harpe kɔ́ra, npɔ̀lɔn.
nkɔ̀nifɔ→̌→ 14( guitare-harpe action.de.dire ) ngɔ̀nifɔ; nkɔ̀ninfɔ.
n jeu de guitare-harpe
1 • jeu de guitare-harpe.
2 • joueur de guitare-harpe. Syn : nkɔ̀nifɔla.
nkɔ̀nin→̌→ 1 nkɔ̀ni. ngɔ̀ni; nkɔ̀nin.
n guitare-harpe kɔ́ra, npɔ̀lɔn.
nkɔ̀ninfɔ→̌→ 0( guitare-harpe action.de.dire ) nkɔ̀nifɔ. ngɔ̀nifɔ; nkɔ̀ninfɔ.
n jeu de guitare-harpe
1 • jeu de guitare-harpe.
2 • joueur de guitare-harpe. Syn : nkɔ̀nifɔla.
nkɔ́nkɔn→̌→ 0 kɔ́nkɔn. kɔ̀nkɔ̀n; kɔ́ɔnkɔn.
n poisson Synodontis ocellifer
n moucheron (un peu plus gros que le "welewele", qui fabrique un peu de miel).dɛ́n, múrumurulen.
nkɔ̀ɲɔ→̌→ 0→n : 0 nkɔ̀rɔɲɔ. nkɔ̀kɔɲɔ.
v torsader
vt
nkɔ̀ɔki→̌→ 0 ngɔ̀ɔnɔ. ngɔ̀nɔ; ngɔ̀ɔni; nkɔ̀ɔni; ngɔ̀ni; ngɔ̀ki; nkɔ̀ɔki; nkɔ̀ngi; ntnɔ̀ki.
n gorge
nkɔ̀ɔni→̌→ 0 ngɔ̀ɔnɔ. ngɔ̀nɔ; ngɔ̀ɔni; nkɔ̀ɔni; ngɔ̀ni; ngɔ̀ki; nkɔ̀ɔki; nkɔ̀ngi; ntnɔ̀ki.
n gorge
n cerceau
1 • cerceau, anneau, bracelet (de cuir ou de liane).ɲɛ́den, kólonson.
2 • cerceau des ruches.
3 • cercle des toits de paille.
4 • anse. dógodogo.
5 • virgule (néologisme).
nkɔ̀rɔɲɔ→̌→ 0→n : 0 nkɔ̀ɲɔ; nkɔ̀kɔɲɔ.
v torsader
vt
nkɔ̀rɔsɛn→̌→ 0 nkɔ̀rɔsiyɛn. nkòrosiyɛn; nkòroshyɛn; nkòronshyɛn; nkɔ̀rɔsyɛn; nkɔ̀rɔsɛn; nkɔ̀rɔsyɛn.
n bilharziose
nkɔ̀rɔsiyɛn→̌→ 11 nkòrosiyɛn; nkòroshyɛn; nkòronshyɛn; nkɔ̀rɔsyɛn; nkɔ̀rɔsɛn; nkɔ̀rɔsyɛn.
n bilharziose
nkɔ̀rɔsyɛn→̌→ 0 nkɔ̀rɔsiyɛn. nkòrosiyɛn; nkòroshyɛn; nkòronshyɛn; nkɔ̀rɔsyɛn; nkɔ̀rɔsɛn; nkɔ̀rɔsyɛn.
n bilharziose
nkɔ̀rɔsyɛn→̌→ 0 nkɔ̀rɔsiyɛn. nkòrosiyɛn; nkòroshyɛn; nkòronshyɛn; nkɔ̀rɔsyɛn; nkɔ̀rɔsɛn; nkɔ̀rɔsyɛn.
n bilharziose
nkɔ̀sigila→̌→ 0( fève asseoir *agent permanent ) ngɔ̀sigila.
n devin (utilisant les fèves de haricot-sabre, Canavalia ensiformis).bùguridala, bɛ̀lɛdala, dóma, dónkibarubɔla, dúfakɛla, dɔ́nnikɛla, fílɛlikɛla, kòlonninfilila, làturudala, lájɛlikɛla, ngɔ́nsigila, nkɔ̀dala, tùrabudala, yélikɛla.
nkɔ̀so→̌→ 12( fève maison ) ngɔ̀so.
n damier
n crécelle (instrument à percussion des circoncis : morceaux de calebasses, percés, dentelés, enfilés sur un bâtonnet en forme de 1 le premier garçon arrivé à la circoncision en reçoit un tout neuf).kàriɲan, kɛ̀rɛɲɛ, nkɔ́sɔnbara. wásanba, wálamisa.
nkɔ́sɔkɔ̀→̌→ 0( calebasse ) nkɔ́sɔnbara. ngɔ́sɔnbara; nkɔ́sɔkɔ̀.
n crécelle
1 • crécelle, sistre (instrument à percussion des circoncis : morceaux de calebasses, percés, dentelés, enfilés sur un bâtonnet).kàriɲan, kɛ̀rɛɲɛ, nkɔ́sɔkɔ, wálamisa, wásanba. wásanba, wálamisa.
2 • charrue à disques.
3 • calebasse cultivée, Lagenaria siceraria.
nkɔ̀sɔn→̌→ 0 kɔ̀sɔn. kɔ̀sɔ; nkɔ̀sɔn; kɔ̀ɔsɔ.
n gerçure
n scorpion jaunâtre
nkɔ́sɔnbara→̌→ 2( calebasse ) ngɔ́sɔnbara; nkɔ́sɔkɔ̀.
n crécelle
1 • crécelle, sistre (instrument à percussion des circoncis : morceaux de calebasses, percés, dentelés, enfilés sur un bâtonnet).kàriɲan, kɛ̀rɛɲɛ, nkɔ́sɔkɔ, wálamisa, wásanba. wásanba, wálamisa.
2 • charrue à disques.
3 • calebasse cultivée, Lagenaria siceraria.
nkɔ̀yɔ→̌→ 13 nkɛ̀yɛ; nkwɔ̀yɔ; nkwɛ̀yɛ.
n aubergine africaine
n tortue aquatique
1 • Pelusios.adansonii, Pelusios.niger, Pelusios.subniger (---> 18 cm). (---> 29 cm).
2 • Pelomedusa.subrufa (---> 33 cm).
Nkuma→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0
n prop TOP
n grue couronnée
n grue couronnée
n prunier cornu
nkùnaji→̌→ 0( prunier.cornu eau ) nkùnanji. nkùnaji.
n liqueur de prunier
n prunier cornu
nkùnanjɛ̀→̌→ 14( blanc ) nkónajɛ; ngúnanìnjɛ́.
n héron garde-boeuf
nkùnanji→̌→ 3( prunier.cornu eau ) nkùnaji.
n liqueur de prunier
nkúnankùna→̌→ 0 nkúnankùnan. nkúnankùna; kúnankùnan; ŋúnanŋùnan.
n bile fyéji, ŋúnanŋunan, fyé.
nkúnankunabara→̌→ 0( bile calebasse )
n vésicule biliaire
nkúnankùnan→̌→ 10 nkúnankùna; kúnankùnan; ŋúnanŋùnan.
n bile fyéji, ŋúnanŋunan, fyé.
nkúnankùnán→̌→ 10 ŋúnanŋunan. nkúnankùnán.
n bile fyéji, nkúnankùnan, fyé.
n rat des champs
n fourmi rouge
n claquement des doigts
nkúrasɛ→̌→ 0( fourmi.rouge poule ) nkúrashɛ. nkúrasyɛ; nkúrashyɛ.
n poule féconde
nkúrashɛ→̌→ 0( fourmi.rouge poule ) nkúrasɛ; nkúrasyɛ; nkúrashyɛ.
n poule féconde
nkúrashyɛ→̌→ 0( fourmi.rouge poule ) nkúrashɛ. nkúrasɛ; nkúrasyɛ; nkúrashyɛ.
n poule féconde
nkúrasyɛ→̌→ 0( fourmi.rouge poule ) nkúrashɛ. nkúrasɛ; nkúrasyɛ; nkúrashyɛ.
n poule féconde
n épaule de vache
n calebasse
1 • calebasse (de forme allongée).bàra, bólen, jùrufilen, kóro.
2 • instrument rythmique (des jeunes filles en pays malinké).
3 • instrument de musique (société fétichiste du "gwan" f).
4 • air de musique. kɔ̀rɔsen.
Nkuruma→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0
n prop NOM ETRG
nkúsun→̌→ 2 ngúsun; nkòson.
n calebasse grelotte
adv tête baissée
nkùsunbala→̌→ 0( calebasse.grelotte balafon ) ngùsunbala.
n accompagnement balafon
nkúsunbara→̌→ 0( calebasse.grelotte calebasse ) nkòsonbara; ngùsunbara.
n grelot (fait d'une calebasse, sert de marinba, accompagnant le balafon).wélen.
nkùsunjeli→̌→ 0( calebasse.grelotte griot ) ngùsunjeli.
n chanteuse de Bèlèdugu
adv blancheur éclatante
adv blancheur éclatante
nkwɛ̀yɛ→̌→ 0 nkɔ̀yɔ. nkɛ̀yɛ; nkwɔ̀yɔ; nkwɛ̀yɛ.
n aubergine africaine
nkwɔ̀lɔbɛ→̌→ 0 nkɔ̀lɔbɛ. kɔ̀lɔbɛ; kɛ̀lɛbɛ; ŋɔ̀lɔbɛ; ngɔ̀lɔbɛ; kwɛ̀lɛbɛ; nkwɔ̀lɔbɛ.
n kinkeliba
nkwɔ́n→̌→ 0 nkɔ́n. nkɔ́ncɔrɔ; nkwɔ́n.
n tisserin gendarme
nkwɔ̀yɔ→̌→ 0 nkɔ̀yɔ. nkɛ̀yɛ; nkwɔ̀yɔ; nkwɛ̀yɛ.
n aubergine africaine
conj mais
ń-màgo-tɛ́-kó-lá→̌→ 0( *je besoin *n'est pas affaire à )
n insouciance
1 • insouciance, je-m'en-fichisme.
2 • insouciant, personne éhontée, celui qui n'a d'égards pour rien ni personne.
Nmub→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM CL
ń-ń→̌→ 0 ún-ùn. ɔ́n-ɔ̀n; ń-ń.
intj non (de refus ou de désapprobation énergique).àyí, únhùn.
Ńnàgbɛ→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM F
intj oui (interjection de réponse positive (prononcé comme dans un murmure poli)).àwɔ́, íyò, nàamù, ùnhun, ɔ̀nhɔ́n, ɔ̀nkɛ̀.
n intestin
1 • intestin, tripe. kɔ́nɔnugu.
2 • chambre à air.
3 • gourmandise. háwulɛya, háwulɛ, kɔ́nɔfaralenya, mìyɛ, nègemafɛn, sɔ̀njuguya. à nùgu ka bòn
4 • moelle (d'un végétal).sɛ́mɛ.
Nomogo→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM CL
nóntɛ̀→̌→ 1 n'ó tɛ́. n'ó ntɛ́; nɔ́ntɛ̀; nóntɛ̀.
conj sinon kɔ́ntɛ̀.
Nosɔnbugu→̌→ 2→n.prop/n : 0 →n.prop : 2→n : 0 Nɔnsɔnbugu. Nɔsɔnbugu; Nɔsɔnbugu.
n prop TOP
n notaire Sɛbɛn ja walima a ladege seereyali bɛ kɛ Meri la walima polisiso walima zandaramaso walima kube la ani notɛri fɛ yen. (Kibaru 479, 2011) ETRG.FRA.
nówanburu→̌→ 20 Source : Fr. novembre.
n novembre
n Noël - desanburu kalo tile 25: o ye nowèli seli ye. (Jɛkabaara n°1, 1986) ETRG.FRA.
mrph IN rɔ-; rɔn-; nɔn-; sɔ̀n-. connecteur des composantes des adjectifs composés; -rɔ- suivant une voyelle orale, -nɔ- suivant une voyelle nasale jùrɔnkolon
v nager
vi/vr nager à b'í nɔ́
v lécher
vt 1 • lécher, laper. lánɔn, málaku, músanmusan, nɛ́mu, lánɔ.
→ • k'í tɛ́gɛ nɔ́n. jàkuma bɛ́ à fàri nɔ́n
2 • user, éroder. kólofiyɛnya, pìripara.
pp IN
n trace
1 • trace, empreinte, place. fìyɛ, jɔ̀da, jɔ̀yɔrɔ, kɛ́nɛ, pílasi. kànâ bɔ́ í nɔ̀ ná
2 • effet, conséquence.
3 • oeuvre, travail. báara, cá, cí, kùnko, kɛ́wale. í nɔ̀ dòn
4 • ancienne place. táa í sìgi í nɔ̀ ná
n avertissement
nɔ̀bìla→̌→ 0→n : 0( trace mettre )
v cesser de poursuivre
1 • cesser de poursuivre, laisser tranquille.
2 • abandonner (un pratique, un coutume).bàn, bìla, fòlofolo, jɛ̀n, láfìli.
nɔ̀bɔ́→̌→ 23→n : 2( trace sortir )
v suivre
1 • suivre, rechercher (la piste).dɔ̀dɔ, kɔ́tùgu, nɔ̀mìnɛ, tùgu. à táara sò kàn, ń ná à nɔ̀bɔ́
2 • faire apparaître (avec netteté: trace de crayon, de craie ...) ń bɛ́ krɛ́yɔn nɔ̀bɔ́ kà sɛ́bɛnni kɛ́
n canton
pp derrière
1 • derrière, après. kɔ́fɛ̀, kɔ́kɔrɔ. à y'í bìla bɛ́ɛ nɔ̀ fɛ̀
2 • à la poursuite. à bòlila à nɔ̀ fɛ̀
3 • à cause, pour. bólo, dáfɛ̀, kámà, kósɔ̀n, kùnkɔ́rɔ, kùn, yé.
nɔ̀fɛgɛ́n→̌→ 3→n : 0( derrière [ trace par ] chasser )
v poursuivre
vt
nɔ̀fɛmaa→̌→ 0( derrière [ trace par ] homme ) nɔ̀fɛmɔgɔ.
n dépendant kɔ́mɔgɔ, mɔ̀gɔfɛmɔgɔ.
nɔ̀fɛmɔgɔ→̌→ 14( derrière [ trace par ] homme ) nɔ̀fɛmaa.
n dépendant kɔ́mɔgɔ, mɔ̀gɔfɛmɔgɔ.
nɔ̀fɛta→̌→ 1( derrière [ trace par ] *participe potentiel )
n le suivant
nɔ̀fɛtáama→̌→ 0→n : 0( derrière [ trace par ] marcher )
v filer
1 •
2 • vt
nɔ̀finman( trace noir [ noir *adjectivateur ] )
n acné nkànfyɛ̀lɛ.
nɔ̀gɛ́n→̌→ 8→n : 0( trace chasser )
v poursuivre en courant
vt
nɔ̀gɛnbaa→̌→ 0( poursuivre.en.courant [ trace chasser ] *agent occasionnel ) nɔ̀gɛnbaga.
n poursuivant
nɔ̀gɛnbaga→̌→ 0( poursuivre.en.courant [ trace chasser ] *agent occasionnel ) nɔ̀gɛnbaa.
n poursuivant
nɔ̀gòsi→̌→ 0→n : 0( trace battre ) nɔ̀gɔ̀si.
v compenser
1 • compenser, effacer les traces.
