Bamadaba bamanankan daɲɛgafe / dictionnaire du Corpus bambara de référence
A-Z ɲíni Fr (i) *
ɛ ɔ ɲ ŋ ɲíni!

I - i

→̌→ 2773

pers REFL sú fɛ̀, à b'í dá le soir, il se couchesú fɛ̀, mɔ̀gɔ b'í dá le soir, on se couchesú fɛ̀, bɛ́ɛ b'í dá le soir, tous se couchent


Módibò y’ à ká màrifa` tà kà táa Ségu
‘Modibo a pris son fusil et il est allé à Ségou.
Le pronom réfléchi (16.1)

Fúlakɛ` y’ í nún` túru dùgukolo` la, k’ à sàma, fó à ni`́ mìnɛna.
‘Le Peul a planté son nez dans le sol, l’a traîné, jusqu’à ce qu’il rende l’âme’ [Cɛmandali Babilen].

→̌→ 9915

pers 2SG


ń «je», í «tu», à «il/elle», án «nous», á «vous», ù «ils/elles»
Pronoms personnels non-emphatiques (4-26)

Mɔ̀gɔ` fà` téri` tùn yé í fà dɔ́ yé, mɔ̀gɔ` bá` téri` tùn yé í bá` dɔ́ yé.
‘L’ami de ton père était comme ton père, l’amie de ta mère était comme ta mère’ [Biton ni jinɛw].
Le pronom réfléchi (16.1)

Bɛ́ɛ y’ í ka báara` dámìnɛ.
‘Chacun a commencé son travail.

1 • 2SG, ton, ta, tes. sú fɛ̀, í b'í dá le soir, tu te couchesí fúrucɛ ton épouxí wóloba ta mèreí ka sàbara tes chaussures

2 • on. í tɛ fóyì sɔ̀rɔ n'í má kúma on n'obtient rien sans demander

í ko→̌→ 0( *tu QUOT ) íkó.

prep comme í n'à fɔ́, íkomì, kómi.


À ɲɛ́w kɛ́ra í kó jòlibara`.
Ses yeux sont devenus comme une calebasse de sang’ [Baabu ni baabu, Ch. 2].
36.4. Kó comme conjonction (comparaison ou similitude)

Án bɛ́ dón` mîn ná í kó bì…
Le jour où nous sommes qui est aujourd’hui…’ [Radio Mali 27.01.1993].
36.4. Kó comme conjonction (comparaison ou similitude)

í ko→̌→ 0( *tu QUOT ) íkó.

conj comme í n'à fɔ́, íkomi, kómi, ní.


À ɲɛ́`-w kɛ́ra íko jòlibara.
‘Ses yeux sont devenus comme des calebasses remplies de sang’ [Baabu ni baabu, Ch. 21].
Prépositions et conjonctions (14)

Nìn kúma` fɔ́len`, Kárimu jɔ̀len` súmana íko jí` bɔ̀nnen dòn à kàn.
‘Une fois ces paroles prononcées, Karimou est resté coi, comme si on avait versé de l’eau froide sur lui’ [Maléfices].

í ná à fɔ́→̌→ 0 í n'à fɔ́ ínafɔ; í ná à fɔ́.

prep comme í ko, kómi, íko, íkomi.

í ná à fɔ́→̌→ 0 í n'à fɔ́ ínafɔ; í ná à fɔ́.

conj comme í ko, kómi, ní, íko, íkomi.

í n'à fɔ́→̌→ 0 ínafɔ; í ná à fɔ́.

prep comme í ko, kómi, íko, íkomi.

í n'à fɔ́→̌→ 0 ínafɔ; í ná à fɔ́.

conj comme í ko, kómi, ní, íko, íkomi.

Ibarahima→̌→ 15→n.prop/n : 0 →n.prop : 15→n : 0 Ibrahima Ibarahimu; Iburahimu; Iburahima; Ibrim; Berehima; Béremà; Bírimà; Birama; Birahima; Brahima; Barahima; Barayima; Barima; Bùramà; Bùremà; Bùremù; Bùremàn; Bùram; Bram; Bùrayimà; Bùraymà; Brɛyma; Bureyima; Bereyima; Béè; Íbèe

n prop NOM M (formes diminutives: Béè, Íbèe, Buram).…an b'aw ladɔnniya, ko minisiri yɛlɛma min kɛra san 2009 awirilikalo tile 9, Umaru Ibarahima Ture tun kɛra kɛnɛyako minisiri ye.…(kibaru467_7jara-umaru_ibarahima.dis.html)

Ibarahimu→̌→ 136→n.prop/n : 0 →n.prop : 136→n : 0 Ibrahima Ibarahima; Iburahimu; Iburahima; Ibrim; Berehima; Béremà; Bírimà; Birama; Birahima; Brahima; Barahima; Barayima; Barima; Bùramà; Bùremà; Bùremù; Bùremàn; Bùram; Bram; Bùrayimà; Bùraymà; Brɛyma; Bureyima; Bereyima; Béè; Íbèe

n prop NOM M (formes diminutives: Béè, Íbèe, Buram).… . o kɔrɔ tɛ ko tubabukan bɛ fili, nk'a ni fasokanw ka kan ka kɛ baarakɛminɛnw ye. Sori Ibarahimu Kulubali …(kibaru466_2kulubali-calan_mali.dis.html)

Íbèe→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0 Ibrahima Ibarahimu; Ibarahima; Iburahimu; Iburahima; Ibrim; Berehima; Béremà; Bírimà; Birama; Birahima; Brahima; Barahima; Barayima; Barima; Bùramà; Bùremà; Bùremù; Bùremàn; Bùram; Bram; Bùrayimà; Bùraymà; Brɛyma; Bureyima; Bereyima; Béè

n prop NOM M (formes diminutives: Béè, Íbèe, Buram).