2 • expier. kàfari.
nɔ́gɔ→̌→ 6 dɔ́gɔ. lɔ́gɔ; nɔ́gɔ; dwa; jwa.
n désir díyanyeko, díyanye, dùngɔ, háminanko, hámi, jíminsira, làfe, làwa, nège, nímisi, sàgonata, sàgona, sàgo, wòlo. ò dɔ́gɔ b'í lá wà ?
vq gluant
1 • gluant, visqueux. náma. à ka nɔ́gɔ
2 • glissant.
nɔ́gɔ
n saleté
1 • saleté.
2 • matière visqueuse, mucilage. nɔ́gɔlan.
3 • nuage. bírinka, kàbakun, kàbakuru, kàbanɔgɔ, kàbasen, máranka, múntan, sánkaba.
4 • fumier, engrais. bágannɔgɔ, nɔ́gɔfin, ángɛrɛ, fàrafinnɔgɔ, nɔ́gɔjɛ, tùbabunɔgɔ. nɔ́gɔ` dòn fòro` lá, nɔ́gɔ` kɛ́ fòro` lá
v salir
1 • salir. díridara, fòlokoto, fúsuku, gèse, lánɔgɔ, mànɔ́gɔ, nɔ́rɔkɔ, ɲɔ̀gɔri, ɲɛ́manɔgɔsi, ɲɛ́manɔgɔ. fìni nɔ́gɔra
2 • rendre visqueux. námaya, nɔ́gɔya.
3 • dénigrer, calomnier. màmàɲíni. í kànâ mɔ̀gɔ sí nɔ́gɔ ní nkàlon yé !
adj sale
1 • sale. dàngatɔ, nɔ́gɔman. jínɔgɔ
2 • gluant. mánama. ntábanɔgɔ
n appât mári.
adj facile dúman, fɛ́gɛn, nɔ̀gɔman, sɔ̀nkómà.
vq facile
1 • facile. dí. nìn báara ka nɔ̀gɔ
2 • en meilleure santé. bànabaatɔ ka nɔ̀gɔ
3 • bon marché. à dá man nɔ̀gɔ
4 • conciliant, favorable.
nɔ́gɔbana→̌→ 23( saleté maladie )
n typhoïde tifoyidi.
nɔ́gɔdòn→̌→ 7→n : 2( saleté entrer )
v fertiliser
vt
nɔ́gɔfi→̌→ 0→n : 0 nɔ́gɔsi. nɔ́gɔsin; nɔ́gɔfi; nɔ́gɔfin.
v maltraiter
1 • maltraiter. nímanɔgɔsi, nímanɔgɔ.
2 • endommager, affaiblir. bárikantanya, cɔ́ɔlɔ, fásan, fɛ́gɛnya, láafu, sósɔ̀gɔ.
n engrais
nɔ́gɔfin→̌→ 0→n : 0 nɔ́gɔsi. nɔ́gɔsin; nɔ́gɔfi; nɔ́gɔfin.
v maltraiter
1 • maltraiter. nímanɔgɔsi, nímanɔgɔ.
2 • endommager, affaiblir. bárikantanya, cɔ́ɔlɔ, fásan, fɛ́gɛnya, láafu, sósɔ̀gɔ.
n engrais ángɛrɛ, fàrafinnɔgɔ, nɔ́gɔfin, nɔ́gɔ, tùbabunɔgɔ.
n crachat
1 • crachat, salive. dáji, kàanri, kàari, nɛ̀nkɔrɔji.
2 • sperme. cɛ̀yaji, jàrabiji, làwaji, làwa, nègeji, séwa.
Nɔ̀gɔka→̌→ 0( *originaire de ) Nɔ̀ɔka. Nɔ̀gɔka.
n NOM CL
nɔ́gɔlan→̌→ 2( salir *instrumental ) nwánan.
n mucilage
1 • mucilage (à base de feuilles d'arbres ou de plantes recherchées pour rendre la sauce gluante : baobab, gombo ...)nɔ́gɔ.
2 • couleur verdâtre.
nɔ́gɔlanjuru→̌→ 0( mucilage [ salir *instrumental ] corde ) nwánanjuru.
n serpent vert
1 • Philothamnus.nitidus (de moeurs arboricoles, inoffensifs).
2 • Philothamnus.semivariegatus.
3 • Chlorophis.sp.
4 • Boaedon.lineatum (1m et plus. Deux lignes jaunâtres sur les deux côtés de la tête). námugulasa, ɲùgujisa.
nɔ́gɔlansa→̌→ 0( mucilage [ salir *instrumental ] serpent )
n serpent vert
1 • Philothamnus.nitidus (de moeurs arboricoles, inoffensifs).
2 • Philothamnus.semivariegatus.
3 • Chlorophis.sp.
4 • Boaedon.lineatum (1m et plus. Deux lignes jaunâtres sur les deux côtés de la tête). nwánanjuru, námugulasa, ɲùgujisa.
Nɔgɔlaso→̌→ 14→n.prop/n : 0 →n.prop : 14→n : 0
n prop TOP (village, commune de Sinzan, cercle de Sikasso).
nɔ́gɔlenya( salir *participe résultatif *abstractif )
n malpropreté
1 • malpropreté. dàngaya.
2 • souillure morale, péché (relations non permises ...)
nɔ́gɔman→̌→ 3( gluant *adjectivateur )
adj sale
1 • sale, malpropre. dàngatɔ, nɔ́gɔ, jùlajugu.
2 • visqueux, mucilagineux.
nɔ̀gɔman→̌→ 8( facile *adjectivateur )
adj facile
1 • facile, pratique (à gérer, à conduire, à utiliser).dúman, fɛ́gɛn, nɔ̀gɔn, sɔ̀nkómà.
2 • accommodant.
adj facile dúman, fɛ́gɛn, nɔ̀gɔman, sɔ̀nkómà.
vq facile
1 • facile. dí. nìn báara ka nɔ̀gɔ
2 • en meilleure santé. bànabaatɔ ka nɔ̀gɔ
3 • bon marché. à dá man nɔ̀gɔ
4 • conciliant, favorable.
n arbuste Grewia sp
v trop cuire
vt
nɔ́gɔnɔgɔ→̌→ 0 ntɔ́gɔntɔgɔ; ndɔ́gɔndɔgɔ.
n vésicule biliaire
nɔ́gɔnɔgɔbilen→̌→ 0( arbuste.Grewia.sp rouge ) nɔ́gɔnɔgɔblen; nwánaabilen; nwánaablen.
n arbuste Grewia bicolor
nɔ́gɔnɔgɔblen→̌→ 0( arbuste.Grewia.sp rouge ) nɔ́gɔnɔgɔbilen. nɔ́gɔnɔgɔblen; nwánaabilen; nwánaablen.
n arbuste Grewia bicolor
nɔ́gɔnɔgɔfin→̌→ 0( arbuste.Grewia.sp noir ) nwánaafin.
n arbuste Grewia sp
nɔ́gɔnɔgɔjɛ→̌→ 0( arbuste.Grewia.sp blanc ) nwánaajɛ.
n arbuste Grewia pubescens
nɔ́gɔsi→̌→ 0→n : 0 nɔ́gɔsin; nɔ́gɔfi; nɔ́gɔfin.
v maltraiter
1 • maltraiter. nímanɔgɔsi, nímanɔgɔ.
2 • endommager, affaiblir. bárikantanya, cɔ́ɔlɔ, fásan, fɛ́gɛnya, láafu, sósɔ̀gɔ.
nɔ̀gɔsi→̌→ 0 nàasi. nɔ̀ɔsi; nɔ̀nsi.
n cynhyène
nɔ̀gɔ̀si→̌→ 0→n : 0( trace battre ) nɔ̀gòsi. nɔ̀gɔ̀si.
v compenser
1 • compenser, effacer les traces.
2 • expier. kàfari.
nɔ́gɔsin→̌→ 0→n : 0 nɔ́gɔsi. nɔ́gɔsin; nɔ́gɔfi; nɔ́gɔfin.
v maltraiter
1 • maltraiter. nímanɔgɔsi, nímanɔgɔ.
2 • endommager, affaiblir. bárikantanya, cɔ́ɔlɔ, fásan, fɛ́gɛnya, láafu, sósɔ̀gɔ.
nɔ̀gɔsiwulu→̌→ 0( cynhyène chien ) nàasiwulu. nɔ̀ɔsiwulu; nɔ̀nsiwulu.
n cynhyène
n saligaud (personne dégoûtante de saleté).
nɔ́gɔya( gluant *en verbe dynamique )
n viscosité námaya. mànɔgɔ fàri yé nɔ́gɔya dàn yé
nɔ́gɔya→̌→ 1→n : 0( gluant *en verbe dynamique ) nwáya.
v souiller
vt
nɔ̀gɔya( facile *en verbe dynamique )
n facilité
1 • facilité. díya.
2 • amélioration.
→ • kà nɔ̀gɔya kɛ́ !
3 • bon marché.
nɔ̀gɔya→̌→ 48→n : 0( facile *en verbe dynamique )
v faciliter
1 • faciliter. díya, tímiya. kúrun bɛ́ bátigɛ nɔ̀gɔya
2 • améliorer. fúra b’à nɔ̀gɔya
3 • diminuer (le prix).dɔ́gɔya, hàlaki, jìgin, láfiɲɛ, sɔ̀nɔ́gɔ, táanpo.
nɔ̀jɛmanbɔ→̌→ 3( trace blanc [ blanc *adjectivateur ] sortie )
n vitiligo
pp après
nɔ̀kanda→̌→ 13( après [ trace sur ] poser )
n suivant
1 • suivant (celui qui vient après dans une file).nɔ̀kanta, nɔ̀na.
2 • successeur. dánkan, fɔ́nkɔ, kɔ́mɔgɔ, kɔ́tigi, nɔ̀kansigi.
3 • remplaçant, lieutenant. yètinan.
nɔ̀kandugu→̌→ 0( trace sur village )
n canton
nɔ̀kansigi→̌→ 1( après [ trace sur ] position.assise )
n remplaçant
nɔ̀kanta→̌→ 1( après [ trace sur ] propriété )
n suivant
1 • suivant (celui qui vient après dans une file).nɔ̀kanda, nɔ̀na.
2 • successeur, cadet. dánkan, fɔ́nkɔ, kɔ́mɔgɔ, kɔ́tigi, nɔ̀kansigi, dɔ́gɔnin, dɔ́gɔ, kade.
3 • remplaçant, lieutenant. yètinan.
n Noko fétiche
Nɔ̀kɔlɔn→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop TOP
n bec
2 • jambes arquées (vers l'extérieur).
3 • chose arquée.
n bec
2 • jambes arquées (vers l'extérieur).
3 • chose arquée.
nɔ̀mìna→̌→ 0→n : 0( trace attraper ) nɔ̀mìnɛ. nɔ̀mìna.
v suivre
1 • suivre, poursuivre. dɔ̀dɔ, kɔ́tùgu, nɔ̀bɔ́, tùgu, gɛ́n, nɔ̀fɛgɛ́n.
2 • imiter. ládège, màdège, tà. n'í táara, ń n'í nɔ̀minɛ
nɔ̀mìnɛ→̌→ 29→n : 5( trace attraper ) nɔ̀mìna.
v suivre
1 • suivre, poursuivre. dɔ̀dɔ, kɔ́tùgu, nɔ̀bɔ́, tùgu, gɛ́n, nɔ̀fɛgɛ́n.
2 • imiter. ládège, màdège, tà. n'í táara, ń n'í nɔ̀minɛ
nɔ̀mintɔ→̌→ 0( bec *statif ) nɔ̀mitɔ. nɔ̀mintɔ.
n bancal (personne aux jambes arquées, qui a le valgus— un mot peu connu).jùjɛngɛn, kɛ̀rɛkelenjɛngɛn.
nɔ̀mitɔ→̌→ 0( bec *statif ) nɔ̀mintɔ.
n bancal (personne aux jambes arquées, qui a le valgus— un mot peu connu).jùjɛngɛn, kɛ̀rɛkelenjɛngɛn.
mrph IN nɔ-; rɔn-; rɔ-; sɔ̀n-. connecteur des composantes des adjectifs composés; -rɔ- suivant une voyelle orale, -nɔ- suivant une voyelle nasale jùrɔnkolon
v nager
vi/vr nager à b'í nɔ́
v lécher
vt 1 • lécher, laper. lánɔn, málaku, músanmusan, nɛ́mu, lánɔ.
→ • k'í tɛ́gɛ nɔ́n. jàkuma bɛ́ à fàri nɔ́n
2 • user, éroder. kólofiyɛnya, pìripara.
nɔ̀na( trace à )
n puîné
1 • puîné, cadet immédiat. nɔ̀nada, ɲɔ́gɔnna.
2 • suivant, suite. nɔ̀kanda, nɔ̀kanta, kɔ́.
pp à la place de
1 • à la place de. í bɛ kɛ́ fàantan yé í nɔ̀ná
2 • en échange de.
3 • après, à la suite de.
nɔ̀nabila→̌→ 34( trace à abandon ) nɔ̀rɔbila.
n remplaçant
1 • remplaçant. dánkan, fàrankan, kùnfalen, kùnmabɔbaga, kɔ́rɔsigi, nɔ̀kanda, nɔ̀kansigi, nɔ̀kanta.
2 • représentant.
3 • pronom (néologisme).
nɔ̀nabìla→̌→ 60→n : 10( trace à mettre ) nɔ̀rɔbìla.
v remplacer
1 • remplacer. dálabi, kánnabɔ, kùnmabɔ́, kɔ́fàlen, lábi, lábɔ.
2 • renouveler. kúra-kúraya, kúraya, lákuraya.
nɔ̀nada( trace à poser ) nɔ̀rada; nwàna.
Nɔnaliɲe→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop non-alignés
n non-alignés Jamana minnu tugulen tè dinyè jamana setigiba si kò, n'a bè fò a tòn ma kè « Nònalinyè », o jamana kuntigiw de tun ka nyògònye don. (Faso kumakan, 1986) ETRG.FRA.
n liane (liane ou plante rampante semi-ligneuse).
n fétiche de chasseur
nɔ̀ngɔn→̌→ 0 nɔ̀nkɔn. nɔ̀nkɔ; nɔ̀ngɔn.
n coude
1 • coude. nɔ̀nkɔnkuru, tùgukun.
2 • angle, coin. dógodogo, séleke, sɔ́lɔ, tónkun.
nɔ̀ngɔnma→̌→ 0→n : 0( coude *action orientée ) nɔ̀nkɔnma.
v s'accouder
vi, vr
nɔ̀ngɔnmasa→̌→ 0→n : 0( coude roi ) nɔ̀nkɔnmasa. nɔ̀nkɔmasa; nɔ̀ngɔnmasa.
v s'accouder
vi, vr
nɔ́ni→̌→ 1( nager *nom d'action ) nɔ́nni. nɔ́ɔni.
n natation à bɛ sé nɔ́ni ná
v délayer
1 • délayer, pétrir. jíya.
2 • brouiller. bɛ̀nbaliya, cɛ́fara, dùruntu, kùnkári, lákɔmayɛ̀lɛma, ɲágami. ù hákili nɔ́ɔnina
nɔ́nikɛla→̌→ 0( nager *nom d'action faire *agent permanent ) nɔ́nnikɛla. nɔ́nikɛla.
n nageur
nɔ́nikɛlan→̌→ 1( natation [ nager *nom d'action ] faire *instrumental ) nɔ́nnikɛlan.
n nageoire
nɔ̀nkɔ→̌→ 0 nɔ̀nkɔn. nɔ̀nkɔ; nɔ̀ngɔn.
n coude
1 • coude. nɔ̀nkɔnkuru, tùgukun.