Ibilisa→̌→ 6→n.prop/n : 0 →n.prop : 6→n : 0

n prop IblisIblis, diable… 14. Ibilisa ko : « Ala, e ka ne ɲɛnafilɛ ka taa se jɔnw kunundon ma » 15.…(kurane007.dis.html)

ibiporofɛni→̌→ 29→n.prop/n : 0 →n.prop : 29→n : 0

n prop Ibuprofène (Dɔgɔtɔrɔ tɛ sigida min na, 2018) ETRG.FRA.

Ibrahima→̌→ 24→n.prop/n : 0 →n.prop : 24→n : 0 Ibarahimu; Ibarahima; Iburahimu; Iburahima; Ibrim; Berehima; Béremà; Bírimà; Birama; Birahima; Brahima; Barahima; Barayima; Barima; Bùramà; Bùremà; Bùremù; Bùremàn; Bùram; Bram; Bùrayimà; Bùraymà; Brɛyma; Bureyima; Bereyima; Béè; Íbèe

n prop NOM M (formes diminutives: Béè, Íbèe, Buram).… Ibrahima Baba Jara .…(kibaru540_04jara-mali_siginyogonjamana_4.dis.html)

Ibrim→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0 Ibrahima Ibarahimu; Ibarahima; Iburahimu; Iburahima; Berehima; Béremà; Bírimà; Birama; Birahima; Brahima; Barahima; Barayima; Barima; Bùramà; Bùremà; Bùremù; Bùremàn; Bùram; Bram; Bùrayimà; Bùraymà; Brɛyma; Bureyima; Bereyima; Béè; Íbèe

n prop NOM M (formes diminutives: Béè, Íbèe, Buram).

Ibunu→̌→ 4→n.prop/n : 0 →n.prop : 4→n : 0

n prop NOM ETRGIbn (Ibn Battûta, explorateur berbère, 1304-1377).…Mahamadu Kɔnta Ibunu Batuta *. a ɲini ka diɲɛ dɔn, k'a lakali i ka kɔlɛ ye. bi ma kow bila sen na.…(kibaru544_05konta-ibuni_batuta.dis.html)

ibuporofɛni→̌→ 2

n ibuprofène (Dɔgɔtɔrɔ tɛ sigida min na, 2018) ETRG.FRA.

Iburahima→̌→ 68→n.prop/n : 0 →n.prop : 68→n : 0 Ibrahima Ibarahimu; Ibarahima; Iburahimu; Ibrim; Berehima; Béremà; Bírimà; Birama; Birahima; Brahima; Barahima; Barayima; Barima; Bùramà; Bùremà; Bùremù; Bùremàn; Bùram; Bram; Bùrayimà; Bùraymà; Brɛyma; Bureyima; Bereyima; Béè; Íbèe

n prop NOM M (formes diminutives: Béè, Íbèe, Buram).… nka kankelentigi Iburahima Bubakari Keyita ka kan k'a dɔn fana ani ka sigi a kan ko maliden bɛɛ fɛko ye dan kariko jugu de …(jekabaara332_06sidibe-san2012.dis.html)

Iburahimawisi→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0

n prop NOM ETRGZlatan Ibrahimović (footballer français).

Iburahimu→̌→ 46→n.prop/n : 0 →n.prop : 46→n : 0 Ibrahima Ibarahimu; Ibarahima; Iburahima; Ibrim; Berehima; Béremà; Bírimà; Birama; Birahima; Brahima; Barahima; Barayima; Barima; Bùramà; Bùremà; Bùremù; Bùremàn; Bùram; Bram; Bùrayimà; Bùraymà; Brɛyma; Bureyima; Bereyima; Béè; Íbèe

n prop NOM M (formes diminutives: Béè, Íbèe, Buram).…jamanakuntigi Iburahimu Bubakari Keyita ye sariya ta ka kasoladen 486 mako to.…(kibaru544_03konta-jamanakuntigi_ye_do_bo.dis.html)

Idirisa→̌→ 25→n.prop/n : 0 →n.prop : 25→n : 0 Dirisa Ídrìsa; Díri; Dìrí

n prop NOM M (Diri est une forme diminutive).… 5 - Idirisa Kulubali, kɔfɛntolatanna don, a bangera san 1987 desanburukalo tile 19 Bamakɔ, Katari …(kibaru492_07konta-mali_ka_cebo.dis.html)

Idirisi→̌→ 12→n.prop/n : 0 →n.prop : 12→n : 0

n prop NOM ETRGIdriss (Idriss Déby Itno, Président du Tchad, 1991-).… Cadi sɔrɔdasi 50 ni kɔ minnu ɲɛmatununna fanga fɛ san 2016 in na, n'olu bɛ jate mɔgɔ minnu ni Idirisi Debi sinaw ye, Faransi lakanabaaw ka minisiri Zan Iwu Lediniyan ma kuma o la a taalen taama …(kibaru533_03lekuturu_jara-cadi_ke_jamana.dis.html)

ídorozɛni→̌→ 0 ídɔrɔzɛni; dídɔrɔzɛni; hídorozɛni Fr. hydrogène

n hydrogène idɔrɔzɛni.

idɔrɔkisidi→̌→ 6

n hydoxyde Maɲeziyɔmu ni aliminiyɔmu idɔrɔkisidi bɛ kumujiyɛlɛfuraw min na, o de ɲɔgɔn tɛ. (Dɔgɔtɔrɔ tɛ sigida min na, 2018) ETRG.FRA.

idɔrɔzɛni→̌→ 0

n hydrogènehydrogène, d'hydrogène ídorozɛni didɔrɔzɛni; hidorozɛni Aw bɛ kinda ko ni safinɛ ni jisuma ye min bɛ wele ko pirɔkisidi didɔrɔzɛni (peroxyde d’hydrogène). (Dɔgɔtɔrɔ tɛ sigida min na, 2018) An kan bɛ fiziki ni simi min ma, o dɔnniyatigiw y'a jira ko hidorozɛni bɛ fɛnw sama ka nɔrɔ a yɛrɛ la i n'a fɔ nɛgɛtalan bɛ baara kɛ cogo min na.(Kibaru 487, 2012) ETRG.FRA.

ídɔrɔzɛni→̌→ 0 ídorozɛni ídɔrɔzɛni; dídɔrɔzɛni; hídorozɛni Fr. hydrogène

n hydrogène idɔrɔzɛni.

Ídrìsa→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0 Dirisa Idirisa; Díri; Dìrí

n prop NOM M (Diri est une forme diminutive).

Ifogasi→̌→ 4→n.prop/n : 0 →n.prop : 4→n : 0

n prop TOPIfoghas (un massif montagneux situé dans le Nord-Est du Mali et dans le Sud de l'Algérie).… o de y'a to Faransi y'a ka dannaya da u kan u ka kɛ jɛɲɔgɔnma ye o yɔrɔ suguyaw kɛlɛw la ; i n'a fɔ Ifogasi kulu sanfɛ Mali kɔnɔ…(kibaru533_03lekuturu_jara-cadi_ke_jamana.dis.html)

ìhí→̌→ 3

intj heinhein, tu te rends compte !, mon Dieu! hɛ̀n.…- Burama : .... ne tɛ nin woroko in na. - Sibiri : e tɛ nin woroko in na. ihi . o tuma na kumabaliya bɛna kɛ i jalakiba ye dɛ.…(kuyate-sous_l_orage.dis.html)

íi

intj hé (interjection du constat conjugué avec l'étonnement).…* kɛmɛnaanibiye Kura ɲɛ *. ɲɛ bulama de fanga ka bon kosɛbɛ biye kura in na. * ii . kɛmɛnaanibiye kura lakanani taamasiyɛnw *.…(dibifara25_04bceao_mali.dis.html)

Ikɛrɛni→̌→ 2→n.prop/n : 0 →n.prop : 2→n : 0

n prop TOPUkraine (pays).…kulu B : Angiletɛri, Irisi, Peyidegali, Silowaki. kulu C : Alimaɲi, Ikɛrɛni , Pɔlɔɲi, Irilandi. kulu E : Bɛliziki, Itali, Irilandi, Suwɛdi.…(kibaru527-07konta-kalo_farikolonyenaje.dis.html)

ikisi

n X O tɛmɛnnen kɔ, a bɛ farisogo tanga ka bɔ tile mantɔɔrɔ ma min bɛ wele ko ɛrɛyɔn ikisi. (Jɛkabaara 349, 2017) ETRG.FRA.

íkó→̌→ 66( *tu QUOT ) í ko íkó.

prep comme í n'à fɔ́, íkomì, kómi.

íkó→̌→ 207( *tu QUOT ) í ko íkó.

conj comme í n'à fɔ́, íkomi, kómi, ní.

íkomi→̌→ 30 íkɔmi Fr. comme

conj commecomme, ainsi í ko, kómi, ní, í n'à fɔ́, íko, í n’à fɔ́.…ale de ye kɛlɛbolow sigi jamana ɲɛfɛ, ikomi peresidan ye gɔfɛrɛnɛrɛ sow sigi cogo min jamana kundaw la.…(sisoko-daa_ka_kore.dis.html)


À bɛ kɛ́ íkomi díkisɛ` tùgura ù kɔ́.
On dirait qu’une abeille les a suivis’ [Baabu ni baabu, Ch. 38].
36.4. Kó comme conjonction (comparaison ou similitude)

íkomì→̌→ 15 íkɔmì Fr. comme

prep commecomme, ainsi í ko, í n'à fɔ́, kómi, íko, í n’à fɔ́ à bɛ́ íkomi fàtɔ il est comme fou

íkɔmi→̌→ 0 íkomi íkɔmi Fr. comme

conj commecomme, ainsi í ko, kómi, ní, í n'à fɔ́, íko, í n’à fɔ́.