2 • angle, coin. dógodogo, séleke, sɔ́lɔ, tónkun.
nɔ̀nkɔmasa→̌→ 0→n : 0( coude roi ) nɔ̀nkɔnmasa. nɔ̀nkɔmasa; nɔ̀ngɔnmasa.
v s'accouder
vi, vr
Nɔnkɔn→̌→ 6→n.prop/n : 0 →n.prop : 6→n : 0
n prop TOP
nɔ̀nkɔn→̌→ 21 nɔ̀nkɔ; nɔ̀ngɔn.
n coude
1 • coude. nɔ̀nkɔnkuru, tùgukun.
2 • angle, coin. dógodogo, séleke, sɔ́lɔ, tónkun.
nɔ̀nkɔnkuru→̌→ 10( coude boule )
n coude (articulation).nɔ̀nkɔn, tùgukun. móri sélitɔ b'ú kò k'à dàn nɔ̀nkɔnkuru lá
nɔ̀nkɔnma→̌→ 3→n : 0( coude *action orientée ) nɔ̀ngɔnma.
v s'accouder
vi, vr
nɔ̀nkɔnmasa→̌→ 0→n : 0( coude roi ) nɔ̀nkɔmasa; nɔ̀ngɔnmasa.
v s'accouder
vi, vr
nɔ̀nkɔnɲa→̌→ 0( coude fois ) nɔ̀nkɔnɲɛ. nɔ̀nkɔnɲa.
n coudée (plus ou moins 50 centimètres).
nɔ̀nkɔnɲɛ→̌→ 7( coude fois ) nɔ̀nkɔnɲa.
n coudée (plus ou moins 50 centimètres).
nɔ́nni→̌→ 8( nager *nom d'action ) nɔ́ni; nɔ́ɔni.
n natation à bɛ sé nɔ́ni ná
nɔ́nnikɛla→̌→ 3( nager *nom d'action faire *agent permanent ) nɔ́nikɛla.
n nageur
nɔ́nnikɛlan→̌→ 0( natation [ nager *nom d'action ] faire *instrumental ) nɔ́nikɛlan.
n nageoire
n lait (d'animal). nɔ́nɔ kɛ́nɛ
n jus
1 • jus. mángoro nɔɔnɔ
2 • sève, glaires, pâte visqueuse et sucrée (sous forme pâteuse). gilɛri, yìriyara.
nɔ́nɔkɛnɛbana→̌→ 9( lait sain maladie )
n brucellose
nɔ́nɔkɛnɛfarigan→̌→ 4( lait sain fièvre [ corps fièvre ] )
n brucellose
nɔ́nɔma( lait *comme de )
adj lacté
nɔ́nɔmafɛn→̌→ 10( lacté [ lait *comme de ] chose )
n produit laitier
nɔ́nɔmugu→̌→ 23( lait poudre )
n lait en poudre
nɔ́nsi→̌→ 21 nɔ́ɔnsi; nɔ́nsin; nɔ́ɔnsin.
n caméléon (saurien).
nɔ̀nsi→̌→ 0 nàasi. nɔ̀gɔsi; nɔ̀ɔsi; nɔ̀nsi.
n cynhyène
nɔ́nsin→̌→ 0 nɔ́nsi. nɔ́ɔnsi; nɔ́nsin; nɔ́ɔnsin.
n caméléon (saurien).
nɔ̀nsiwulu→̌→ 0( cynhyène chien ) nàasiwulu. nɔ̀gɔsiwulu; nɔ̀ɔsiwulu; nɔ̀nsiwulu.
n cynhyène
Nɔnsɔnbugu→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0 Nɔsɔnbugu; Nɔsɔnbugu; Nosɔnbugu.
n prop TOP
nɔ́ntɛ̀→̌→ 25 n'ó tɛ́. n'ó ntɛ́; nɔ́ntɛ̀; nóntɛ̀.
conj sinon kɔ́ntɛ̀.
Nɔ̀ɔka→̌→ 6( *originaire de ) Nɔ̀gɔka.
n NOM CL
nɔ́ɔni→̌→ 0( nager *nom d'action ) nɔ́nni. nɔ́ni; nɔ́ɔni.
n natation à bɛ sé nɔ́ni ná
v délayer
1 • délayer, pétrir. jíya.
2 • brouiller. bɛ̀nbaliya, cɛ́fara, dùruntu, kùnkári, lákɔmayɛ̀lɛma, ɲágami. ù hákili nɔ́ɔnina
n jus
1 • jus. mángoro nɔɔnɔ
2 • sève, glaires, pâte visqueuse et sucrée (sous forme pâteuse). gilɛri, yìriyara.
nɔ́ɔnsi→̌→ 7 nɔ́nsi. nɔ́nsin; nɔ́ɔnsin.
n caméléon (saurien).
nɔ́ɔnsiku→̌→ 0( caméléon queue )
n herbe Heliotropium indicum
nɔ́ɔnsimɔgɔ→̌→ 0( caméléon homme )
n personne versatile
nɔ́ɔnsin→̌→ 0 nɔ́nsi. nɔ́ɔnsi; nɔ́nsin; nɔ́ɔnsin.
n caméléon (saurien).
nɔ́ɔnsitaama→̌→ 1→n : 0( caméléon marcher )
v marcher lentement
vr
n pas pàara, sèndaɲɛ, sènpara, sènta, sìɲɛ, wàala, wàla. í dén ma nɔ́ɔri kɛ́ fɔ́lɔ ?
nɔ́ɔrɛ→̌→ 0 nɔ́ridi. nɔ́ɔrɔ; nɔ́rɔdi; nɔ́rdi.
n vache noire et blanche
n bourses (un mot peu connu).dórobara, dóro, kàya, kílibara, kíliforoko, tɔ̀rɔɲaga.
n pas pàara, sèndaɲɛ, sènpara, sènta, sìɲɛ, wàala, wàla. í dén ma nɔ́ɔri kɛ́ fɔ́lɔ ?
n auréole
1 • auréole, gloire. kùnnawolo, làhɔrɔma, màkaamà, sánkɔrɔta. nɔ́ɔrɔ bɛ́ bági ìn ná
2 • charme. dáraja, dáwula, sára. mùso ìn nɔ́ɔrɔ ka ɲì
3 • joli timbre (de voix (harmoniques)). nɔ́ɔrɔ bɛ́ à kán ná
v auréoler
vt
nɔ́ɔrɔ→̌→ 0 nɔ́ridi. nɔ́ɔrɛ; nɔ́rɔdi; nɔ́rdi.
n vache noire et blanche
n bourses (un mot peu connu).dórobara, dóro, kàya, kílibara, kíliforoko, tɔ̀rɔɲaga.
n glane (partie de récolte: riz, arachides, mil, manioc... laissée dans le champ).
nɔ́ɔrɔma→̌→ 3( auréole *comme de )
adj joli
nɔ̀ɔrɔɲinina→̌→ 0( glane chercher *agent permanent ) nɔ̀rɔɲinina.
n glaneur Syn : nɔ̀ɔrɔtɔmɔna.
nɔ́ɔrɔya→̌→ 0→n : 0( auréole *abstractif )
v rayonner
vi
nɔ̀ɔsi→̌→ 0 nàasi. nɔ̀gɔsi; nɔ̀nsi.
n cynhyène
nɔ̀ɔsiwulu→̌→ 0( cynhyène chien ) nàasiwulu. nɔ̀gɔsiwulu; nɔ̀nsiwulu.
n cynhyène
nɔ̀rada( trace à poser ) nɔ̀nada. nɔ̀rada; nwàna.
nɔ́rdi→̌→ 0 nɔ́ridi. nɔ́ɔrɛ; nɔ́ɔrɔ; nɔ́rɔdi; nɔ́rdi.
n vache noire et blanche
nɔ́ridi→̌→ 0 nɔ́ɔrɛ; nɔ́ɔrɔ; nɔ́rɔdi; nɔ́rdi.
n vache noire et blanche
Nɔriwɛzi→̌→ 8→n.prop/n : 0 →n.prop : 8→n : 0
n prop TOP
v coller
1.1 • vt
1.2 • vi
2 • vt
3 • vt
4 • vi
5 • vr
n dépôt màrayɔrɔ, móoro, sɛ̀nɛ.
n glane (partie de récolte: riz, arachides, mil, manioc... laissée dans le champ).
nɔ̀rɔbila→̌→ 2( trace à abandon ) nɔ̀nabila. nɔ̀rɔbila.
n remplaçant
1 • remplaçant. dánkan, fàrankan, kùnfalen, kùnmabɔbaga, kɔ́rɔsigi, nɔ̀kanda, nɔ̀kansigi, nɔ̀kanta.
2 • représentant.
3 • pronom (néologisme).
nɔ̀rɔbìla→̌→ 1→n : 0( trace à mettre ) nɔ̀nabìla. nɔ̀rɔbìla.
v remplacer
1 • remplacer. dálabi, kánnabɔ, kùnmabɔ́, kɔ́fàlen, lábi, lábɔ.
2 • renouveler. kúra-kúraya, kúraya, lákuraya.
nɔ́rɔdi→̌→ 0 nɔ́ridi. nɔ́ɔrɛ; nɔ́ɔrɔ; nɔ́rdi.
n vache noire et blanche
nɔ̀rɔgòsi→̌→ 0→n : 0( trace dans battre )
v détériorer
vt
nɔ́rɔgɔ→̌→ 0→n : 0 nɔ́rɔkɔ. nɔ́rɔgɔ; nɔ́rɔngo.
v salir
vt
nɔ́rɔkɔ→̌→ 12→n : 0 nɔ́rɔgɔ; nɔ́rɔngo.
v salir
vt
nɔ́rɔlan→̌→ 0( coller *instrumental )
n plante s’accrochant
nɔ́rɔlanba→̌→ 3( plante.s’accrochant [ coller *instrumental ] *augmentatif ) nɔ́rɔnna.
n cram-cram
1 • cram-cram, Cenchrus.barbatus / C.biflorus (l'inflorescence porte des involucres épineux qui s'accrochent).. gram
2 • plante Pupalia lappacea (plante herbacée, les glomérules de fleurs s'accrochent aux habits, feuilles veloutées).. amara
nɔ́rɔngo→̌→ 0→n : 0 nɔ́rɔkɔ. nɔ́rɔgɔ; nɔ́rɔngo.
v salir
vt
nɔ́rɔńjùla→̌→ 0( coller *je derrière à )
n importun bìla-ń-kó-lá, dálandi.
nɔ́rɔnkola( coller *je affaire *agent permanent )
n obstiné
nɔ́rɔnna→̌→ 0( coller *je à ) nɔ́rɔlanba.
n cram-cram
1 • cram-cram, Cenchrus.barbatus / C.biflorus (l'inflorescence porte des involucres épineux qui s'accrochent).. gram
2 • plante Pupalia lappacea (plante herbacée, les glomérules de fleurs s'accrochent aux habits, feuilles veloutées).. amara
nɔ́rɔńná→̌→ 18( coller *je à )
n affixe dérivationnel
nɔ̀rɔɲinina→̌→ 0( glane chercher *agent permanent ) nɔ̀ɔrɔɲinina.
n glaneur Syn : nɔ̀ɔrɔtɔmɔna.
Nɔsɔnbugu→̌→ 9→n.prop/n : 0 →n.prop : 9→n : 0 Nɔnsɔnbugu. Nɔnsɔnbugu; Nosɔnbugu.
n prop TOP
Nɔsɔnbugu→̌→ 9→n.prop/n : 0 →n.prop : 9→n : 0 Nɔnsɔnbugu. Nɔnsɔnbugu; Nosɔnbugu.
n prop TOP
n notes hali n'u ma gafe sɔrɔ, « nɔti » minnu tar'u bolo, u bɛ se k'u sinsin olu kan; k'u ka baara daminɛ; (Jama n°11, 2002) ETRG.FRA.
v écarter
vt
npàara→̌→ 0 pàara. npàara; pàra; pàran; pàari; ntàran.
n enjambée
v abattre d'un coup
1 • vt
2 • vr
npàgon→̌→ 0→n : 0 pàron. fàron; pàgon; pàton; npàgon; pàro; fàro.
v abattre d'un coup
vt 1 • abattre d'un coup, faire tomber d'un coup (frapper énergiquement qqch contre le sol). npàgi.
2 • arracher, prendre brusquement. bɔ̀bɔ, bɔ̀gɔti, bɔ̀, gàfo, ntàraki, pùruti, sɔ́gɔbɛ, ŋúnan.
adv paf (imitation d'un coup).
Npakurun→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0
n prop TOP (nom d'un village).
n cuillère en bois
n sacoche (au flanc d'un cheval en bandoulière).sàkɔsi.
npálanpàlán
n casse-café
n sabre
n Raphia sudanica
npànji→̌→ 1( Raphia.sudanica eau ) nbànji; bànji.
n vin de palme
npànkalama→̌→ 0 bànkalama; nbànkalama.
n ensouple (du métier à tisser).
Npankunkurun→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0
n prop TOP (village de la commune de Niéna, cercle et région de Sikasso).
n événement surprise
1 • victoire (acquise de justesse, ex., au football : but de dernière minute).fóni, sébagaya, sé.