íkɔmì→̌→ 0 íkomì íkɔmì Fr. comme

prep commecomme, ainsi í ko, í n'à fɔ́, kómi, íko, í n’à fɔ́ à bɛ́ íkomi fàtɔ il est comme fou

íkɔrɔ→̌→ 12

adv immédiatement cɔ́li.…mɔgɔ ma kuma. ale wulila ikɔrɔ yen, ka muru ta ikɔrɔ, ka o girin-girin kolonkala kuru kan ikɔrɔ . ko " ee ", ko " kabako ! Famori sera ka nin kɛ ne la.…(diakite-famori_et_sa_mere_sorciere.dis.html)

imayili→̌→ 1

n e-mail Kalan in bɛ kuncɛ ni imayili dɔ dayɛlɛli ye lakɔliden ninnu kelen kelen bɛɛ ye. (Fasokan 2010-03) ETRG.FRA.

iminogulobilini→̌→ 1

n immunoglobuline Ni iminogulobilini antitetaniki (l’immunoglobuline antitétanique, IGAT) sɔrɔcogo bɛ aw bolo, aw bɛ o pikiri kelen kɛ banabagatɔ la, hakɛ 500 ma siɲɛ kelen dɔrɔn (500 unités). (Dɔgɔtɔrɔ tɛ sigida min na, 2018) ETRG.FRA.

imodiyɔmu→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0

n prop ImodiumImodium, lopéramide Syn : loperamidi Kɔnɔboli fura dɔw bɛ yen i n’a fɔ loperamidi (lopéramide), izinitigi tɔgɔ dalen Imodiyɔmu (Imodium) walima difenɔkisilati (diphénoxylate), izinitigi tɔgɔ dalen Lomotili (Lomotil), bɛ kɔnɔboli mada ka a cuncun. (Dɔgɔtɔrɔ tɛ sigida min na, 2018) ETRG.FRA.

Imowa→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0 UEMOA

n prop ABRABR, UEMOA, Union Économique et Monétaire Ouest-Africaine Iyemowa.

ìn→̌→ 8524

dtm DEF (parfois associé à nìn). kɔ̀lɔn ìn ka dùn dɛ́ ! nìn kɔ̀lɔn ìn ka dùn dɛ́ ce puits est très profond


Jàlo-kɛ` y'í pán kà mángoro-sun` bàron surun` mìnɛ, kà jùru` bánban ò kàn, k'à kùn dɔ́ in fìli dùgu` mà.
L'homme Diallo a sauté, il a attrapé la petite fourche du manguier et y a attaché solidement la corde, et il a jeté l'autre bout par terre’ [jekabaara293_12jabate_an_ka].
26.1 Les déterminants quantificateurs

Ní cɛ̀` ni mùso` jɛ̀-ra, n'à bɛ kélen ná, làalà dɔ́ ìn b'à sɔ̀rɔ.
Si un homme et une femme s'accouplent, s'il (le SIDA) est à l'un, il est probable que l'autre se contamine’ [kibaru205_03jaabi-sida_an].
26.1 Les déterminants quantificateurs

ínafɔ→̌→ 2 í n'à fɔ́ í ná à fɔ́.

prep comme í ko, kómi, íko, íkomi.

ínafɔ→̌→ 45 í n'à fɔ́ í ná à fɔ́.

conj comme í ko, kómi, ní, íko, íkomi.… a tɔ bɛɛ sa, inafɔ fɛn min bɛ di kɔɲɔmuso ma n'a sɔrɔla so, sogo min bɛ di mawuludu kalo la, biranw ka …(kibaru017-4tarawele-furu_musakaw.dis.html)

Inajatafani→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0

n prop TOPInadiatafane (commune, cercle de Gourma-Rharous, région de Tombouctou).… tan ni kɔ fagara ka caman jogin * Guruma Ararusi sɛrɛkili kɔnɔ, kɛrɛnkɛrɛnnenya la Inajatafani buguda min bɛ wele Tinihabu, Boni ni N'daki furancɛ la, sibirisu k'a dugu jɛ kari la …(kibaru533_02sise_jara-tumutu_mara_la.dis.html)

Indelimani→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0

n prop TOPIndelimane (un village, 75 km d'Ansongo).… tile 27 san 2016, pɛrɛnbaranin foronna ni Mali sɔrɔdasiw ka mɔbili fila ye Ansɔngo ni Indelimani furancɛ la. mɔgɔ 5 fana tora o la ka 4 jogin. …(kibaru533_02kojugubakelaw_dadigira.dis.html)

Indi→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0

n prop TOPInde

Indonezi→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0 Ɛndonezi Ɛndonesi

n prop TOPIndonésie

Inekari→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0

n prop TOPInékar (un village et une commune, cercle de Ménaka, région de Gao).…a kɔlɔsira ko dɛsɛbaatɔ ye mɔgɔ 29477 ye yen ; kɛrɛnkɛrɛnnenya la Tidɛrimɛni, Inekari ani Anderabukani. wari dɔ in ɲɛsinnen bɛ baganmarala 24000 ma.…(kibaru556_03so_jara-mali_ni_faransi.dis.html)

Inesiko→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0 Inɛsiko UNESCO

n prop ABRABR, UNESCO, Organisation des Nations unies pour l'éducation, la science et la culture

Inɛsiko→̌→ 2→n.prop/n : 0 →n.prop : 2→n : 0 Inesiko; UNESCO

n prop ABRABR, UNESCO, Organisation des Nations unies pour l'éducation, la science et la culture… o tɛmɛnen kɔfɛ, Inɛsiko lasigiden ka cilasela y'a jira ko Mali ye wulikajɔ caman kɛ balikukalan yiriwali la …(kibaru572_02sogoba-yiriwali_sira.dis.html)

inisilini→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0

n prop Unicilline (Dɔgɔtɔrɔ tɛ sigida min na, 2018) ETRG.FRA.

inite

n unité kélenya, kùn Penisilini bɛ suma miligaramu na (mg) walima hakɛ la min bɛ wele ko inite (Unité, U). (Dɔgɔtɔrɔ tɛ sigida min na, 2018) ETRG.FRA.

íniwɛrɛsite íniwɛrisite íniwɛrɛsite.

n université sánnakalansoba.

íniwɛrɛsite íniwɛrisite

n íniwɛrisite université sánnakalansoba Gafe min bɛ wele Bamanankan Mabɛn, n'a labɛnna Bamakɔ Iniwɛrisite ni Ɔsilo Iniwɛrisite ka ɲinini kɔnɔ, a bɛ wele o kɔnɔ ko "Ladɔn". (Kibaru n°529, 2016) ETRG.FRA.

íniwɛrisite íniwɛrɛsite.

n université sánnakalansoba.…dipulɔmu wɛrɛ sɔrɔla a fɛ nafoloko kan min bɛ wele Deya ( DEA ) iniwɛrisite Sɔribɔni na.…(kibaru500_01umaru_tatamu.dis.html)

iniyɔn→̌→ 4

n union fàrankan, jɛ̀, kélenya Masantɔla komini na, bɛnɛsɛnɛ, kabasɛnɛ ani sɔsɛnɛ koperatifuw farala ɲɔgɔn kan marisikalo tile 28 san 2011 k'u ka Iniyɔn biro sigi. U y'o iniyɔn in tɔgɔ da Iniyɔn-Ciwara. (Kibaru494, 2013) ETRG.FRA.

í-ɲɛ̂-túgu-í-búranmuso-bɛ́-nà→̌→ 0( *tu oeil fermer *tu parenté.par.alliance [ beau-parent féminin ] *imperfectif affirmatif venir )

n buisson Mimosa pigraMimosa pigra, Mimosa asperata, buisson Mimosa pigra

ipɛriporotidini→̌→ 1

n hyperprotidinehyperprotidine, protéïne pure du lait Misali la, an bɛ ipɛriporotidini (hyperprotidine) kafeminkutu ɲɛ 1 kɛ nɔnɔ na ka o di den ma ka bɛn a girinya hakɛ ma tile o tile. (Dɔgɔtɔrɔ tɛ sigida min na, 2018) ETRG.FRA.

Ípidɔrɔmu→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0 Hípodɔrɔmu

n prop TOPHippodrome (un quartier de la Commune 2 de Bamako).

Ípodɔrɔmu→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0 Ípɔdrɔm

n prop TOP (quartier à Bamako).

ipokuloriti→̌→ 1

n hypochloritehypochlorite, oxochlorate Aw bɛ banakɔtaa ni fɔɔnɔ ani sugunɛ kɛ minɛn kɔnɔ jawɛliji bɛ min kɔnɔ, aw bɛ ji litiri tilancɛ (½) fara a kan walima ipokuloriti (l’hypochlorite) kalisiyɔmu (calcium) 1 walima banakisɛfagalan wɛrɛ min bɛ aw bolokɔrɔ; ...(Dɔgɔtɔrɔ tɛ sigida min na, 2018) ETRG.FRA.

Ípɔdrɔm→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0 Ípodɔrɔmu

n prop TOP (quartier à Bamako).