2 • espoir brisé (au dernier moment). nìn npàra júguyara dɛ́
npàra→̌→ 0 npɔ̀rɔn. pɔ̀rɔn; npɛ̀rɛ; npàra; pàara.
n bruit dédaigneux
npáracàn→̌→ 0 npárancan. npáraja.
n varicelle bàkɔrɔnson, kùlenson.
npáraja→̌→ 0 npárancan. npáracàn; npáraja.
n varicelle bàkɔrɔnson, kùlenson.
n grimace agressive
adv à foison
npárancan→̌→ 9 npáracàn; npáraja.
n varicelle bàkɔrɔnson, kùlenson.
onomat bruit de pas
npàrawàa→̌→ 0( événement.surprise ouvrir.tout.grand )
n poisson Tilapia sp
n jeu sp
npárisènján→̌→ 0( jeu.sp jambe long ) npɛ́risènján.
n jeu à damier
n rien npɔ́rɔ. npáyi t’à lá
Npedugu→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0
n prop TOP
n raisinier
npèguba→̌→ 1( raisinier *augmentatif ) npèkuba.
n vrai raisinier
npègubaŋɛɲɛ→̌→ 0( vrai.raisinier [ raisinier *augmentatif ] rugueux ) npèkubaŋɛɲɛ.
n raisinier velu
npègugɛlɛn→̌→ 0( raisinier difficile ) npèkugɛlɛn.
n raisinier acide
n raisinier
npèkuba→̌→ 0( raisinier *augmentatif ) npèguba. npèkuba.
n vrai raisinier
npèkubaŋɛɲɛ→̌→ 0( vrai.raisinier [ raisinier *augmentatif ] rugueux ) npègubaŋɛɲɛ. npèkubaŋɛɲɛ.
n raisinier velu
npèkugɛlɛn→̌→ 0( raisinier difficile ) npègugɛlɛn. npèkugɛlɛn.
n raisinier acide
npélen→̌→ 0 npélenpèlen. pélenpelen.
n devant de la patte
npélenpèlen→̌→ 0 pélenpelen; npélen.
n devant de la patte
npélenpelenkolo→̌→ 0( devant.de.la.patte os ) pélenpelenkolo.
n tibia (pour le bétail, peut désigner aussi l'os long de la patte avant).gɛ̀nɛnkala, gɛ̀nɛnkolo, gɛ̀nɛn, pélenpelenkolo, sánankolo.
npére→̌→ 0→n : 0 Source : Fr. premier.
v être premier
vi
npére→̌→ 0 pére. npére; npíri.
adj premier fɔ́lɔ, gále, peremiye, peremiyɛ.
npére→̌→ 0 pére. npére; npíri.
n parties intimes
rn
npèrekete→̌→ 0 npɛ̀rɛkɛtɛ. bèrekete; pèrekete; npèrekete.
n envers fèrekete, kùnjugu, kɔ́, ɲɛ́jugu, ɲɛ́najugu. bèrekete yɛ̀lɛma
npéreketenin→̌→ 0 npɔ́rɔkɔnin; npɔ́rɔkɔtɔlen; ncírikitinin; ncéreketenin.
adj minuscule dédenin, npèreketenin.
npèreketenin bèreketenin.
n petite quantité
npèreketenin→̌→ 0 bèreketenin.
adj minuscule dédenin, npéreketenin. jɛ́gɛ npereketenin
Npeserebugu→̌→ 6→n.prop/n : 0 →n.prop : 6→n : 0
n prop TOP
Npɛ́→̌→ 13→n.prop/n : 0 →n.prop : 13→n : 0 Npíyɛ. Npyɛ́.
n prop NOM M
n poisson Nannochorax niloticus
Npɛ́nɛn→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0 Mápɛ̀nɛ.
n prop NOM F
n zorille
npɛ̀nɛɲɛ̀gɛnnin→̌→ 0( zorille *diminutif )
n zorille
n tique
npɛ̀rɛ→̌→ 0 npɔ̀rɔn. pɔ̀rɔn; npɛ̀rɛ; npàra; pàara.
n bruit dédaigneux
npɛ̀rɛkɛtɛ→̌→ 1 bèrekete; pèrekete; npèrekete.
n envers fèrekete, kùnjugu, kɔ́, ɲɛ́jugu, ɲɛ́najugu. bèrekete yɛ̀lɛma
npɛ́rɛnpɛ̀rɛn→̌→ 0( papillon *diminutif ) nfírinfirinnin. nfírinfirin; fírinfirin; nfɛ́rɛnfɛ̀rɛn; npɛ́rɛnpɛ̀rɛn; npɛ́rɛnpɛrɛnin.
n papillon
1 • papillon, insecte volant (la forme avec suffixe -nin est la plus usitée).
2 • chauve-souris. tònso.
npɛ́rɛnpɛrɛnin→̌→ 0( papillon *diminutif ) nfírinfirinnin. nfírinfirin; fírinfirin; nfɛ́rɛnfɛ̀rɛn; npɛ́rɛnpɛ̀rɛn; npɛ́rɛnpɛrɛnin.
n papillon
1 • papillon, insecte volant (la forme avec suffixe -nin est la plus usitée).
2 • chauve-souris. tònso.
n jeu sp
npɛ́risènján→̌→ 0( jeu.sp jambe long ) npárisènján. npɛ́risènján.
n jeu à damier
n tabatière (petite, de formes et matériaux variés : bois, cuir, coque...)sírabara, síranpɛtɛ.
npílen→̌→ 0 nfíye. npíyen; nfyé; npílen.
n plante Asclepias lineolata
n n'importe qui
npíri→̌→ 0 Source : wolof 'lutteur de profession'?
adj champion
n mailloche
n verrue (sorte de verrue arrondie qui apparaît souvent sur le nez).bìri, góroba, góronin, góro, kùrukuru.
npíri→̌→ 2 Source : wolof 'lutteur de profession'?
n champion jígi, ncòna, sànpiyɔn, sànpiɲɔn, sòdanso, wáanɛ, ŋàna, ɲɔ̀gɔntɛ.
npíri→̌→ 0 pére. npére; npíri.
adj premier fɔ́lɔ, gále, peremiye, peremiyɛ.
npíri→̌→ 0 pére. npére; npíri.
adv beaucoup bɛ́rɛbɛrɛ, kójugu, kósɛbɛ, ntóolo, páraki. à cámanba bɛ́ npíya !
adv insipide
npíyen→̌→ 0 nfíye. nfyé; npílen.
n plante Asclepias lineolata
npíyena→̌→ 0 nfíyena. npyéna; nfyéna; npyɛ́nɛ.
n champignon (terme général).
Npíyɛ→̌→ 3→n.prop/n : 0 →n.prop : 3→n : 0 Npyɛ́; Npɛ́.
n prop NOM M
adv beaucoup bɛ́rɛbɛrɛ, kójugu, kósɛbɛ, ntóolo, páraki. à cámanba bɛ́ npíya !
npìyɛnɛn→̌→ 0 npyɛ́na; npyɛ́nɛ; míyɛnɛ; ncɛ́nɛ.
n toile d'araignée
n trou de secours
adv en abondance
n cache-sexe des garçons
n cache-sexe des filles
1 • cache-sexe des filles (une seule bande).
2 • slip.
npògotigi→̌→ 124( cache-sexe.des.filles maître )
n jeune fille
1 • jeune fille. mùsomannin, súngurunnin, súngurun, dàn-kúnbère, dénmisɛn.
2 • vierge.
npògotigiden→̌→ 0( jeune.fille [ cache-sexe.des.filles maître ] enfant )
n enfant de fille-mère
1 • enfant de fille-mère.
2 • enfant de la fiancée (là où il y a le "cɛ̀làrɔ").
npògotigiya→̌→ 19( jeune.fille [ cache-sexe.des.filles maître ] *abstractif )
n jeunesse de fille
1 • jeunesse de fille (temps de la jeunesse(pour une fille)).
2 • virginité. Syn : npògotigiyako. à y’à npògotigiya tà
npògotigiya→̌→ 0→n : 0( jeune.fille [ cache-sexe.des.filles maître ] *abstractif )
v devenir adolescente
vi
n taon noir
n milan noir
npókun→̌→ 0( trou.de.secours tête )
n trou de secours
v glisser
vi
v échouer
1 • vt
2 • vi
n coque d'arachide vide
npónponpògolon→̌→ 1 pónponpògolon.
n arbuste Calotropis procera
n mensonge fàniya, hàramaya, nkàlontigɛ, nkàlon, wúya. pòro tìgɛ
adv de mauvais goût
v percer
vt
n silure
n claquement des doigts
n guitare-harpe (guitare-harpe du Wassoulou — guitare des chasseurs au Bɛlɛdugu).kɔ́ra, nkɔ̀ni.
n jabiru du Sénégal
npɔ̀n→̌→ 0 pɔ̀n. npɔ̀n. Fr. pont
n pont bábili, bíli, sén. fàtɔkɛ nàn'í sìgi npɔ̀n kàn
n rien npáyi. háli npɔ́rɔ t’à lá
npɔ́rɔkɔnin→̌→ 0 npéreketenin. npɔ́rɔkɔnin; npɔ́rɔkɔtɔlen; ncírikitinin; ncéreketenin.
adj minuscule dédenin, npèreketenin.
npɔ́rɔkɔtɔlen→̌→ 0 npéreketenin. npɔ́rɔkɔnin; npɔ́rɔkɔtɔlen; ncírikitinin; ncéreketenin.
adj minuscule dédenin, npèreketenin.
n plante amarante
n syphilis
1 • syphilis. bùraburaba, dána, sifilisi.
2 • maladie des poules, maladie des chiens. ncɔ̀gɔn.
npɔ̀rɔn→̌→ 5 pɔ̀rɔn; npɛ̀rɛ; npàra; pàara.
n bruit dédaigneux
npɔ̀rɔnŋɔ́nima→̌→ 0( plante.amarante épineux [ épine *comme de ] )
n Amaranthus hybridus
npɔ̀rɔnŋɔ́nintan→̌→ 0( plante.amarante épine *privatif )
n Amaranthus viridis
npɔ́sɔn→̌→ 0 nfɔ́sɔn. npɔ́sɔn; mɔ́sɔn.
n sangle de tension
npɔ̀sɔn→̌→ 0→n : 0 fɔ̀sɔn. pɔ̀sɔn.
v flétrir
vi
npɔ́sɔnjuru→̌→ 0( sangle.de.tension corde ) nfɔ́sɔnjuru. npɔ́sɔnjuru; mɔ́sɔnjuru.
n sangle de tension
npɔ́tɔ→̌→ 0 npɔ́tɔkɔlɔ.
adv très désagréable
adv très désagréable
v contredire
vt
npùre→̌→ 0 bùru. bùri; bùre.
n rejaillissement (petit remous en surface (fait par un poisson en mouvement)). jɛ́gɛ yé bùre cì
n tubercule esp
n plante casse fétide
npyéna→̌→ 0 nfíyena. npíyena; npyéna; nfyéna; npyɛ́nɛ.
n champignon (terme général).
Npyɛ́→̌→ 2→n.prop/n : 0 →n.prop : 2→n : 0 Npíyɛ. Npɛ́.
n prop NOM M
npyɛ̀
n MPyè (4 ème garçon d'une même mère (prénom)).
npyɛ́na→̌→ 0 npìyɛnɛn. npyɛ́nɛ; míyɛnɛ; ncɛ́nɛ.
n toile d'araignée
npyɛ́nɛ→̌→ 0 nfíyena. npíyena; npyéna; nfyéna; npyɛ́nɛ.
n champignon (terme général).
npyɛ́nɛ→̌→ 0 npìyɛnɛn. npyɛ́na; míyɛnɛ; ncɛ́nɛ.
n toile d'araignée
n acacia seyal
nsáajɛba→̌→ 0( acacia.seyal *augmentatif )
n acacia des oueds
n riz au gras
n liane Saba senegalensis
n acacia seyal
nsála→̌→ 0 másala. másalan; nsála; nsálan.
n causerie
1 • causerie, conversation. báabu, bàro. másalan bɔ́ másalan kɛ́
2 • récit d'exploits.
nsálan→̌→ 0 másala. másalan; nsála; nsálan.
n causerie
1 • causerie, conversation. báabu, bàro. másalan bɔ́ másalan kɛ́
2 • récit d'exploits.
Nsàn→̌→ 19→n.prop/n : 0 →n.prop : 19→n : 0 Zàn; Nzàn.
n prop NOM M
Nsàn→̌→ 19→n.prop/n : 0 →n.prop : 19→n : 0 Nzàn. Zàn.
n prop NOM M
n Nsan (2 ème fils d'une même mère (prénom)).
nsàn→̌→ 0 sònsan. nsònsan; nsàn; zàn.
n lièvre jaason.
1 • lièvre brun commun, Lepus capensis (dans les contes le lièvre est réputé astucieux, malin). Syn : sònsanbilennin.
2 • lièvre de Whyte, Lepus whytei. Syn : sònsanbugun.
nsána→̌→ 0 sánan. sána; nsána.
n arbre Daniellia oliveri
n proverbe (plus rarement : historiette).ntàalen. à bɛ́ nsàna dá
nsànfala→̌→ 1 nsànfɛlɛ; zànfala; gànfɛlɛ; nkànfɛlɛ; nsànfalanfalan.
n maladie cutanée
nsànfalanfalan→̌→ 0 nsànfala. nsànfɛlɛ; zànfala; gànfɛlɛ; nkànfɛlɛ; nsànfalanfalan.
n maladie cutanée
nsànfɛlɛ→̌→ 0 nsànfala. nsànfɛlɛ; zànfala; gànfɛlɛ; nkànfɛlɛ; nsànfalanfalan.
n maladie cutanée
Nsànga→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0 Nzànga.
n prop NOM M
nsànninkelenkelen→̌→ 0( *prénom masculin *diminutif un un )
n épi de maïs
nsánpɔ̀rɔn→̌→ 0( bruit.dédaigneux ) sánpɔ̀rɔn. nsánpɔ̀rɔn.
n tchipement
nsànsima→̌→ 0( *prénom masculin poil *comme de )
n petit mil sp
nsàntɛgɛba→̌→ 0( *prénom masculin paume *augmentatif )
n masque de danse
nsára→̌→ 0 nsɛ́rɛ. nsára; zɛ́rɛ.
n pastèque
n poisson Brycinus nurse
n pantalon large
nsàrakúbilen→̌→ 1( poisson.Brycinus.nurse queue rouge ) nsàrakúblen.
n poisson Brycinus nurse
nsàrakúblen→̌→ 0( poisson.Brycinus.nurse queue rouge ) nsàrakúbilen. nsàrakúblen.
n poisson Brycinus nurse
adv plein à ras bord
n NOM F
intj salut (réponse de femme à un salut du type i ni ...)màrahaba, nbá, yó.
nsègelen→̌→ 0 sɛ̀gɛlɛn. nsɛ̀gɛlɛn; zɛ̀gɛlɛn; sègelen; nsègelen.
n ver de Guinée
n casse fétide
nséma→̌→ 0 nsɛ́mɛ. shyéma; syéma; séma; nsɛ́ɛma; nséma; nsɛ́ɛmɛ; sɛ́mɛ; sɛ́mɛn; sɛ́ɛmɛ; sɛ́ɛma; sɛ́nmɔ.
n mentor
nsémaya→̌→ 0( mentor *abstractif ) nsɛ́mɛya. nsémaya.
n responsabilité des initiés
Nsensana→̌→ 2→n.prop/n : 0 →n.prop : 2→n : 0
n prop TOP
intj salut (réponse de femme à un salut du type i ni ...)màrahaba, nbá, yó.
n ténia
nsɛ́ɛma→̌→ 0 nsɛ́mɛ. shyéma; syéma; séma; nsɛ́ɛma; nséma; nsɛ́ɛmɛ; sɛ́mɛ; sɛ́mɛn; sɛ́ɛmɛ; sɛ́ɛma; sɛ́nmɔ.
n mentor
nsɛ́ɛmɛ→̌→ 0 nsɛ́mɛ. shyéma; syéma; séma; nsɛ́ɛma; nséma; nsɛ́ɛmɛ; sɛ́mɛ; sɛ́mɛn; sɛ́ɛmɛ; sɛ́ɛma; sɛ́nmɔ.
n mentor
nsɛ̀gɛlɛn→̌→ 0 sɛ̀gɛlɛn. nsɛ̀gɛlɛn; zɛ̀gɛlɛn; sègelen; nsègelen.
n ver de Guinée
n dattier sauvage
n nasse à poissons
nsɛ́mɛ→̌→ 29 shyéma; syéma; séma; nsɛ́ɛma; nséma; nsɛ́ɛmɛ; sɛ́mɛ; sɛ́mɛn; sɛ́ɛmɛ; sɛ́ɛma; sɛ́nmɔ.
n mentor
nsɛ́mɛ→̌→ 0 sɛ́mɛ. sɔ́mɛ; sɔ́mi; nsɛ́mɛ; nsɔ́mi.
n moelle
1 • moelle. nùgu.
2 • force physique. bárika, fàngafin, fìsiki, tòfanga. dénmisɛnnin sɔ́mi ma sé báara mín kɛ́li yé, n'í kó : à k'ò kɛ́, í b’à bàna
nsɛ́mɛya→̌→ 0( mentor *abstractif ) nsémaya.
n responsabilité des initiés
Nsɛ̀nɛbú→̌→ 3→n.prop/n : 0 →n.prop : 3→n : 0 Jɛ̀nɛ́bà. Jɛ̀nɛbù; Jènebù; Jainab; Zeyinabu; Bájènebà; Jɛ̀nɛ́.
n prop NOM F
nsɛ́nɛkolo→̌→ 0( os ) sánankolo. sánnakolo; sáankolo.
n tibia gɛ̀nɛnkala, gɛ̀nɛnkolo, gɛ̀nɛn, npélenpelenkolo, pélenpelenkolo.
n cheval noir
n arbre Ficus sp
n pastèque
nsɛ́rɛbilen→̌→ 0( arbre.Ficus.sp rouge ) nsɛ́rɛblen.
n arbre Ficus glumosa
nsɛ́rɛblen→̌→ 0( arbre.Ficus.sp rouge ) nsɛ́rɛbilen. nsɛ́rɛblen.
n arbre Ficus glumosa
Nsɛrɛgbɛ̀dɛ→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0 Nzɛ́rɛkɔ̀rɛ.
n prop TOP
nsɛ́rɛnìnjɛ́→̌→ 1( arbre.Ficus.sp *diminutif blanc )
n arbre Ficus dekdekena
nsìgarati→̌→ 0 sìgɛrɛti. sìgarati; sìgarɛti; sìgareti; sìkarati; nsìgarati.
nsíiri→̌→ 1 nsíirin. nsíiri.
n conte
n conte
nsíirindala→̌→ 2( conte poser *agent permanent )
n conteur ntàlendala.
n palmier doum
n tabac
nsìra→̌→ 17 sìra; sùla; zìra.
n cuivre jaune
n baobab
Nsìrakɔrɔ→̌→ 2→n.prop/n : 0 →n.prop : 2→n : 0 Sìrakɔrɔ.
n prop TOP
nsìranɛgɛ→̌→ 1( cuivre.jaune fer ) sìranɛgɛ.
n bronze nsìranɛgɛ nùgulen
n variole (le plus souvent, avec le suffixe diminutif: nsònnin).
nsòfaraŋɔni→̌→ 0( variole diviser épine )
n arbuste Acacia macrostachya
n ver de poisson boucané
nsómotɔ→̌→ 0( ver.de.poisson.boucané *statif )
n très gourmand
n rouille nsón dára mùru ìn ná
n variole (le plus souvent, avec le suffixe diminutif: nsònnin).
n voleur sònkɛ, sònyalikɛla, tɛ́gɛba, tɛ́gɛlamisɛn. á' yé nsòn bɛ̀n !
nsónbo nsómo. sómo; nsónbo.
n ver de poisson boucané
nsònnifanaya→̌→ 0( canaille [ voleur et rapporteur ] *abstractif )
n vol et mensonge
nsònsan→̌→ 32 sònsan. nsàn; zàn.
n lièvre jaason.
1 • lièvre brun commun, Lepus capensis (dans les contes le lièvre est réputé astucieux, malin). Syn : sònsanbilennin.
2 • lièvre de Whyte, Lepus whytei. Syn : sònsanbugun.
n poisson Parophiocephalus obscurus
nsònya→̌→ 0→n : 0( voleur *abstractif ) sònya. sònyɛ; nsònya; sòɲɛ.
v dérober
vt
nsǒn`-ní-fànà→̌→ 0( voleur et rapporteur )
n canaille
n rat espèce
n arbre Ficus dicranostyla
nsórobilen→̌→ 3( arbre.Ficus.dicranostyla rouge )
n arbre Ficus dicranostyla
1 • arbre Ficus dicranostyla. nsóro. mora.
2 • couleur brun-orange (tirée du 'Ficus dicranostyla').
nsóroŋɛɲɛ→̌→ 0( arbre.Ficus.dicranostyla rugueux )
n figuier-émeri
n herbe Corchorus sp
n coin
1 • coin, angle. dógodogo, nɔ̀nkɔn, séleke, tónkun.
2 • bissectrice. sɔ́lɔ yé fàn ni ɲɔ́gɔn cɛ́ yé
n nasse à poissons
nsɔ́mi→̌→ 0 sɛ́mɛ. sɔ́mɛ; sɔ́mi; nsɛ́mɛ; nsɔ́mi.
n moelle
1 • moelle. nùgu.
2 • force physique. bárika, fàngafin, fìsiki, tòfanga. dénmisɛnnin sɔ́mi ma sé báara mín kɛ́li yé, n'í kó : à k'ò kɛ́, í b’à bàna
n poisson Distichodus rostratus
n liane Leptadenia hastata
n mangouste ichneumon
n liane Leptadenia hastata
Nsumanɛ→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0 Ansumani. Ansmane; Ànsumánà.
n prop NOM M
Nsumanɛ→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0 Ùsmánì. Usmana; Usumana; Usmane; Usumani; Sumana; Zumana; Sumanɛ; Zú.
n prop NOM M
n arbre Crateva adansonii
n parabole
ntáanpo→̌→ 0→n : 0 táanpo. ntáanpo.
v diminuer
vi 1 • diminuer (en quantité, en nombre).dɔ́gɔya, hàlaki, jìgin, láfiɲɛ, nɔ̀gɔya, sɔ̀nɔ́gɔ.
2 • être incomplet, être insuffisant.
ntába→̌→ 0 nkába. nkɔ́bɔn; ngába.
n kobo des savanes
n cola ntaba
ntábakunba→̌→ 0( cola.ntaba gros ) ntába-kùnba. ntábakunba; ntámakunba; tábakunba.
n grand détar
ntába-kùnba→̌→ 0( cola.ntaba gros ) ntábakunba; ntámakunba; tábakunba.
n grand détar
ntábanɔgɔ→̌→ 0( cola.ntaba sale )
n cola ntaba
n homme résolu
1 • homme résolu (énergique (aux colères froides)).
2 • crapule, bandit. nkòki, ŋàna, bándi, bìnnkannikɛla.
n homme résolu
1 • homme résolu (énergique (aux colères froides)).
2 • crapule, bandit. nkòki, ŋàna, bándi, bìnnkannikɛla.
adv en claquant la langue
n coccyx bòkolo, bòsokolo, kúbɔlɔ, kúkolo, kúkunkolo, kúkun, ntíri.
n mangouste
1 • mangouste, Ichneumia.albicauda (à queue blanche). (savanes humides et sèches, solitaire ou en couple). ncó, ncókujɛ.
2 • insensible à tout, risque-tout, intrépide, preux. ncòna, tègere, yɛ̀rɛfagasu.
3 • homme sauvage, brute.
4 • paresseux, incapable. dùsukunntan, fùgari, fɛ́rɛbaganci, jáhili, lágasa, sàlabaatɔ, dɛ́sɛ-ń-yɛ̀rɛ-kɔ́rɔ, dɛ́sɛbagatɔ.
5 • novice, bleu. bága, bile, búlalama, jòlisu.
adj paresseux
1 • paresseux, incapable. dùsukunntan, kólonman, sàlabaatɔ, dɛ́sɛbagatɔ.
2 • novice.
n cloche
ntálen→̌→ 0 ntàlon. ntàlen; ntálen.
n araignée ɲágalaɲagàla.
n parabole
ntàlen→̌→ 0 ntàlon. ntàlen; ntálen.
n araignée ɲágalaɲagàla.
ntàlendala→̌→ 3( parabole poser *agent permanent )
n conteur nsíirindala.
ntàlenmana→̌→ 0( araignée substance.collante )
n toile d'araignée
ntàlennpyɛnɛ→̌→ 0( araignée toile.d'araignée )
n toile de nid d'araignée
ntàlon→̌→ 9 ntàlen; ntálen.
n araignée ɲágalaɲagàla.
n entraide
adv délicieux fúgubefugube, mɛ́lɛmɛlɛ, píɲa.
n détar
ntàma→̌→ 0 dàman. dàma; ntàma.
n puits de mine d'or
n tambourin d'aisselle
n fronde kɔ̀nɔgɛnnan, ntànfɛ̀rɛ.
ntámajalan→̌→ 0( sec ) dámajalan. ntámajalan.
n blennorragie
n petit détar
ntámakunba→̌→ 0( cola.ntaba gros ) ntába-kùnba. ntábakunba; ntámakunba; tábakunba.
n grand détar
n cheville (anat).álekabakuru, sènkuru.
n tambourin d'aisselle
adv très chaud
n palmier-dattier
mrph PRIV
n jeu d'enfant
n fronde kɔ̀nɔgɛnnan, ntànfɛ̀rɛ.
ntàn
n héron pourpré
adv ainsi (comme ici - ntàn : seulement dans les expressions :)tànnínnɔ̀, tànnɔ̀, tèn. à bɛ́ ntàn
n cloche
n cloche
ntànden→̌→ 0( jeu.d'enfant enfant )
n cible dans le jeu
ntàndon→̌→ 0( jeu.d'enfant entrer )
n jeu sp
ntànfɛ̀rɛ→̌→ 0( fronde ) ntànfùra; ntànfòro.
n fronde kɔ̀nɔgɛnnan, ntàn.
ntànfòro→̌→ 0( fronde ) ntànfɛ̀rɛ. ntànfùra; ntànfòro.
n fronde kɔ̀nɔgɛnnan, ntàn.
ntànfùra→̌→ 0( fronde ) ntànfɛ̀rɛ. ntànfòro.
n fronde kɔ̀nɔgɛnnan, ntàn.
n agitation (autour de gens, en parlant de mouches— aussi d'une personne, pour harceler ou reclamer qqch).básigibaliya, dònkabɔ, jànjanjan, múnumunu, mɛ̀sɛkɛmɛsɛkɛ, wúlikajɔ, ɲáɲa. à bɛ́ ntàntantan ná mɔ̀gɔ dáfɛ̀/nɔ̀fɛ̀
ntánya→̌→ 38( *privatif *abstractif )
n absence
ntánya→̌→ 8→n : 0( *privatif *abstractif )
v disparaître
vi
adv intense long
v marcher en se déhanchant
vi
n culotte (à large ouverture des jambes).kìlɔti, kùlusi.
n trappe
1 • trappe, tranchée, trou d'affût.
2 • jeu d'enfant (deux trous de même volume remplis de terre le premier qui vide le sien a gagné).bɛ̀lɛnintuuru, fɛ̀rɛn, gòdogodolan, ntàn.
ntàragi→̌→ 0→n : 0 ntàraki. ntàragi; nkàraki.
v écorcher
1 • écorcher, égratigner, érafler. bàasi, bɔ̀si, fòroki, wóloki, wúlan.
2 • arracher. bɔ̀bɔ, bɔ̀gɔti, bɔ̀, gàfo, pàron, pùruti, sɔ́gɔbɛ, ŋúnan.
3 • soutirer.
ntàraki→̌→ 7→n : 4 ntàragi; nkàraki.
v écorcher
1 • écorcher, égratigner, érafler. bàasi, bɔ̀si, fòroki, wóloki, wúlan.
2 • arracher. bɔ̀bɔ, bɔ̀gɔti, bɔ̀, gàfo, pàron, pùruti, sɔ́gɔbɛ, ŋúnan.
3 • soutirer.
Ntarala→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0
n prop TOP (nom de lieu).
ntàran→̌→ 0 pàara. npàara; pàra; pàran; pàari; ntàran.
n enjambée
Ntarla→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0
n prop TOP
adv extension complète
n piège à oiseau
ntèenkɛ̀ɲɛ→̌→ 0 ntìgiɲɛ. ntèenkɛ̀ɲɛ; nkèrenkɛ̀ɲɛ.
n fourmi noire
n prunier-glu
n margouillat mâle
ntégèlen→̌→ 0 ntɛ́gɛ̀nɛn. ntɛ́gɛ̀nɛ; ntɛ́gɛ̀lɛn; ntɛ́ɛnɛ; tɛ́gɛ̀nɛ; ntégèlen.
n tesson (de poterie, sert de ramasse-poussière, de pelle à braise...)fílenkolon, wàlon.
n sauce très visqueuse
1 • sauce très visqueuse.
2 • Chrozophora brocchiara, Cerathoteca sesamoides (plante herbacée à sève gluante).
n plaie infectée
n plaie à l'orteil
n maladie d'enfant sp
n palmier à huile
1 • palmier à huile, Elaeis.guineensis. arec.
2 • érythrine, Erythrina senegalensis. ntènkisɛdábilen.
ntènbana→̌→ 0( maladie.d'enfant.sp maladie )
n maladie d'enfant sp
ntènbilen→̌→ 0( palmier.à.huile rouge )
n érythrine
ntènji→̌→ 0( palmier.à.huile eau )
n vin de palme
ntènkisɛdábilen→̌→ 0( palmier.à.huile grain bouche rouge ) ntènkisɛdáblen.
n érythrine
ntènkisɛdáblen→̌→ 0( palmier.à.huile grain bouche rouge ) ntènkisɛdábilen. ntènkisɛdáblen.
n érythrine
ntènkìsɛdáfín→̌→ 0( palmier.à.huile grain bouche noir )
n abrus à prière
ntènɲama→̌→ 0( maladie.d'enfant.sp force.occulte )
n maladie d'enfant
nténtegema→̌→ 0→n : 0 téntegema. téntegeluma; téntegelema; téntege; nténtegema.
v être en équilibre instable
1 • vi
2 • vt
3.1 • vt
3.2 • vr
ntèntulu→̌→ 4( palmier.à.huile huile )
n huile de palme
ntère→̌→ 0 ntèle. ntère; dère.
n plaie infectée
ntèringɛ→̌→ 1 tèrege. tèregwe; ngèrenge.
n margouillat mâle
n poisson Tilapia sp
ntɛ́bɛnfin→̌→ 0( poisson.Tilapia.sp noir )
n poisson Ctenopema kingsleyae
1 • poisson Ctenopema kingsleyae (---> 24,5 cm (microprédateur)).