Iraki→̌→ 11→n.prop/n : 0 →n.prop : 11→n : 0

n prop TOPIrak (pays).… Irak kɔni tɛ, amerikikaw, u ka kuma jate, ka a sababu kɛ fɛn min ye, o ye Iraki yɔrɔ dɔ ka o tigɛ Iraki la, o kɔni ye fɛn ye, Irak mago si t'o la…(radio_mali1993_01_15.dis.html)

Iran→̌→ 17→n.prop/n : 0 →n.prop : 17→n : 0

n prop TOPIran (pays).… fɔ waleɲumandɔn kama, wari tigi ye toman wari 200000 di a ma ( Ameriki dolari wari 120 ).... Iran bulɔgutigi Unirani ye bɔlɔnkɔnɔna furannikɛla in tanu ka tila k'a jira ko a ka nin wale in …(fasokan2012-05iran_bolonkonona.dis.html)

íraniyɔmu→̌→ 0 íraɲɔmu Fr. uranium

n uranium

íraɲɔmu→̌→ 0 íraniyɔmu Fr. uranium

n uranium

ire→̌→ 9

n urée O bɔrɛ fila ni ire (urée) bɔrɛ kelen tun bɛ don taari kelen na. (Kibaru bɔko 531, 2016) ETRG.FRA.

iri→̌→ 0

n riz màlo San tilebinyanfan fala sɛnɛni donna ba la kabini san 1970 waati la cakɛda fɛ, min tun bɛ wele tubabukan na « Operasɔn iri ». (Kibaru 512, 2014) ETRG.FRA.

irigibi→̌→ 1

n rugby urubi.… - * Mali ye jɔyɔrɔ fɔlɔ sɔrɔ irigibi la Lome, Togo jamana kan * : Afiriki tilebinyanfan jamana 6 tun b'a kɛnɛ kan : Togo, Mali …(kibaru533_07tunkara_cero_kamisoko_konta-kalo_farikolonyenaje.dis.html)

Irilandi→̌→ 4→n.prop/n : 0 →n.prop : 4→n : 0 Ɛri

n prop TOPIrlande (pays).… an bɛ jamana min welen bi ko Irilandi n'a bɛ Erɔpu kɔnɔ ( nansarala ), sɛlitikan daɲɛ minnu bɛ faransikan kɔnɔ, o daɲɛw bɔra …(jama14_21dunbuya-faransikan_danyew.dis.html)

irirali→̌→ 0

adj rural ... u ka duguden Sumayila Samakɛ min sigilen bɛ Bamakɔ n'a bɛ baara kɛ « zeni irirali » la, ...(Kibaru 519, 2014) ETRG.FRA.

irisari→̌→ 1

n richard sɔ̀rɔbagatɔ Ka tugun « irisari » (sɔrɔbatigi) kɔ.(Jɛkabaara 329) ETRG.FRA.

Ìrisi→̌→ 14→n.prop/n : 0 →n.prop : 14→n : 0 Ìrisila; Rùsí

n prop TOPRussie (pays).…fanga yɛlɛmana bolo wɛrɛ kan ; a bɔra faamaw bolo, ka don faantanw bolo. Irisi jamana ka kɔnɔna sinayaw de nana ni o fanga-yɛlɛma ye.…(sankore11_42dumuya-mayelemali_kalan.dis.html)

ìrisi→̌→ 6

n russe… ni Senegali, Lagine ni Kɔdɔwari, Burukina faso ni Aliman jamana, ani lamerikɛnw ( USA ) ni irisiw ani Siniwaw ye…(jekabaara328_08sidibe-maliba_na_ka.dis.html)

ìrisikan→̌→ 3( russe cou )

n langue russelangue russe

Ìrisila→̌→ 10→n.prop/n : 0 →n.prop : 10→n : 0 Ìrisi Rùsí

n prop TOPRussie (pays).…Uka Ba, Dɔkala Yusufu Jara Irisila kupudimɔni kɛra katabanaani ni solaseginwɔɔrɔ ye.…(kibaru559_16konta-faransi.dis.html)

ìriwanɛ→̌→ 0 ùruwanɛ rùwanɛ; ìriwanɛ Ar. ru:ḥ

n espritesprit, genie hákili, jà, jínɛ, náalo, sìgifɛn, yíri.

Iriyo→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0

n prop TOPRio de Janeiro… an b'a fɛ ka mɛɛn ɲɛnamaya la. o b'an sigida n'a lamini kofɔ an fɛ. san 1992 la, lajɛ min kɛra Iriyo dugu kɔnɔ berezilijamana na, bolonɔ bilala bɛnkan caman na : waatiyɛlɛma kunbɛncogo ; …(kibaru556_06sidibe_jara-waatiyelema_geleyaw.dis.html)

Ísa→̌→ 35→n.prop/n : 0 →n.prop : 144→n : 0 Yisa

n prop NOM M (nom masculin).… kɛ COMATEX la. ntɛnɛndon, a tun bɛ na gaarijuru feere ne Seku ma, o sen fɛ, an kɛra teriw ye. Isa ye baara bila ka bɔ COMATEX la, a kɛra banabaatɔ ye, k'a sigi so kɔnɔ, a tɛ foyi sɔrɔ a yɛrɛ ye …(dumestre-manigances_2003_02.dis.html)

Ìsaka→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0 Ìsiaka Siaka; Siyaka; Syaka; Shàaka

n prop NOM M (nom masculin).… Ɲono Mishɛli Dawu Fana Alu Kante Bamakɔ Isaka Umaru Si Bankumana Shɛkina Jalo Kangaba Sada …(kibaru003_04tamala_sanankoroba.dis.html)

Isakuru→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0

n prop TOPIssakourou (un village près de Narena, cercle de Kangaba, région de Koulikoro).