2 • poisson Ctenopema petherici (---> 19 cm). kɔ́lɔfara.
ntɛ́bɛnjɛ→̌→ 0( poisson.Tilapia.sp blanc )
n poisson Sarotherodon galileus
n taon
ntɛ́ɛnɛ→̌→ 0 ntɛ́gɛ̀nɛn. ntɛ́gɛ̀nɛ; ntɛ́gɛ̀lɛn; ntɛ́ɛnɛ; tɛ́gɛ̀nɛ; ntégèlen.
n tesson (de poterie, sert de ramasse-poussière, de pelle à braise...)fílenkolon, wàlon.
ntɛ́ɛnmàsa→̌→ 2 ntɛ̀nmasá.
intj devinette - ntɛ́ɛntɛ- mísa
ntɛ̀ɛntɛ̀n→̌→ 0 ntɛ̀ntɛ̀n. ntɛ̀ɛntɛ̀n.
n devinette
ntɛ́fɛn→̌→ 0 ntɛ́bɛn. ntɛ́fɛn.
n poisson Tilapia sp
adj castré (bovin = boeuf, se dit aussi des caprins).mɔ́nɛ.
n castré
n tambour de femme
ntɛ́gɛ̀lɛn→̌→ 0 ntɛ́gɛ̀nɛn. ntɛ́gɛ̀nɛ; ntɛ́gɛ̀lɛn; ntɛ́ɛnɛ; tɛ́gɛ̀nɛ; ntégèlen.
n tesson (de poterie, sert de ramasse-poussière, de pelle à braise...)fílenkolon, wàlon.
n planche de semis
→ kà ntɛ́gɛnw dílan, kà ntɛ́gɛnw sìgi
n irascibilité
ntɛ̀gɛn ntɛ̀gɛ. dɛ̀gɛ; ntɛ̀gɛn.
adj castré (bovin = boeuf, se dit aussi des caprins).mɔ́nɛ.
ntɛ̀gɛn ntɛ̀gɛ. dɛ̀gɛ; ntɛ̀gɛn.
n castré
ntɛ́gɛ̀nɛ→̌→ 0 ntɛ́gɛ̀nɛn. ntɛ́gɛ̀nɛ; ntɛ́gɛ̀lɛn; ntɛ́ɛnɛ; tɛ́gɛ̀nɛ; ntégèlen.
n tesson (de poterie, sert de ramasse-poussière, de pelle à braise...)fílenkolon, wàlon.
ntɛ́gɛ̀nɛn→̌→ 3 ntɛ́gɛ̀nɛ; ntɛ́gɛ̀lɛn; ntɛ́ɛnɛ; tɛ́gɛ̀nɛ; ntégèlen.
n tesson (de poterie, sert de ramasse-poussière, de pelle à braise...)fílenkolon, wàlon.
n poignard
ntɛ́lɛ→̌→ 0 tɛ́lɛ. ntɛ́lɛ; tɛ́lɛn.
n croc-en-jambe jántɛlɛ, pàsakantɛlɛ. à ye tɛ́lɛ dá à ɲɛ́
ntɛ̀lɛnin→̌→ 0( *diminutif ) ntlɛ̀nin.
n tronc-de-mil
n boeuf porteur
ntɛ̀nɛ→̌→ 6 ntɛ̀nɛn. Source : Ar. aɵ-ɵa:ni 'deuxième'.
n lundi Syn : ntɛ̀nɛdon.
ntɛ̀nɛn→̌→ 67 ntɛ̀nɛ. Ar. aɵ-ɵa:ni 'deuxième'
n lundi Syn : ntɛ̀nɛdon.
ntɛ́nɛnin→̌→ 0 ntínɛnin. tínɛnin.
n poisson Brycinus leuciscus
ntɛ̀nmasá→̌→ 0 ntɛ́ɛnmàsa.
intj devinette - ntɛ́ɛntɛ- mísa
ntɛ̀ntɛ̀n→̌→ 26 ntɛ̀ɛntɛ̀n.
n devinette
n tique
adv en vidant complètement
Ntifɛ→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM F
ntígi→̌→ 0 ntígin. ntígi; tígin.
n poisson-électrique
ntígikɛkɔrɔ→̌→ 0( poisson-électrique mâle vieux )
n homme lent
ntígimusokɔrɔ→̌→ 0( poisson-électrique féminin vieux )
n femme lente
n poisson-électrique
ntìgiɲɛ→̌→ 11 ntèenkɛ̀ɲɛ; nkèrenkɛ̀ɲɛ.
n fourmi noire
ntìiri→̌→ 0 tìiri. tìri; ntìiri; ntìri.
n trait
ntìiri→̌→ 0→n : 0 tìiri. tìri; ntìiri; ntìri.
v tracer
1 • tracer. cì.
2 • resemer, remplacer les manquants (les pieds du mil, haricot, maïs, etc. qui n'ont pas poussé).
ntìiri→̌→ 0→n : 0 tìrinti. tùruntu; tùrunu; ntùuru; ntìiri; tìrini.
v glisser
1 • vi
vt
2 • vt
3 • vt
adv jambes écartées
ntíleku→̌→ 0 tíleku. ntíneku; tléku.
adv très lisse
ntílekù→̌→ 0 ntílɛkù; ndlékù; ntléku.
n plomb nɛ̀gɛden, nɛ̀gɛkisɛ, pulɔn.
n girafe
ntílɛkù→̌→ 0 ntílekù. ndlékù; ntléku.
n plomb nɛ̀gɛden, nɛ̀gɛkisɛ, pulɔn.
ntìliki→̌→ 0 nkìliki. kìliki; ngìliki; ntìliki.
n mimosa-clochettes
n oryctérope
ntíneku→̌→ 0 tíleku. ntíleku; tléku.
adv très lisse
Ntinɛnga→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop TOP
ntínɛnin→̌→ 5( *diminutif ) ntɛ́nɛnin; tínɛnin.
n poisson Brycinus leuciscus
ń-tìn-kà-dɔ́n→̌→ 0( *je *passé *subjonctif *il/ça connaître ) ń-tùn-k'à-dɔ́n. ń-tìn-kà-dɔ́n; ntùnkadɔn; tùnkadɔn; tìnkadɔn; tìn-kà-dɔ́n; tùn-nà-dɔ́n.
n regret
n coléoptère espèce
n coccyx bòkolo, bòsokolo, kúbɔlɔ, kúkolo, kúkunkolo, kúkun, ntála.
v frotter
1 • frotter. cáron, cɛ̀kɛcɛkɛ, gòro, jɔ̀ɔsi, sùsa, téreke, tìrinti, tùrukuturuku.
2 • corriger, battre. gàraka, lákùru, látilen, tílen, báron, bùgɔ, cɔ́gɔri, gálon, gòsi, tòntàn, wàlon.
ntìri→̌→ 0 tìiri. tìri; ntìiri; ntìri.
n trait
ntìri→̌→ 0→n : 0 tìiri. tìri; ntìiri; ntìri.
v tracer
1 • tracer. cì.
2 • resemer, remplacer les manquants (les pieds du mil, haricot, maïs, etc. qui n'ont pas poussé).
n entrejambe
n chevêchette perlée
ntléku→̌→ 0 ntílekù. ntílɛkù; ndlékù; ntléku.
n plomb nɛ̀gɛden, nɛ̀gɛkisɛ, pulɔn.
ntlɛ̀nin→̌→ 0( *diminutif ) ntɛ̀lɛnin. ntlɛ̀nin.
n tronc-de-mil
n barbillon
1 • barbillon (du hameçon, du harpon ...)
2 • bifurcation (élément d'une fourche).kùrubɔ, sírafara. ntúlo kélen bɛ́ tìgɛ kà bɔ́ ntúloma ná
ntlóma→̌→ 0( barbillon *comme de ) ntúloma. ntlóma.
n poteau fourchu
1 • poteau fourchu (soutenant toiture plafond).bàlema.
2 • soutien (sens fig).sɛ̀mɛjiri. Syn : ntúlomajiri.
ntnɔ̀ki→̌→ 0 ngɔ̀ɔnɔ. ngɔ̀nɔ; ngɔ̀ɔni; nkɔ̀ɔni; ngɔ̀ni; ngɔ̀ki; nkɔ̀ɔki; nkɔ̀ngi; ntnɔ̀ki.
n gorge
n noeud coulant
ntó→̌→ 0 ntɔ́n. ntón; ntóro; ntó.
adv acide
n termitière
1 • termitière. búbaaso, ntònkun. à táara í sìgi ò ntòn kùncɛ rɔ́
3 • fétiche des chasseurs. dònso bɛ jí tà k'à bɔ̀n ntòn ná wáasa kà sògo sɔ̀rɔ
ntóda→̌→ 0( noeud.coulant bouche ) ntónda.
n boucle
n herbe Fimbristylis pilosa
n balle
1 • balle, sphère. fòfo, kìsɛ, nɛ̀gɛden, nɛ̀gɛkisɛ.
2 • football. bàlontan, ntòlaci, ntòlatan, sènnantolatan.
ntòlaci→̌→ 15( balle frapper )
n football bàlontan, ntòlatan, ntòla, sènnantolatan.
ntòlacila→̌→ 3( balle frapper *agent permanent )
n footballeur ntòlatanna.
n balle
1 • balle, sphère. fòfo, kìsɛ, nɛ̀gɛden, nɛ̀gɛkisɛ.
2 • football. bàlontan, ntòlaci, ntòlatan, sènnantolatan.
ntòlanin→̌→ 0( herbe.Fimbristylis.pilosa *diminutif )
n herbe Cyperus rotundus
ntòlanna→̌→ 0( balle donner.coup.de.pied *agent permanent ) ntòlatanna. ntòlanna.
n footballeur ntòlacila.
ntòlantan→̌→ 0( balle donner.coup.de.pied ) ntòlatan. ntòlantan.
n football
1 • football. bàlontan, ntòlaci, ntòla, sènnantolatan.
2 • match de football.
ntòlatan→̌→ 292( balle donner.coup.de.pied ) ntòlantan.
n football
1 • football. bàlontan, ntòlaci, ntòla, sènnantolatan.
2 • match de football.
ntòlatankɛnɛ→̌→ 7( football [ balle donner.coup.de.pied ] clarté )
n terrain de football
ntòlatanna→̌→ 129( balle donner.coup.de.pied *agent permanent ) ntòlanna.
n footballeur ntòlacila.
ntòlatantɔn→̌→ 47( football [ balle donner.coup.de.pied ] société )
n club de football
ntòlatanyɔrɔ→̌→ 2( football [ balle donner.coup.de.pied ] lieu )
n terrain de football
adv complètement (action de percer complètement).bánbali, bɛ́gu, céwu, fálaki, fɛ́rɛɛ, kílikili, láyi, léwu, pán, pára, pá, pélenkete, pépewu, péwu, píri, síisɔ, táwu, táyi, térekete, tétewu, téwu, túgutege, tɔ́ntɔn, tɛ́ku, yéwu.
n petit écureuil
n canne
ntólonin→̌→ 2( petit.écureuil *diminutif )
n petit écureuil
n tamarinier
1 • tamarinier, Tamarindus.indica (arbre ---> 30 m). (les fruits servent à la fabrication du jus de tamarin, légèrement laxatif).. césa
2 • aucune réponse! (même rien !) dans l'expression : hali ntomi ! sɛ́gɛ.
n serpent Eryx muelleri
ntómiji→̌→ 3( tamarinier eau )
n jus de tamarin
Ntòmikɔrɔbugu→̌→ 2→n.prop/n : 0 →n.prop : 2→n : 0
n prop TOP
ntómisa→̌→ 0( serpent.Eryx.muelleri serpent )
n serpent Eryx muelleri
n fétiche Ntomo
ntòmoba→̌( fétiche.Ntomo *augmentatif )
n 2ème stade d'initiation au "ntomo"
ntòmoncinin→̌( fétiche.Ntomo petit )
n 1ème stade d'initiation au "ntomo"
n noeud coulant
n faire noeud coulant
ntón→̌→ 0 ntɔ́n. ntóro; ntó.
adv acide
n termitière
1 • termitière. búbaaso, ntònkun. à táara í sìgi ò ntòn kùncɛ rɔ́
3 • fétiche des chasseurs. dònso bɛ jí tà k'à bɔ̀n ntòn ná wáasa kà sògo sɔ̀rɔ
ntónda→̌→ 0( noeud.coulant bouche ) ntóda. ntónda.
n boucle
v faire ricocher
vt
n poisson Petrocephalus sp
ntònifòro→̌→ 0( poisson.Petrocephalus.sp. )
n poisson Pollimyrus isidori
ntònkun→̌→ 10( termitière tête ) tònkun.
n chauve-souris (grande chauve-souris frugivore).nfírinfirinnin.
1 • roussette paillée, Eidolon helvum.
2 • épomophore de Gambie, Epomophorus gambianus. tònsobilennin.
n tout-puissant (surtout dans l'expression:)kóbɛɛsebaa, sébaga. nê yé ntóntonton yé, nê yé ntántantan yé
n retardation (par rapport aux autres gens). à bɛ ntòntonton` ná mɔ̀gɔw kɔ́
ntòntùluma→̌→ 0( termitière huppe *comme de )
n petite termitière
ntòɲugumé→̌→ 0 tòɲukùmɛ. ntòɲukume; tònukùmɛ; tònugùmɛ.
n mangouste rouge
ntòɲukume→̌→ 0 tòɲukùmɛ. tònukùmɛ; ntòɲugumé; tònugùmɛ.
n mangouste rouge
ntóolen→̌→ 39 ntòolèn; ntúlen.
n petit calao
(à bec noir). 1 • Tockus.nasutus.
(à bec rouge). 2 • Tockus.erythrorynchus. kɔ́ngɔngɔki, cɛ̀kankan.
ntóolenbafin→̌→ 0( petit.calao *augmentatif noir )
n petit calao à bec noir
ntóolenbaga→̌→ 0( petit.calao poison ) ntóolenbwa.
n rhizomateuse
ntóolenbwa→̌→ 0( petit.calao poison ) ntóolenbaga. ntóolenbwa.
n rhizomateuse
adv complètement (action de percer complètement).bánbali, bɛ́gu, céwu, fálaki, fɛ́rɛɛ, kílikili, láyi, léwu, pán, pára, pá, pélenkete, pépewu, péwu, píri, síisɔ, táwu, táyi, térekete, tétewu, téwu, túgutege, tɔ́ntɔn, tɛ́ku, yéwu.
adv beaucoup
1 • beaucoup, en grande quantité (l'eau...)bɛ́rɛbɛrɛ, kójugu, kósɛbɛ, npíya, páraki.
2 • largement troué.
v s'effondrer
1 • vi
2.1 • vi
2.2 • vt
3 • vi
adv très proche
n crapaud
ntòrida→̌→ 0( crapaud chanvre ) ntɔ̀rida.
n herbe Hibiscus asper
ntòrifunu( crapaud gonflement )
n oedème généralisé
ntòrigan→̌→ 0( crapaud gombo )
n gombo sp
ntòrikasìgilan→̌→ 0( crapaud *possessif siège [ asseoir *instrumental ] ) ntòri-ká-sìgilan. ntòrikasìgilan.
n champignon esp
ntòri-ká-sìgilan→̌→ 0( crapaud *possessif siège [ asseoir *instrumental ] ) ntòrikasìgilan.
n champignon esp
ntòrimaanà→̌→ 0 ntòrimanà; ntòrimanàn; tòrimanà; tòrimanɛ̀.
n sangsue (de l'eau).mìlikiti, tɔ̀rɔmanɛ̀.
ntòrimanà→̌→ 0 ntòrimaanà. ntòrimanà; ntòrimanàn; tòrimanà; tòrimanɛ̀.
n sangsue (de l'eau).mìlikiti, tɔ̀rɔmanɛ̀.
ntòrimanàn→̌→ 0 ntòrimaanà. ntòrimanà; ntòrimanàn; tòrimanà; tòrimanɛ̀.
n sangsue (de l'eau).mìlikiti, tɔ̀rɔmanɛ̀.
ntòrinin→̌→ 0( crapaud *diminutif ) ntɔ̀rinin.
n petit crapaud
1 • petit crapaud.
2 • parties sexuelles féminines (t.i).
ntòrininkùnba→̌→ 0( petit.crapaud [ crapaud *diminutif ] gros )
n têtard ncíninkùnba.
ntòriɲama( crapaud force.occulte ) ntɔ̀riɲama.
n oedème généralisé
ntòrisen→̌→ 0( crapaud jambe ) ntɔ̀risen.
n herbe Chrysanthellum americanum
ntòrisìgilan→̌→ 0( crapaud siège [ asseoir *instrumental ] ) ntòri-sìgilan. ntòrisìgilan.
n champignon esp
ntòri-sìgilan→̌→ 0( crapaud siège [ asseoir *instrumental ] ) ntòrisìgilan.
n champignon esp
ntòriwolo→̌→ 0( crapaud peau ) ntɔ̀riwolo.
n cuir vert clair
1 • cuir vert clair.
2 • parties sexuelles féminines.
ntóro→̌→ 0 ntɔ́n. ntón; ntó.
adv acide
n sexe masculin
1 • sexe masculin. kɔ́lɔ, wúlu, yɛ́rɛ, bɔ̀lɔ, pénpèlen, sògonin.
2 • testicules, bourses. bɛ̀lɛkili, fìlabara, kíliɲɔrɔn, kɔ́, nkɛ̀lɛn, ɲáka, dórobara, kílibara, kíliforoko, nɔ̀ɔrɛ, tɔ̀rɔɲaga. Note : (anat) kíli, kàya, bɛ̀lɛ.
3 • gland (l'extremité de la verge).fɔ́rɔnun, sògoninkun.
ntòro→̌→ 0 tòro. ntòro; tòoro.
n figuier
Ntɔ́→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM M
adv très froid
1 • très (froid).
(calme). 2 • complètement (se calmer, se taire).
ntɔ́gɔntɔgɔ→̌→ 0 nɔ́gɔnɔgɔ. ndɔ́gɔndɔgɔ.
n vésicule biliaire
ntɔ́mɔ̀lɔn→̌→ 0 ntɔ́mɔ̀nɔn. ntɔ́mɔ̀lɔn.
n jujubier blanc
ntɔ́mɔlɔnfile→̌→ 0( jujubier.blanc flûte )
n gateau de jujube
ntɔ́mɔ̀nɔn→̌→ 4 ntɔ́mɔ̀lɔn.
n jujubier blanc
ntɔ́n→̌→ 0 ntón; ntóro; ntó.
adv acide
n sauterelle kòkoyo.
ntɔ̀nbolo→̌→ 0( sauterelle branche )
n armée de sauterelles
ntɔ̀nden→̌→ 0( sauterelle enfant )
n une sauterelle
n prunellier chimène
ntɔ̀nkulu→̌→ 1( sauterelle bande )
n nuage de sauterelles
ntɔ̀nkuna→̌→ 2( sauterelle amer ) ntɔ̀nkunannin; ntɔ̀nninkunan; ntɔ̀nkunan.
n petite sauterelle
ntɔ̀nkunan→̌→ 0( sauterelle amer ) ntɔ̀nkuna. ntɔ̀nkunannin; ntɔ̀nninkunan; ntɔ̀nkunan.
n petite sauterelle
ntɔ̀nkunannin→̌→ 0( sauterelle amer *diminutif ) ntɔ̀nkuna. ntɔ̀nninkunan; ntɔ̀nkunan.
n petite sauterelle
ntɔ̀nninkunan→̌→ 0( sauterelle *diminutif amer ) ntɔ̀nkuna. ntɔ̀nkunannin; ntɔ̀nkunan.
n petite sauterelle
ntɔ̀nɔnkɔ→̌→ 0 tɔ̀nɔnkɔ. dɔ̀nɔnkɔn; tɔ̀nɔgɔ; tɔ̀rɔngɔ.
n ténia
ntɔ̀ɲɔ→̌→ 0→n : 1 tɔ̀ɲɔ. ntɔ̀ɲɔ.
v offenser
vt
adv pas du tout
n crapaud
n prise de tabac
ntɔ̀rida→̌→ 0( crapaud chanvre ) ntòrida. ntɔ̀rida.
n herbe Hibiscus asper
ntɔ̀rinin→̌→ 0( crapaud *diminutif ) ntòrinin. ntɔ̀rinin.
n petit crapaud
1 • petit crapaud.
2 • parties sexuelles féminines (t.i).
ntɔ̀riɲama( crapaud force.occulte ) ntòriɲama. ntɔ̀riɲama.
n oedème généralisé
ntɔ̀risen→̌→ 0( crapaud jambe ) ntòrisen. ntɔ̀risen.
n herbe Chrysanthellum americanum
ntɔ̀riwolo→̌→ 0( crapaud peau ) ntòriwolo. ntɔ̀riwolo.
n cuir vert clair
1 • cuir vert clair.
2 • parties sexuelles féminines.
n galago
n sabot
1 • sabot (d'animal).
2 • coquetterie (rare).bùgaya, bɛ̀sɛya. nìn dénnin ntɔ́rɔn ka bòn kójugu
ntɔ́rɔn→̌→ 0→n : 0 tɔ́rɔ. ntɔ́rɔn.
v éclore
1.1 • vi
1.2 • vt
2 • vt
3 • vt
ntɔ́rɔnin→̌→ 0( galago *diminutif )
n galago
ntɔ́rɔnkɔrɔci→̌→ 0( sabot dessous frapper )
n piétin (inflammation du sabot).
ntɔ́rɔnmafɛn→̌→ 0( sabot *comme de chose )
n animal à sabot
n coquet
onomat bruit de casse
n colin-maillard
1 • colin-maillard (jeu).
2 • connaissance occulte.
ntúban→̌→ 1 ntúgan. túban; ntúfan.
n tourterelle
ntúbannîn-ká-jè→̌→ 0( tourterelle *diminutif *possessif courge ) ntúgannîn-ká-jè.
n melon
n toit de chaume
ntùfa→̌→ 0 tùfa. ntùfa; tɛ̀fɛ; tàfa. Ar. ṭu:ba
n brique (de terre séchée).bírikiden, bíriki, tùfaden.
→ kà tùfa gòsi
ntúfàlen→̌→ 0 dúbàlen. dúgàlen; dúfàlen; ndúbàlen; ntúfàlen.
n figuier-palabres
ntúfan→̌→ 0 ntúgan. ntúban; túban; ntúfan.
n tourterelle
ntúfanbafin→̌→ 0( tourterelle *augmentatif noir ) ntúganbafin. ntúfanbafin.
n tourterelle à collier
1 • tourterelle à collier, Streptopelia.semitorquata (anthropophile).
2 • tourterelle pleureuse, Streptopelia.decipiens (régions semi-arides, pas trop loin de l'eau).
ntúfannin→̌→ 0( tourterelle *diminutif ) ntúgannin. ntúfannin.
n tourterelle maillée
ntúfanninkanfin→̌→ 0( tourterelle.maillée [ tourterelle *diminutif ] cou noir )
n tourterelle vineuse
ntúgan→̌→ 20 ntúban; túban; ntúfan.
n tourterelle
ntúganbafin→̌→ 0( tourterelle *augmentatif noir ) ntúfanbafin.
n tourterelle à collier
1 • tourterelle à collier, Streptopelia.semitorquata (anthropophile).
2 • tourterelle pleureuse, Streptopelia.decipiens (régions semi-arides, pas trop loin de l'eau).
ntúgannin→̌→ 9( tourterelle *diminutif ) ntúfannin.
n tourterelle maillée
ntúgannîn-ká-jè→̌→ 0( tourterelle *diminutif *possessif courge ) ntúbannîn-ká-jè.
n melon
ntùgu→̌→ 0 ntùgun. ntùgu; ndùgu.
n butte (de terre, faite à la houe). ù bɛ́ ntùgun wúli
n butte (de terre, faite à la houe). ù bɛ́ ntùgun wúli
ntùgunbilen→̌→ 0( butte rouge )
n tombe sɛ̀lɛ.
ntúlen→̌→ 0 ntóolen. ntòolèn; ntúlen.
n petit calao
(à bec noir). 1 • Tockus.nasutus.
(à bec rouge). 2 • Tockus.erythrorynchus. kɔ́ngɔngɔki, cɛ̀kankan.
n barbillon
1 • barbillon (du hameçon, du harpon ...)
2 • bifurcation (élément d'une fourche).kùrubɔ, sírafara. ntúlo kélen bɛ́ tìgɛ kà bɔ́ ntúloma ná
ntúloma→̌→ 20( barbillon *comme de ) ntlóma.
n poteau fourchu
1 • poteau fourchu (soutenant toiture plafond).bàlema.
2 • soutien (sens fig).sɛ̀mɛjiri. Syn : ntúlomajiri.
n ver
n guêpe Bracon hebetor
ntùmuma→̌→ 2( ver *comme de )
adj véreux à bɛ́ sì ntùmuma tɔ̀mɔ kà ɲùman tɔ̀mɔ
ntùnkadɔn→̌→ 0( *je *passé *subjonctif *il/ça connaître ) ń-tùn-k'à-dɔ́n. ń-tìn-kà-dɔ́n; ntùnkadɔn; tùnkadɔn; tìnkadɔn; tìn-kà-dɔ́n; tùn-nà-dɔ́n.
n regret
ń-tùn-k'à-dɔ́n→̌→ 0( *je *passé *subjonctif *il/ça connaître ) ń-tìn-kà-dɔ́n; ntùnkadɔn; tùnkadɔn; tìnkadɔn; tìn-kà-dɔ́n; tùn-nà-dɔ́n.
n regret
v être trop mûr
vi
ń-tùn-y'à-dɔ́n→̌→ 0( *je *passé *perfectif transitif *il/ça connaître )
n regret
n taureau jètura. ntúra-kélen-sìnsan-fá
n muqueuse (partie rouge des muqueuses (des cavités du corps ...)) ní díkisɛ y'í cín, í dácogo bɛ́ júguya k'à ntùruti bɔ́
ntúsu→̌→ 0 túsu. ntúsu; ntúsun; túsuu; túsun; dúsu.
n grappe
ntúsun→̌→ 0 túsu. ntúsu; ntúsun; túsuu; túsun; dúsu.
n grappe
ntùuru→̌→ 0→n : 0 tìrinti. tùruntu; tùrunu; ntùuru; ntìiri; tìrini.
v glisser
1 • vi
vt
2 • vt
3 • vt
mrph PL2
n nez
1 • nez. núbara. í nún fíyɛ !
2 • pointe (d'un couteau d'une lame, d'une lance ...)bége, bìɲɛ, núnkun, pɔnti. fɛ́n nún bɔ́
n assistance
n nez nún.
núcɛlan→̌→ 0( nez ramasser *instrumental ) núncɛlan. núcɛlan.
n mouchoir musuwarɛ, núnfiyɛlan.
núci→̌→ 1( nez frapper ) núnci. núci.
n hémorragie nasale
n plante Ageratum conyzoides
n lombric dùgurɔsa.
n intestin
1 • intestin, tripe. kɔ́nɔnugu.
2 • chambre à air.
3 • gourmandise. háwulɛya, háwulɛ, kɔ́nɔfaralenya, mìyɛ, nègemafɛn, sɔ̀njuguya. à nùgu ka bòn
4 • moelle (d'un végétal).sɛ́mɛ.
vq lisse à ka nùgu
v polir
vt 1 • polir, lisser. nùguya.
2 • moudre très fin.
v bourgeonner
vi
n repousse
nùguba→̌→ 4( intestin *augmentatif )
n gros intestin
1 • gros intestin.
2 • goinfre (rare).dálajugu, dúmuniŋana, kɔ́nɔbaralasu.
nùguden→̌→ 4( intestin enfant )
n intestin grêle
nùgujugu→̌→ 3( intestin méchant )
n avare de nourriture
nùgukun→̌→ 1( bourgeonner tête )
n bourgeon
nùgulakɛn→̌→ 0( intestin *nom de lieu graisse )
n lard
nùgulan→̌→ 0( polir *instrumental )
n polissoir (tout instrument qui sert à rendre lisse, à polir).
nùgulantumu→̌→ 6( intestin *nom de lieu ver )
n vers intestinaux
nùguma→̌→ 10( intestin *comme de )
adj gourmand
nùgumaba→̌→ 0( gourmand [ intestin *comme de ] *augmentatif )
adj gourmand
nùgumaba→̌→ 2( gourmand [ intestin *comme de ] *augmentatif )
n gourmand
nùguman→̌→ 2( lisse *adjectivateur )
adj poli
nùgumaya→̌→ 1( gourmand [ intestin *comme de ] *abstractif )
n gloutonnerie háwulabatɔya, wùluɲimimyɛ.
v adoucir tímiya.
nùgumisɛn→̌→ 3( intestin petit )
n intestin grêle
nùgure→̌→ 6 nùgurɛ; ndùguru.
n sangle
nùgurɛ→̌→ 0 nùgure. nùgurɛ; ndùguru.
n sangle
núgusɛgɛ→̌→ 0( plante.Ageratum.conyzoides salpêtre )
n herbe Buchnera hispida
nùgutɔ→̌→ 0( intestin *statif )
adj gourmand dálamisɛn, námin, nùgumaba, nùguma.
nùguya→̌→ 0( lisse *en verbe dynamique )
n poli (qualité de ce qui est lisse).
nùguya→̌→ 4→n : 0( lisse *en verbe dynamique )
v polir
vt
Nuhumane→̌→ 17→n.prop/n : 0 →n.prop : 17→n : 0 Nukumane. Nukumani.
n prop NOM M
Núhùn→̌→ 39→n.prop/n : 0 →n.prop : 80→n : 0
n prop NOM M
núji→̌→ 1( nez eau ) núnji. núji.
n morve bɔ̀rɔkɔ. í núji tùn bɛ bɔ́
nújibɔ→̌→ 0( morve [ nez eau ] sortie ) núnjibɔ. nújibɔ.
n écoulement du nez
1 • écoulement du nez.
2 • morveux.
nújɔlɔkɔ→̌→ 0( nez chaîne ) núnjɔlɔkɔ. nújɔlɔkɔ.
n cloison nasale
nújuru→̌→ 0( nez corde ) núnjuru. nújuru.
n bride
1 • bride (corde attachée au museau et qui sert à guider un animal).fálàmu, kàrafejuru.
2 • cloison nasale. núnjɔlɔkɔ, dájuru.
→ • k'ù nújurunin ɲími
núkala→̌→ 0( nez tige ) núnkala. núkala.
n arête du nez
núkoto→̌→ 0( nez partie.basse.du.dos ) núnkoto. núntoto; núkoto.
n chanfrein
núkɔnɔsi→̌→ 0( nez dans poil ) núnkɔnɔsi. núkɔnɔsi.
n poil du nez
1 • poil du nez.
2 • personne très chère. dén yé núkɔnɔsi yé, n'í y’à bɔ̀, í ɲɛ́ji bɛ bɔ́
núkɔrɔsi→̌→ 0( nez sous poil ) núnkɔrɔsi. núnkɔrɔsii; núkɔrɔsi.
n moustache núndalasi, dálasi, dási.
Nukuma→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0
n prop TOP
Nukumane→̌→ 2→n.prop/n : 0 →n.prop : 2→n : 0 Nukumani; Nuhumane.
n prop NOM M
Nukumani→̌→ 4→n.prop/n : 0 →n.prop : 4→n : 0 Nukumane. Nuhumane.
n prop NOM M
núkun→̌→ 0( nez tête ) núnkun. núkun.
n bout du nez
1 • bout du nez.
2 • pointe. bége, bìɲɛ, nún, pɔnti.
n côté gauche
númabolo→̌→ 5( côté.gauche bras ) númanbolo. númabolo.
n main gauche
númafɛla→̌→ 0( côté.gauche par *nom de lieu ) númanfɛla. númafɛla.
n la gauche
númakuru→̌→ 0( côté.gauche boule ) númankuru. númakuru.
n main gauche
1 • main gauche. númanbolo. tɛ̀rɛ tùn bɛ́ à númakuru lá
2 • poing gauche.