Ìsiaka→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0 Ìsaka; Siaka; Siyaka; Syaka; Shàaka

n prop NOM M (nom masculin).… minisiriɲɛmɔgɔ ni depitebulon peresidan, Isiaka Sidibe ani minɛnkow ni sigidaw lasɔrɔli koɲuman minisiri madamu Tarawele Zeyinabu Jɔpu …(kibaru544_02alimuludu_konta-kangaba_julafondo.dis.html)

ìsikara→̌→ 0 sìtikara; sìtikaran Ar.

n divination dómaya, dúba, fílɛli, kòlonninfili, làturu (sur la base du Coran).

isilamiki→̌→ 0

adj islamique O bɛ Hamudalayi santiri isilamiki kɔnɔ Bamakɔ. (Kibaru 498, 2013) ETRG.FRA.

Isilandi→̌→ 8→n.prop/n : 0 →n.prop : 8→n : 0

n prop TOPIslande (pays).…o hukumu kɔnɔ hali bi, jumadon, zuwɛnkalo tile 22, Nizeriya ye Isilandi gosi 2 ni 0, hali a ma gɛlɛya.…(kibaru559_15konta-kupudimoni.dis.html)

Isimayɛli→̌→ 4→n.prop/n : 0 →n.prop : 4→n : 0 Sùmayíla Isimayila; Ismayila; Sumayira; Sumi

n prop NOM MSoumaïla (nom masculin). (Sumi est une forme diminutive).…Ɛsiyɛmudete ɲɛmɔgɔba Isimayɛli Togola y'a jira, ko telewisɔn numeriki turuli daminɛna Mali kɔnɔ.…(kibaru572_06mayiga_jara-telewison_nimeriki.dis.html)

Isimayila→̌→ 8→n.prop/n : 0 →n.prop : 8→n : 0 Sùmayíla Isimayɛli; Ismayila; Sumayira; Sumi

n prop NOM MSoumaïla (nom masculin). (Sumi est une forme diminutive).… an ye dogorɔkuma jigin Iburahima ma, ani Isimayila , ani Isiyaka, ani Yakuba, ani lasibaatiw, ani Yisa, ani Ayyuba, ani Yunusa, ani Haruna, …(kurane004.dis.html)

Isirayɛli→̌→ 40→n.prop/n : 0 →n.prop : 40→n : 0 Baninsira Banisira; Banisirala; Banisilayila; Banisirayila ar. bnu-sraa'il 'евреи'

n prop TOPIsraël (pays).…a yɛrɛ ye Azizi fara o kan. a donna dɔnkilida jɛkulu fɔlɔ min na yen, o tun bɛ wele « Isirayɛli kin tan ni fila », Sipanisi dugu kɔnɔ.…(kibaru531_08jara-azizi_wonderi.dis.html)

Isisi→̌→ 0 Izisi

n Isis (déesse funéraire de l'Égypte antique).

ísiye→̌→ 0

n huissier huwisiye.

Ismayila→̌→ 2→n.prop/n : 0 →n.prop : 2→n : 0 Sùmayíla Isimayɛli; Isimayila; Sumayira; Sumi

n prop NOM MSoumaïla (nom masculin). (Sumi est une forme diminutive).…o hukumu kɔnɔ, madamu Fatu Bɛnisuda nanen Mali kɔnɔ, a ni Mali sariyako minisiri mɛtiri Ismayila Konate jɛra ka kunnafonidilajɛ dɔ sigi sen kan ɲɔgɔn fɛ, koɲɛ ninnu kan.…(kibaru549_06si_konta-dinye_mogofagalabaw.dis.html)

isoniyazidi→̌→ 26

n isoniazideisoniazide, isonicotinyl hydrazine I n’a fɔ a dɔnnen don ko sɔgɔsɔgɔninjɛ bɛ sidatɔ caman minɛ (aw ye gafe ɲɛ Isoniyazidi (isoniazide, INH) lajɛ) (Dɔgɔtɔrɔ tɛ sigida min na, 2018) ETRG.FRA.

Isufu→̌→ 24→n.prop/n : 0 →n.prop : 24→n : 0 Yusufu Yusuf; Yúsu; Yísu

n prop NOM MYoussouf (Yúsu, Yísu sont des formes diminutives).…Iri Ganda ɲɛmɔgɔba ye minisiriɲɛmɔgɔ kɔrɔ Usumani Isufu Mayiga ye.…(kibaru549_06alimuludu_jara-iri_ganda.dis.html)

Itali→̌→ 33→n.prop/n : 0 →n.prop : 33→n : 0

n prop TOPItalie (pays).….. nin kunnafoni bɛɛ de bɛ sɔrɔ daɲɛw tariki ɲinini kɔnɔ. latɛnkan : jamana min tɔgɔ ye ko Itali Erɔpu kɔnɔ, latɛnkan bɔra yen de.…(jama14_21dunbuya-faransikan_danyew.dis.html)

itali→̌→ 0

n italien

italikan→̌→ 1( italien cou )

n langue italiennelangue italienne

italiki→̌→ 1

n italiques Waati o waati ni daɲɛkuluw la daɲɛ kelen kofɔra sigida dɔ la, a ka c’a la a bɛ sɛbɛn italiki (italique) la. (Dɔgɔtɔrɔ tɛ sigida min na, 2018) ETRG.FRA.

Ítilɛrì→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0 Hítilɛrì

n prop NOM ETRGHitler (Führer du Reich allemand, 1924-1945).

Itino→̌→ 7→n.prop/n : 0 →n.prop : 7→n : 0

n prop NOM ETRGItno (Idriss Déby Itno, Président du Tchad, 1991-).…o kumatigiw tun ye Faransuwa Holandi ye, Idirisa Debi Itino ani IBK.…(kibaru500_01konta-mali_jamanakuntigi.dis.html)

iwɛrimɛkitini→̌→ 15

n ivermectine (Samasen) Iwɛrimɛkitini, Ivermectine ye a fura dɔ ye. (Dɔgɔtɔrɔ tɛ sigida min na, 2018) ETRG.FRA.

Iyadi→̌→ 5→n.prop/n : 0 →n.prop : 5→n : 0

n prop NOM ETRGIyad (Iyad Ag Ghali, le fondateur du groupe salafiste djihadiste Ansar Dine).…o kɔfɛ Iyadi Agi Agali kɛra alimami ye u ɲɛ ka seliwaati seli.…(kibaru537_02jara_jara-perenbaranin_foronna.dis.html)

íye→̌→ 31

intj eh!eh! ée (interpellation, surtout dans les chansons).…mangala y'a da maa m'a da nalen ye jinɛ nalen ye iye sitanɛ ye a kɔrɔ.…(oteri_keyita-sogobo-3tulon_wa_sebe.dis.html)

íye→̌→ 0

intj incroyable (interjection d'étonnement).

Iyemowa→̌→ 5→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 4

n prop ABRABR, UEMOA, Union Économique et Monétaire Ouest-Africaine Imowa.…Beseyawo / BCEAO y'a jira k'ale ye kɛmɛbiye kura in jɛnsɛn Iyemowa / Uemoa jamana bɛɛ kɔnɔ, nka Mali kɔnɔ, a dɛsɛlen bɛ ka mɔgɔw lasɔrɔ.…(kibaru492_07warifalennaw_be.dis.html)

Iyɛnipeyɛsi→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0

n prop ABRABR, INPS, Institut National de Prévoyance Sociale

íyò→̌→ 35

intj oui àwɔ́, nàamù, ǹǹń, ùnhun, ɔ̀nhɔ́n, ɔ̀nkɛ̀.…- iyo ! n taara Makan de ! - Makan misiriba la ! - ee, Bamori ko di ? - iyo , n taara Jɛnɛ de. - Jɛnɛ karamɔgɔw fɛ. - toro den ye wara ye. - ne taalen bɛ Makan de.…(balo-daa_monson_ni_nyenama.dis.html)

iyode

adj iodé Aw kana to ka maga a la. Aw bɛ se ka alikɔli iyode kɛ aw bolo sani aw ka maga a la. (Dɔgɔtɔrɔ tɛ sigida min na, 2018) ETRG.FRA.

iyodi→̌→ 9

n iode iyɔdi Safinɛ sɛgɛntan ka ɲi a ma, nka aw kana banakisɛfagalan walima iyodi kɛ joli la. U bɛ banakisɛ mada. (Dɔgɔtɔrɔ tɛ sigida min na, 2018) ETRG.FRA.

iyɔdi→̌→ 12

n iode iyodi Iyɔdi ka foolo ni lamɔbaliyajoona dɛsɛ kɛlɛ. A le bɛ sɔrɔ sumbala la. (BEDE, 2016) ETRG.FRA.

iyɔsiyamini→̌→ 1

n hyoscyamine Kɔnɔdimifuraw (Dɔgɔtɔrɔ tɛ sigida min na, 2018) ETRG.FRA.

izini→̌→ 220

n usine…nka an k'a dɔn ko ni kɔɔriko donna ngalama na, siga wɛrɛ t'a la, o iziniw bɛ " izini kɔrɔw " tɔgɔ de ta. nɛgɛ ni masinw ani labaarabagaw dama tɛ izini to sen kan dɛrɛ.…(jekabaara280_8mali.dis.html)

Izinikin→̌→ 1→n.prop/n : 0 →n.prop : 1→n : 0

n prop TOPZone industrielle (un quartier de la Commune 2 de Bamako).… , Bagadaji, Medinakura, Misira, Hipodɔrɔmu, Kenzanbugu, Bakaribugu, Sanfili ( TSF ), Izinikin , ani Buguba. Bamakɔ dugulenkinw bɛ komini filanan kɔnɔ. o bɔlen kɔ yen, Bamakɔ izini kɛmɛ …(kibaru531_05konta-bamako_komini.dis.html)

Izisi→̌→ 0 Isisi

n Isis (déesse funéraire de l'Égypte antique).

Izo→̌→ 0→n.prop/n : 0 →n.prop : 0→n : 0

n prop Izo (Ganda Izo, une milice songhaï et peule formée en 2012).