3 • gaucher. númankuruma. kàrisa yé númakuru yé
númakuruma→̌→ 0( main.gauche [ côté.gauche boule ] *comme de ) númankuruma. númakuruma.
adj gaucher Syn : númama, númakuru.
númakuruma→̌→ 0( main.gauche [ côté.gauche boule ] *comme de ) númankuruma. númakuruma.
n gaucher númankuru, númama, númakuru.
Numan→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM M
n côté gauche
númanbolo→̌→ 16( côté.gauche bras ) númabolo.
n main gauche
númanfɛla→̌→ 0( côté.gauche par *nom de lieu ) númafɛla.
n la gauche
númanfɛlaka→̌→ 0( la.gauche [ côté.gauche par *nom de lieu ] *originaire de )
n femme (mot qui désigne les femmes, à la traditionnelle, elles sont enterrées sur le coude gauche !)mùsolaka, mùso.
númankuru→̌→ 1( côté.gauche boule ) númakuru.
n main gauche
1 • main gauche. númanbolo. tɛ̀rɛ tùn bɛ́ à númakuru lá
2 • poing gauche.
3 • gaucher. númankuruma. kàrisa yé númakuru yé
númankuruma→̌→ 3( main.gauche [ côté.gauche boule ] *comme de ) númakuruma.
adj gaucher Syn : númama, númakuru.
númankuruma→̌→ 2( main.gauche [ côté.gauche boule ] *comme de ) númakuruma.
n gaucher númankuru, númama, númakuru.
Numansana→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0
n prop NOM CL
n numérique ... ka fara numeriki sɔrɔ ni kunnafoni falen minisiri Aruna Madibo Ture kan,... (Kibaru 561, 2018) ETRG?FRA. nimeriki.
adj numérique ... ka fara numeriki sɔrɔ ni kunnafoni falen minisiri Aruna Madibo Ture kan,... (Kibaru 561, 2018) ETRG?FRA. dáma.
Nùmóri→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM M
Númoso→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM F
Nùmu→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM MF
n forgeron (caste).nùmukɛ.
Numujɔn→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM M
Nùmukɛ→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM M
nùmukɛ→̌→ 38( forgeron mâle )
n forgeron nùmu.
nùmumuso→̌→ 17( forgeron féminin )
n potière dàadala, dàgadilanna.
n forgeron (caste).nùmukɛ.
Numuni→̌→ 4→n.prop/n : 0 →n.prop : 4→n : 0
n prop NOM F
Numuni→̌→ 2→n.prop/n : 0 →n.prop : 2→n : 0
n prop TOP
Numusira→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM F
Nùmuso→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM F
Numusoma→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM M
nùmuya→̌→ 32( forgeron *abstractif )
n condition de forgeron
n nez
1 • nez. núbara. í nún fíyɛ !
2 • pointe (d'un couteau d'une lame, d'une lance ...)bége, bìɲɛ, núnkun, pɔnti. fɛ́n nún bɔ́
n assistance
núnadafalen→̌→ 0( nez à bouche remplir *participe résultatif ) núnnadafalen. núnadafalen.
n voyelle nasale
núnadafata→̌→ 0( nez à bouche remplir *participe potentiel ) núnnadafata. núnadafata.
n consonne nasale
núnafɔ→̌→ 0( nez à action.de.dire ) núnnafɔ. núnafɔ.
n nasalisation (néologisme).
núnafɔ→̌→ 0→n : 0( nez à dire ) núnnafɔ. núnafɔ.
v nasiller
1 • vt
2 • vi
núnakumana→̌→ 0( nez à parler *agent permanent ) núnnakumana. núnakumana.
n nasillard
núnango→̌→ 0( nez à désagréable ) núnnango. núnango; núnnɔngo.
adj irascible
1 • irascible, hargneux (qui manifeste de la mauvaise humeur, insociable).dálamisɛn, dùsumango, gòni, ncɔ̀gɔntɔ.
2 • taquin (qui taquine méchamment).
núnango→̌→ 0( nez à désagréable ) núnnango. núnango; núnnɔngo.
n irascible
1 • irascible, hargneux (qui manifeste de la mauvaise humeur, insociable).dálamisɛn, dùsugonitigi.
2 • taquin (qui taquine méchamment).
n morve sèche
Núncɛ→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0 Núnkɛ̀.
n prop NOM M
núncɛlan→̌→ 0( nez ramasser *instrumental ) núcɛlan.
n mouchoir musuwarɛ, núnfiyɛlan.
núnci→̌→ 12( nez frapper ) núci.
n hémorragie nasale
núncì→̌→ 0→n : 0( nez frapper )
v coucher avec
vt
núndalasi→̌→ 0( nez bouche *nom de lieu poil )
n moustache dálasi, dási, núnkɔrɔsi.
núndatugulan→̌→ 0( nez boucher [ bouche fermer ] *instrumental )
n masque hygiénique
nùnɛti→̌→ 6 lùnɛti. lòlɛti.
n lunettes nùnɛti, ɲɛ́donnan, ɲɛ́nadumare.
n narine (instrument à vent, comme la flûte !)núnwo.
núnfiyɛlan→̌→ 0( nez souffler *instrumental ) núnfyɛlan.
n mouchoir musuwarɛ, núncɛlan.
núnfyɛlan→̌→ 0( nez souffler *instrumental ) núnfiyɛlan. núnfyɛlan.
n mouchoir musuwarɛ, núncɛlan.
núnji→̌→ 21( nez eau ) núji.
n morve bɔ̀rɔkɔ. í núji tùn bɛ bɔ́
núnjibɔ→̌→ 8( morve [ nez eau ] sortie ) nújibɔ.
n écoulement du nez
1 • écoulement du nez.
2 • morveux.
núnjɔlɔkɔ→̌→ 1( nez chaîne ) nújɔlɔkɔ.
n cloison nasale
núnjuru→̌→ 8( nez corde ) nújuru.
n bride
1 • bride (corde attachée au museau et qui sert à guider un animal).fálàmu, kàrafejuru.
2 • cloison nasale. núnjɔlɔkɔ, dájuru.
→ • k'ù nújurunin ɲími
núnkala→̌→ 16( nez tige ) núkala.
n arête du nez
Núnkɛ̀→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0 Núncɛ.
n prop NOM M
núnkoto→̌→ 0( nez partie.basse.du.dos ) núntoto; núkoto.
n chanfrein
núnkɔnɔsi→̌→ 3( nez dans poil ) núkɔnɔsi.
n poil du nez
1 • poil du nez.
2 • personne très chère. dén yé núkɔnɔsi yé, n'í y’à bɔ̀, í ɲɛ́ji bɛ bɔ́
núnkɔrɔsi→̌→ 1( nez sous poil ) núnkɔrɔsii; núkɔrɔsi.
n moustache núndalasi, dálasi, dási.
núnkɔrɔsii→̌→ 0( nez sous poil ) núnkɔrɔsi. núnkɔrɔsii; núkɔrɔsi.
n moustache núndalasi, dálasi, dási.
Nùnkúmàn→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM M
núnkun→̌→ 50( nez tête ) núkun.
n bout du nez
1 • bout du nez.
2 • pointe. bége, bìɲɛ, nún, pɔnti.
Núnkùn→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM F
núnkurun( nez court )
n nez épaté
1 • nez épaté.
2 • laideron.
3 • mangue court.
4 • mil tardif (Pennicularia spicata).
n mangue de forme trapue
n petit mil tardif
núnnabiri→̌→ 1( nez abaisser [ *causatif courber ] )
n cache-nez
1 • cache-nez.
2 • masque facial.
núnnadafalen→̌→ 0( nez à bouche remplir *participe résultatif ) núnadafalen.
n voyelle nasale
núnnadafata→̌→ 6( nez à bouche remplir *participe potentiel ) núnadafata.
n consonne nasale
núnnafɔ→̌→ 5( nez à action.de.dire ) núnafɔ.
n nasalisation (néologisme).
núnnafɔ→̌→ 12→n : 5( nez à dire ) núnafɔ.
v nasiller
1 • vt
2 • vi
núnnakumana→̌→ 0( nez à parler *agent permanent ) núnakumana.
n nasillard
núnnango→̌→ 0( nez à désagréable ) núnango; núnnɔngo.
adj irascible
1 • irascible, hargneux (qui manifeste de la mauvaise humeur, insociable).dálamisɛn, dùsumango, gòni, ncɔ̀gɔntɔ.
2 • taquin (qui taquine méchamment).
núnnango→̌→ 0( nez à désagréable ) núnango; núnnɔngo.
n irascible
1 • irascible, hargneux (qui manifeste de la mauvaise humeur, insociable).dálamisɛn, dùsugonitigi.
2 • taquin (qui taquine méchamment).
núnnɔngo→̌→ 0( nez à désagréable ) núnnango. núnango; núnnɔngo.
adj irascible
1 • irascible, hargneux (qui manifeste de la mauvaise humeur, insociable).dálamisɛn, dùsumango, gòni, ncɔ̀gɔntɔ.
2 • taquin (qui taquine méchamment).
núnnɔngo→̌→ 0( nez à désagréable ) núnnango. núnango; núnnɔngo.
n irascible
1 • irascible, hargneux (qui manifeste de la mauvaise humeur, insociable).dálamisɛn, dùsugonitigi.
2 • taquin (qui taquine méchamment).
núnsɔgɔtɔ→̌→ 0( nez percer *statif )
adj balourd nálonma.
Nuntɛnɛ→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM F
núntoto→̌→ 0( nez ) núnkoto. núkoto.
n chanfrein
nùnú→̌→ 0( *ceci *pluriel ancien ) nìnnú. nùnú; nìnw.
dtm DEM PL
nùnú→̌→ 0( ceci *pluriel ancien ) nìnnú. nùnú; nìnw.
prn ceci PL
núnwo→̌→ 1( nez trou ) núwo.
n narine
n vache blanche à taches brunes
Nuru→̌→ 4→n.prop/n : 0 →n.prop : 4→n : 0
n prop NOM M
Nuwa→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM F
Nuwakishot→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0 Nuwasɔti. Nuwashɔti; Nuwasɔki.
n prop TOP
Nuwashɔti→̌→ 2→n.prop/n : 0 →n.prop : 2→n : 0 Nuwasɔti. Nuwasɔki; Nuwakishot.
n prop TOP
Nuwasɔki→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0 Nuwasɔti. Nuwashɔti; Nuwakishot.
n prop TOP
Nuwasɔti→̌→ 3→n.prop/n : 0 →n.prop : 3→n : 0 Nuwashɔti; Nuwasɔki; Nuwakishot.
n prop TOP
Nuwɛlikalidoni→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop TOP
Nuwɛlizelandi→̌→ 2→n.prop/n : 0 →n.prop : 2→n : 0
n prop TOP
núwo→̌→ 1( nez trou ) núnwo. núwo.
n narine
vq gluant
1 • gluant, visqueux. náma. à ka nɔ́gɔ
2 • glissant.
v salir
1 • salir. díridara, fòlokoto, fúsuku, gèse, lánɔgɔ, mànɔ́gɔ, nɔ́rɔkɔ, ɲɔ̀gɔri, ɲɛ́manɔgɔsi, ɲɛ́manɔgɔ. fìni nɔ́gɔra
2 • rendre visqueux. námaya, nɔ́gɔya.
3 • dénigrer, calomnier. màmàɲíni. í kànâ mɔ̀gɔ sí nɔ́gɔ ní nkàlon yé !
adj sale
1 • sale. dàngatɔ, nɔ́gɔman. jínɔgɔ
2 • gluant. mánama. ntábanɔgɔ
nwàna( trace à poser ) nɔ̀nada. nɔ̀rada; nwàna.
nwánaa→̌→ 0 nɔ́gɔnɔgɔ. nwánaa.
n arbuste Grewia sp
nwánaabilen→̌→ 0( arbuste.Grewia.sp rouge ) nɔ́gɔnɔgɔbilen. nɔ́gɔnɔgɔblen; nwánaabilen; nwánaablen.
n arbuste Grewia bicolor
nwánaablen→̌→ 0( arbuste.Grewia.sp rouge ) nɔ́gɔnɔgɔbilen. nɔ́gɔnɔgɔblen; nwánaabilen; nwánaablen.
n arbuste Grewia bicolor
nwánaafin→̌→ 0( arbuste.Grewia.sp noir ) nɔ́gɔnɔgɔfin. nwánaafin.
n arbuste Grewia sp
nwánaajɛ→̌→ 0( arbuste.Grewia.sp blanc ) nɔ́gɔnɔgɔjɛ. nwánaajɛ.
n arbuste Grewia pubescens
nwánan→̌→ 0( salir *instrumental ) nɔ́gɔlan. nwánan.
n mucilage
1 • mucilage (à base de feuilles d'arbres ou de plantes recherchées pour rendre la sauce gluante : baobab, gombo ...)nɔ́gɔ.
2 • couleur verdâtre.
nwánanbabulu→̌→ 0( mucilage [ salir *instrumental ] *augmentatif feuille )
n plante Ipomoea aquatica
nwánanjuru→̌→ 0( mucilage [ salir *instrumental ] corde ) nɔ́gɔlanjuru. nwánanjuru.
n serpent vert
1 • Philothamnus.nitidus (de moeurs arboricoles, inoffensifs).
2 • Philothamnus.semivariegatus.
3 • Chlorophis.sp.
4 • Boaedon.lineatum (1m et plus. Deux lignes jaunâtres sur les deux côtés de la tête). námugulasa, ɲùgujisa.
nwánankala→̌→ 0( mucilage [ salir *instrumental ] tige )
n plante Dioscorea sp
nwáya→̌→ 0→n : 0( gluant *en verbe dynamique ) nɔ́gɔya. nwáya.
v souiller
vt
intj bof (bruit de pet avec la bouche pour exprimer un mépris insultant).
Nyima→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0
n prop NOM M
Nzàn→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0 Nsàn. Zàn; Nzàn.
n prop NOM M
Nzàn→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0 Nsàn; Zàn.
n prop NOM M
n proverbe (plus rarement : historiette).ntàalen. à bɛ́ nsàna dá
Nzànga→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0 Nsànga.
n prop NOM M
n alevin
Nzɛ́rɛkɔ̀rɛ→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0 Nsɛrɛgbɛ̀dɛ.
n prop TOP
v venir
1 • vi
2 • vi
3 • vi
4 • vt
pm CERT
1 • CERT. à na sà
2 • INFER, peut-être (marqueur inférentiel ). à ma báara kɛ́ bì, bàna nà kɛ́ à lá
conj et
1 • et (fonction de conjonction). à yé màlo ni tìga sàn
2 • avec (fonction de préposition). à ni Nsàn táara
conj si
1 • si, quand (conjonction introduisant une proposition hypothético-temporelle). n’à nàna...
2 • comme. í ko, í n'à fɔ́, íkomi, kómi. ní í ma nê jànfa, nê bɛ nɛ̀gɛ` sɔ̀rɔ k'à dí í mà
3 • c'est-à-dire (suivi d'une construction équative). ní ò yé...yé
N'daki→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0
n prop TOP
n'ó ntɛ́→̌→ 0 n'ó tɛ́. n'ó ntɛ́; nɔ́ntɛ̀; nóntɛ̀.
conj sinon kɔ́ntɛ̀.
n'ó tɛ́→̌→ 0 n'ó ntɛ́; nɔ́ntɛ̀; nóntɛ̀.
conj sinon kɔ́ntɛ̀.